ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ VPRC - ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Η κοινωνική ακτινογραφία της δίκης 17Ν
ΠΟΙΟΙ πιστεύουν στην ενοχή, ποιοι αμφισβητούν, ποιοι προβληματίζονται
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η δημοσίευση στη
χθεσινή «Ε» της πανελλαδικής δημοσκόπησης που πραγματοποίησε η VPRC με ερωτήματα σχετικά με τη δίκη της 17Ν που ολοκληρώνεται σε λίγες μέρες στον Κορυδαλλό. Οι εκτιμήσεις και οι κρίσεις υπήρξαν αρκετά αντιφατικές, ακολουθώντας και τα ευρήματα της έρευνας που καταγράφουν τον προβληματισμό των πολιτών. Θυμίζουμε ότι τα κεντρικά συμπεράσματα της δημοσκόπησης περιλαμβάνουν:
* Τη δυσαρέσκεια σε ποσοστό 58,3% από την κάλυψη της δίκης που παρέχουν τα μέσα ενημέρωσης.
* Τη βεβαιότητα για την ενοχή των κατηγορουμένων (54% σίγουρα ένοχοι, 24,1% μάλλον ένοχοι).
* Το χαμηλό ενδιαφέρον για τη δίκη (65%).
* Τον προβληματισμό για τον πολιτικό ή ποινικό χαρακτήρα των εγκλημάτων (46,5% θεωρούν τα εγκλήματα της 17Ν μάλλον ποινικά, ενώ το 33,3% μάλλον πολιτικά).
* Το χαρακτηρισμό της δίκης ως δίκαιης από το 55% και ως μη δίκαιης από το 22,9%.
* Το δισταγμό από την πλειοψηφία των ερωτώμενων να αποδώσουν το ρόλο του αρχηγού στον Γιωτόπουλο (44% μάλλον είναι αρχηγός, 17,9% μάλλον δεν είναι).
**Το σημαντικό ποσοστό όσων αποφεύγουν να απαντήσουν κατηγορηματικά στις πιο κρίσιμες ερωτήσεις.
* Την αξιοσημείωτη διαφοροποίηση των νέων ηλικιών υπέρ της άποψης περί πολιτικού εγκλήματος και μη δίκαιης δίκης.
Τα επιστημονικά του συμπεράσματα καταθέτει σε διπλανή στήλη ο Χριστόφορος Βερναρδάκης, πρόεδρος του Ιστιτούτου VPRC. Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση της έρευνας επικεντρώνουμε σήμερα το ενδιαφέρον μας στα κοινωνικά χαρακτηριστικά των ερωτώμενων, σε σχέση με τις διαφορετικές απαντήσεις που δίνουν.
Αν θέλουμε να συνοψίσουμε τα ευρήματα της έρευνας, μπορούμε να πούμε ότι διακρίνονται δύο σαφείς και αντιτιθέμενες εξ ολοκλήρου απόψεις. Στην πρώτη, τη μικρότερη, ανήκουν όσοι θεωρούν τα εγκλήματα της οργάνωσης πολιτικά, πιστεύουν ότι οι κατηγορούμενοι είναι αθώοι και η δίκη άδικη. Αυτή η ομάδα ερωτώμενων, που ονομάζεται από τη VPRC συμβατικά ως «επικριτικός χώρος», καταλαμβάνει μόλις το 2,8% του δείγματος. Η δεύτερη ομάδα, την οποία ονομάζουμε «επίσημο χώρο», περιλαμβάνει όσους θεωρούν τα εγκλήματα ποινικά, τους κατηγορούμενους συλλήβδην ενόχους και τη δίκη δίκαιη. Η δεύτερη αυτή πληθυσμιακή ομάδα είναι σαφώς μεγαλύτερη, φτάνει στο 23,6% του δείγματος. Και μένει ένας πλειοψηφικός «ενδιάμεσος χώρος», ο οποίος συγκεντρώνει το 73,6% του δείγματος, και στον οποίο ανήκουν όσοι προβληματίζονται τουλάχιστον για ένα από τα καίρια ερωτήματα της έρευνας.
Το αποτέλεσμα αυτό καταδεικνύει τη γενική εντύπωση που περιγράψαμε χθες, ότι η κοινή γνώμη αμφιταλαντεύεται γύρω από τα ζητήματα της δίκης και δεν έχει κατασταλάξει αποφασιστικά προς τη μία ή την άλλη πλευρά σε όλα τα ζητήματα. Φυσικά, σ' αυτή την ενδιάμεση, γκρίζα ζώνη, του 73,6%, πρέπει να συνυπολογίσουμε και το χαμηλό ενδιαφέρον αλλά και την απογοήτευση από τη δημοσιογραφική κάλυψη.
Οι δύο απέναντι
Εχει, όμως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον η περιγραφή των κοινωνικών και δημογραφικών χαρακτηριστικών των δύο πληθυσμιακών ομάδων που παίρνουν τις εντελώς αντίθετες θέσεις ως προς τη δίκη. Ας ξεκινήσουμε από τον «επικριτικό χώρο». Εχει -συγκριτικά- ιδιαίτερο βάρος στις ηλικίες 18-24 ετών (καταλαμβάνει το 8,9% αυτής της κατηγορίας) και προέρχεται κυρίως από ημιαστικές περιοχές (5%). Οι ερωτώμενοι που ανήκουν σ' αυτόν είναι ανύπαντροι ή συζούν (6,9%), ενώ απασχολούνται κατά κύριο λόγο χωρίς αμοιβή σε οικογενειακή επιχείρηση (9,1%) ή είναι φοιτητές (8,9%). Τα κυριότερα επαγγέλματά τους είναι παροχή υπηρεσιών (6,3%) και ανειδίκευτοι εργάτες (4,1%). Ανήκουν στα χαμηλά μεσαία στρώματα (3,7%) και την εργατική τάξη (3,3%). Οπως αναμενόταν, αυτοπροσδιορίζονται πολιτικά στην Αριστερά (14,5%). Εμφανίζουν κάποιο αξιόλογο ποσοστό μεταξύ των ψηφοφόρων του ΚΚΕ (7,4%), του ΣΥΝ (5,9%), και του ΔΗΚΚΙ (10,5%), ενώ φτάνουν τους μισούς (50%) μεταξύ εκείνων που δεν ψήφισαν.
Στον αντίποδα βρίσκεται ο «επίσημος χώρος», όσων συμφωνούν απολύτως με τους κυβερνητικούς χειρισμούς και τη δικαστική διευθέτηση της υπόθεσης. Από αυτή την ομάδα, αξιόλογη συσπείρωση συναντάμε στις ηλικίες άνω των 65 ετών (27,5%), ενώ στην Κρήτη εμφανίζονται με ένα σημαντικό πλειοψηφικό ποσοστό (68,8%). Επίσης παρουσιάζονται με ενισχυμένα ποσοστά στους αποφοίτους ανώτερης εκπαίδευσης (32,6%), τους συνταξιούχους (28,7%), τους εργαζόμενους στις Ενοπλες Δυνάμεις (33,3%), τα ανώτερα στελέχη (30,4%) και τους υπαλλήλους γραφείου (34,9%). Οικονομικά, βρίσκονται μεταξύ των ευκατάστατων (32,3%) και κοινωνικά στα ανώτερα μεσαία στρώματα (32,1%). Εχουν ισχυρό ποσοστό μεταξύ όσων αυτοπροσδιορίζονται στο Κέντρο (31,3%) και εκείνων που ψήφισαν ΠΑΣΟΚ το 2000 (33,0%).
Οπως διακρίνουμε από τη σύγκριση αυτών των δύο οριακών και αντίθετων ομάδων, υπάρχει μια κοινωνική πόλωση μεταξύ των φορέων των διαφορετικών απόψεων. Το φαινόμενο εικονογραφείται καλύτερα στον πίνακα που αναφέρεται στα κοινωνικά χαρακτηριστικά των ερωτώμενων για τον πολιτικό ή ποινικό χαρακτήρα των αδικημάτων. Βλέπουμε ότι ενώ ο ενεργός πληθυσμός θεωρεί σε ποσοτό 48,1% ποινικά τα αδικήματα (και 36,7% πολιτικά), η αναλογία αντιστρέφεται μεταξύ των ανέργων (42,5% πολιτικά και 40% ποινικά). Παρόμοια συμπεράσματα βγάζουμε και από τον πίνακα με τα επαγγέλματα των ερωτώμενων. Ενώ τα μεγαλύτερα ποσοστά όσων υποστηρίζουν τον ποινικό χαρακτήρα των εγκλημάτων τα συναντάμε στις Ενοπλες Δυνάμεις (66,7% ποινικά έναντι μόλις 11,1% πολιτικά), τα ποσοστά αντιστρέφονται στους ανειδίκευτους εργάτες (40,5% πολιτικά και 33,8% ποινικά), ενώ και στους αγρότες είναι λιγότεροι από το μέσο όρο όσοι πιστεύουν ότι τα εγκλήματα είναι ποινικά.
Ελευθεροτυπία, 7/10/03