Η ώρα των μετόχων του SόΕ

Πέρασαν σχεδόν πέντε χρόνια από τη στιγμή που ήρθε στη δημοσιότητα η πρωτότυπη μέθοδος πλουτισμού που είχε συλλάβει ο κ. Τροχανάς και οι στενοί του συνεργάτες. Ηταν ένα δημοσίευμα στο "Εψιλον" με τίτλο "Κέρδος χωρίς κεφάλαιο", τον Ιανουάριο του 1994. Μέχρι τότε, ο εμπνευστής, μεγαλομέτοχος και "γκουρού" του SόΕ είχε καταφέρει να πείσει περίπου 20.000 πολίτες να του εμπιστευθούν ποσά από 200.000 έως μερικά εκατομμύρια ο καθένας. Ο τρόπος εξάπλωσης του SόΕ ήταν απλός. Βασιζόταν στη μέθοδο που έχει πάρει το όνομα "αεροπλανάκι", όταν αναφέρεται στο γνωστό τυχερό παιχνίδι, αλλά έχει γίνει και τραγικά επίκαιρη με τη μορφή της "πυραμίδας" σ' όλες τις χώρες του τέως "υπαρκτού σοσιαλισμού". Κοινό στοιχείο, σ' αυτές τις σύγχρονες μορφές συγκέντρωσης κεφαλαίου πολλών σε έναν, είναι ότι καθένας έχει συμφέρον να βάζει κι άλλους στο κόλπο. Το δικό του κέρδος εξαρτάται από την εισροή νέων κεφαλαίων από νέους "καταθέτες". Μόνο που κάποτε η δεξαμενή άντλησης νέων κεφαλαίων αδειάζει, και τότε το σύστημα καταρρέει. Οσοι έχουν προλάβει να επωφεληθούν (δηλαδή η κορυφή της πυραμίδας), εξαφανίζονται ή καταλήγουν στη φυλακή.
Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του SόΕ έγκειται κυρίως στα "ιδεολογικά" χαρακτηριστικά της επιχείρησης. Εμφανιζόταν ως αντίπαλο δέος των πολυεθνικών εταιρειών και υποσχόταν ιλιγγιώδεις αποδόσεις με εγγύηση την αξιοποίηση του "ανθρώπινου κεφάλαιου". Χάρη στην παρουσία ορισμένων στελεχών της Αριστεράς στον πρώτο πηρύνα συνεργατών του, ο κ. Τροχανάς εξασφάλισε την ανάπτυξη του δικτύου του σε όλη την Ελλάδα, σε συνδικαλιστικές και επαγγελματικές οργανώσεις.
Από τότε μεσολάβησαν πολλά δημοσιεύματα στην "Ελευθεροτυπία" και την "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία". Στην αποκάλυψη της υπόθεσης συνέβαλαν και άλλες εφημερίδες. Το υπουργείο Εμπορίου διέταξε έκτακτο έλεγχο. Ηταν τότε υπουργός ο κ. Σημίτης, υφυπουργός ο Μιχάλης Χρυσοχοϊδης και γενικός γραμματέας ο Σωκράτης Κοσμίδης. Οι ελεγκτές του υπουργείου κατέθεσαν το πόρισμά τους στις αρχές του 1995, αποκαλύπτοντας το μηχανισμό, μέσω του οποίου τα ποσά των μικροκαταθετών περνούσαν στην ιδιοκτησία του στενού τροχανικού πυρήνα.
Ομως ο κ. Τροχανάς δεν είχε πει την τελευταία του λέξη. Βασιζόταν στο γεγονός ότι τα μέλη-μέτοχοι του SόΕ αισθάνονταν σε ένα βαθμό συνυπεύθυνα, εφόσον είχαν συμβάλει κι αυτά στη στρατολόγηση και νέων μελών, συνήθως μάλιστα από τον κοντινό επαγγελματικό ή οικογενειακό τους περίγυρο. Ξεκίνησε, λοιπόν, ο κ. Τροχανάς έναν πρωτοφανή πόλεμο εναντίον της "Ελευθεροτυπίας", αλλά ακόμα και εναντίον των ελεγκτών του υπουργείου Εμπορίου, με αλλεπάλληλες μηνύσεις και αγωγές.
Πρόφτασε, μάλιστα, να γράψει και άλλες 10.000 μέλη στο SόΕ, πριν κλείσει οριστικά το "πελατολόγιό" του. Στράφηκε στο μεταξύ στην αγορά της ΑΕΚ, και μεταβλήθηκε αυθημερόν σε παράγοντα του δημόσιου βίου με διαρκή και ανοιχτή πρόσκληση όλων των καναλιών.
Οι δίκες, όμως, λειτούργησαν ως μπούμερανγκ για τον SόΕ. Ερευνώντας οι δικαστές τις αιτιάσεις του SόΕ, ανακάλυψαν τους μηχανισμούς απομύζησης κεφαλαίου που χρησιμοποιούσαν οι κύριοι μέτοχοι. Η "Ελευθεροτυπία" αθωώθηκε πανηγυρικά από όλες τις κατηγορίες για συκοφαντική δυσφήμιση, και την ίδια στιγμή οι εταιρείες του ομίλου βρέθηκαν υπό έκτακτο διαχειριστικό έλεγχο.
Με την άσκηση της ποινικής δίωξης κλείνει ο πρώτος κύκλος αυτής της υπόθεσης. Η δικαιοσύνη καλείται να δώσει μια ολοκληρωμένη και σαφή απάντηση στην περίπλοκη και πρωτότυπη -για την Ελλάδα- υπόθεση, που αφορά τα χρήματα δεκάδων χιλιάδων πολιτών. Ισως, μάλιστα, γίνει αυτή η υπόθεση αφορμή για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής νομοθεσίας στο θέμα των επιχειρήσεων τύπου "πυραμίδας", όπως συνέβη τους τελευταίους μήνες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

(Ελευθεροτυπία, 2/12/1998)