ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ 1995

Η "ταράτσα" του πολιτισμού

1.  /  2.

ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Τα βάσανα της δημοκρατίας

Με τη γνωστή του επιμονή, ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης αρνήθηκε στις 30 Νοεμβρίου ότι μπορεί να ευσταθούν οι καταγγελίες που περιέχονται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης και Υποτιμητικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (ΕΠΒ). "Δεν γίνονται βασανιστήρια στα Τμήματα και στις Υπηρεσίες Ασφάλειας όπου ανακρίνονται τα άτομα που συλλαμβάνονται", υποστήριξε ο κ. Παπαθεμελής και επεσήμανε ότι "η θέση της Επιτροπής στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε ισχυρισμούς ενδιαφερομένων προσώπων, που είναι ιδιαίτερα γενικόλογοι και αόριστοι".
Διέψευδε μ' αυτό τον τρόπο ο Υπουργός όχι μόνο την επίσημη και τεκμηριωμένη Εκθεση ομάδας ειδικών επιστημόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά και τους ίδιους τους συναδέλφους του. Τον κ. Kουβελάκη πρώτα πρώτα ο οποίος είχε παραδεχθεί τα πορίσματα της Εκθεσης όταν μιλούσε απ' το βήμα της βουλής για την ανάγκη αποσυμφόρησης των φυλακών (30.3.1994). Και τον καθηγητή Γεώργιο Αλέξανδρο Μαγκάκη, ο οποίος είχε ήδη τον Αύγουστο του 1993 επισημάνει ότι "ο εγκλεισμός στα περισσότερα αστυνομικά τμήματα και σχεδόν σε όλα τα τμήματα μεταγωγών των μεγάλων πόλεων συνιστά αληθινό βασανιστήριο για τον κρατούμενο και καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας".
Τα μέσα ενημέρωσης αντιμετώπισαν τη Εκθεση ως ένα ακόμα κρούσμα ανθελληνικής προπαγάνδας και αποσιώπησαν -με ελάχιστες εξαιρέσεις- το περιεχόμενό της, αγνοώντας έτσι τις 110 πυκνοτυπωμένες σελίδες της, καθώς και τα 80 δακτυλόγραφα της εξίσου επίσημης ελληνικής απάντησης. Το φαινόμενο είχε επαναληφθεί τον Ιούνιο του 1992, όταν βγήκε στη δημοσιότητα σχετική Εκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για τα Βασανιστήρια και την κακομεταχείριση κρατουμένων στην Ελλάδα. Και πάλι διαβάσαμε για "ύποπτη έκθεση" ('Ελεύθερος Τύπος', 24.6.92), ενώ το αρμόδιο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης αναφέρθηκε σε "καταγγελίες σκοπιμότητας". Ο τότε εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών και ήδη Δήμαρχος Αθηναίων Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωνε επισήμως ότι "η Διεθνής Αμνηστία δεν διασταύρωσε τις πληροφορίες της με τις ελληνικές Αρχές, η έκθεσή της περιορίζεται σε καταγγελίες ορισμένων περιστατικών".
Η πρόσφατη απάντηση των ελληνικών αρχών στην Εκθεση της ΕΠΒ στηρίζεται στο ακριβώς αντίθετο επιχείρημα, ότι δηλαδή δεν αναφέρονται συγκεκριμένα περιστατικά. Ετσι δεν θεωρεί υποχρέωσή της να απαντήσει στις κατηγορίες που περιλαμβάνονται στις παραγράφους 17-25 και παρακάμπτει με ιδιαίτερη ευκολία τα στοιχεία των παραγράφων 21-23 που περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια περιπτώσεις χρήσης ηλεκτροσόκ εις βάρος κρατουμένων στις Αστυνομικές Διευθύνσεις Αθηνών και Θεσσαλονίκης και τις φυλακές Λάρισας. Απορρίπτει τις μαρτυρίες των θυμάτων αλλά και τα ευρήματα της Επιτροπής, όπως τα σημάδια του βασανισμού στο σώμα των κρατουμένων αλλά και τα ίδια τα όργανα του βασανισμού.
Για να αποδείξει η ελληνική κυβέρνηση το αβάσιμο των καταγγελιών παραθέτει το ιστορικό 33 περιπτώσεων ποινικής δίωξης που ασκήθηκε εις βάρος αστυνομικών οργάνων. Ομως το επιχείρημά της λειτουργεί αντίστροφα. Μόνο ένας ( 1) αστυνομικός κρίθηκε απ' αυτές τις διαδικασίες ένοχος. Αλλοι 12 συνάδελφοί του απηλλάγησαν και 20 δικογραφίες εκκρεμούν ακόμα. Χαρακτηριστικότερο, το τραγικό παράδειγμα του Σουλεϊμάν Ακιάρ, ο οποίος πέθανε στις 29 Ιανουαρίου 1991 στα χέρια της Ασφάλειας που τον είχε συλλάβει 8 μέρες νωρίτερα. Παρά το γεγονός ότι η νεκροψία απέδειξε ότι ο θάνατός του οφειλόταν σε τραύματα από χτυπήματα σ' όλο το σώμα (πολλαπλά κατάγματα, κακώσεις των γεννητικών οργάνων, ρήξη πρωκτικού δακτυλίου, βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση), οι τρεις υπεύθυνοι αστυνομικοί απηλλάγησαν, διότι τον χτυπούσαν "αμυνόμενοι".
Οι σύγχρονες δημοκρατίες δυτικού τύπου -κι ανάμεσά τους η Ελλάδα- δεν κάνουν βεβαίως χρήση του οργανωμένου και θεσμοποιημένου βασανιστήριου όπως τα ολοκληρωτικά ή αυταρχικά καθεστώτα τύπου Τουρκίας. Ομως οι μηχανισμοί δίωξης, ανάκρισης και "σωφρονισμού" δεν έχουν αφαιρέσει απ' το τακτικό τους οπλοστάσιο τη σωματική βία σε όλες τις βαθμίδες, μέχρι και τη φυσική εξόντωση. Αυτόις είναι ο λόγος που η σημερινή ελληνική κυβέρνηση δια του κ. Παπαθεμελή αλλά και του κυβερνητικού εκπροσώπου αντέδρασε τόσο αρνητικά στα πορίσματα της Εκθεσης, παρότι αυτά αναφέρονταν στην περίοδο διακυβέρνησης της χώρας απ' τη Νέα Δημοκρατία. Θα μπορούσε η κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί κομματικά τα πορίσματα και τις υποδείξεις της Επιτροπής και να επιρρίψει άλλη μια ευθύνη στην πλάτη της επαράτου δεξιάς. Ομως ο κ. Παπαθεμελής εμφανίζεται απολύτως αλληλέγγυος των νεοδημοκρατών προκατόχων του. Αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά η συνέχεια των διωκτικών μηχανισμών και η συνενοχή των πολιτικών τους προϊσταμένων. Είναι η ίδια "συνέχεια" που επιβεβαιώθηκε με τον πιο πανηγυρικό τρόπο στις δίκες των βασανιστών της χούντας. Ενώ οι κατηγορούμενοι που προέρχονταν απ' το στρατό (ΕΑΤ-ΕΣΑ και Ελλη) καταδικάστηκαν σε βαθμό κακουργήματος, οι βασανιστές της Ασφάλειας έπεσαν στα "μαλακά", και αθωώθηκαν ή καταδικάστηκαν με αναστολή. Ηταν ένα σαφές πολιτικό μήνυμα, ότι ενώ οι στρατιωτικοί βασανιστές παρεξέκλιναν και παρανόμησαν, οι ασφαλίτες συνάδελφοί τους έκαναν απλώς τη δουλειά τους.
 

«Ο εφιάλτης να πάρει τέλος»

της Μαρίας Πίνιου - Καλλή

Ιδρύσαμε το Ιατρικό Κέντρο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων το 1989 και σκοπός μας ήταν η παροχή ιατρικής βοήθειας σε θύματα βασανιστηρίων, που βρίσκονται στη χώρα μας με την ιδιότητα του πρόσφυγα.
Με την πάροδο του χρόνου, όμως, αντιληφθήκαμε ότι δεν νομιμοποιείσαι να μιλάς και να καταδικάζεις τα βασανιστήρια και την κακομεταχείριση που γίνονται σε άλλες χώρες, όταν έστω και σε περιορισμένη κλίμακα γίνονται τέτοιες παραβιάσεις και στη δική σου χώρα. «Μαύρα πρόβατα» αυτής της εποχής στην κοινωνία μας είναι οι ποινικοί κρατούμενοι, οι ψυχασθενείς, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και οι λαθρομετανάστες.
Τα βασανιστήρια που γίνονται σε 16 χώρες της Ευρώπης, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, αποδεικνύουν ότι και στις χώρες όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί λειτουργούν υπάρχουν παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων που γίνονται «καθ' υπέρβαση καθήκοντος» ή από ελλιπή έλεγχο της πολιτείας αλλά και των πολιτών στα όργανα της τάξης.
Γινόμαστε καθημερινοί θεατές στα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης κακοποίησης πολιτών κατά τη σύλληψη και η έκθεση ενόχων πριν από τη δικαστική έρευνα στιγματίζει ανθρώπους για τους οποίους σε περίπτωση αθώωσης δεν υπάρχει η αντίστροφη αποκατάσταση. Γινόμαστε λοιπόν αποδέκτες μιας «δικαιοσύνης» που προηγείται της δικαστικής διαδικασίας, άγριας, απάνθρωπης, ταπεινωτικής, που πολλές φορές έχει το χαρακτήρα του λιντσαρίσματος (υπόθεση Δουρή).
Η χώρα μας με την εμπειρία του παρελθόντος πρέπει να είναι πολύ ευαίσθητη και να μη θεωρήσει και πάλι 'ανθελληνική προπαγάνδα’ το πόρισμα της επιτροπής της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, όπου αναφέρονται περιπτώσεις κακομεταχείρισης και βασανιστηρίων (ηλεκτροσόκ, φάλαγγα) αλλά να προχωρήσει σε πραγματική καταδίκη κάθε περίπτωσης παράβασης καθήκοντος που μας εκθέτει.
Τις τελευταίες μέρες είμαστε μάρτυρες μιας αποκάλυψης που προέρχεται από το ίδιο το υπουργείο Δικαιοσύνης και αφορά κακομεταχείριση και βασανιστήρια που γίνονται στις φυλακές. Ελπίζουμε, η τομή που επιχειρεί ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Κουβελάκης και με τη συμπαράσταση όλων των ευαίσθητων πολιτών να φθάσει μέχρι το κόκαλο. Κακοποίηση των ήδη υπό καταστολή πολιτών είναι εφιάλτης που πρέπει να πάρει τέλος.
Και έρχομαι τώρα στο «μαύρο πρόβατο» που λέγεται λαθρομετανάστης, πρόσφυγας, νόμιμος ή παράνομος. Ο λαός μας υπήρξε πάντα «λαός προσφυγιάς και μετανάστευσης». Η εμπειρία που συσσωρεύτηκε, μας έκανε τον πιο φιλόξενο λαό της Ευρώπης. Γι' αυτό προκαλεί έκπληξη και αποστροφή η τελευταία ξενοφοβική και ρατσιστική συμπεριφορά ορισμένων «Ελλήνων» που δεν αφορά ευτυχώς το σύνολο του ελληνικού λαού. Μας είπαν ότι η εγκληματικότητα αυξήθηκε από τους πεινασμένους Αλβανούς. Μόνο 1,8, σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, αποδίδεται σ' αυτούς. Η παράνομη πράξη γίνεται έγκλημα όταν προέρχεται από Αλβανό ή αλλοεθνή και γίνεται είδηση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Κλείσιμο λοιπόν της πόρτας, επιχείρηση «σκούπα» και κακομεταχείριση στα σύνορα είναι η συμπεριφορά των «Νεοελλήνων» που τολμούν να ισχυρίζονται ότι αγαπούν τη χώρα και υπερασπίζονται τον πολιτισμό.
Είναι άλλο θέμα η τήρηση των κανόνων για την υποδοχή προσφύγων και άλλο θέμα η κακομεταχείριση και η δολοφονία εν ψυχρώ κινούμενων στόχων στα σύνορα, που μπορεί να είναι και άνθρωποι.
 

(Ελευθεροτυπία, 15/1/1995)