ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

-Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος;
-Σκάσε και σκάβε!

1.  /  2.

ΑΣΕΒΕΙΣ ΠΟΘΟΙ

Εθνικοί αντικατοπτρισμοί

Η πρόσφατη περιπέτεια στην έρημο της Σίβα δεν άφησε και πολλές αμφιβολίες για τις στενές σχέσεις που μπορεί να έχει η αρχαιολογική σκαπάνη με τις πιό πεζές πολιτικές σκοπιμότητες. Στις 29 του προηγούμενου μήνα τα διεθνή πρακτορεία μετέδωσαν την δήλωση του Γ.Γ. του Αιγυπτιακού Συμβουλίου Αρχαιοτήτων, Αμπντέλ Χαλίλ Νουρ Εντίν, ότι πράγματι οι ιδιωτικές ανασκαφές της κ. Σουβαλτζή οδηγούν με βεβαιότητα στον τάφο του Μεγαλέξανδρου. "Η ανακάλυψη του τάφου του Στρατηλάτη συγκλονίζει τον κόσμο. Ο Αδέσμευτος Τύπος συνειδητοποιεί πόσο μεγάλο εθνικό θέμα είναι", γράφει πρώτος (1.2.95) ο έμπειρος πολιτικός αναλυτής Δημήτρης Ρίζος για να ακολουθήσει ένα απίστευτο μπαράζ πολιτικο-διπλωματικών σεναρίων βασισμένο πάνω στο νέο "εθνικό δεδομένο".

Η ΕΡΗΜΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ

Ελάχιστοι παρατήρησαν ότι αφενός η φιλότιμη αρχαιολόγος ήδη από τις 15.2.92 είχε ανακοινώσει την ίδια "συγκλονιστική ανακάλυψη" στο Κάιρο χωρίς καμιά επιστημονική συνέχεια, και αφετέρου ότι ο αιγυπτιακός τουρισμός που έχει πληγεί κατά 50% τα τελευταία τρία χρόνια από τον ακήρυχτο εμφύλιο πόλεμο των φονταμεταλιστών (641 νεκροί, μεταξύ των οποίων και πολλοί δυτικοί τουρίστες), είχε και έχει άμεση ανάγκη ενός προσοδοφόρου νέου "αξιοθέατου". Αυτός, ωστόσο, ο προφανής συλλογισμός που αποδεικνύει -χωρίς τη χρήση συνωμοτικών πληροφοριών- την συγκυριακή ταύτιση του έντονου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος των αιγυπτιακών ταμείων και του "πληγωμένου ελληνισμού από τη στάση της διεθνούς κοινότητας στο "Σκοπιανό", δεν υπήρξε και τόσο δημοφιλής στη χώρα μας.
"Θάβει τα Σκόπια ο Μέγας Αλέξανδρος. Σείεται ο Ελληνισμός. Οι ανακαλύψεις μας δίνουν παγκόσμιο βήμα για να διαλαλήσουμε την ελληνικότητα της Μακεδονίας", διαβάζουμε στους πηχυαίους τίτλους μιας εφημερίδας που είχε μετακομίσει στην αιγυπτιακή έρημο. Ακολουθώντας στο ίδιο πνεύμα εθνικής ανάτασης ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης δηλώνει δακρυσμένος: "Ο τάφος του Στρατηλάτη θα επιβεβαιώσει την ιστορία, ότι η αυτοκρατορία των Μακεδόνων άρχιζε από δω και τέλειωνε στον Ευφράτη", για να συμπληρώσει ο Σ. Κούβελας, διαβάζοντας από άλλο λήμμα της εγκυκλοπαίδειάς του, ότι "η Μεγάλη Ελλάδα απλωνόταν από τις Στήλες του Ηρακλή μέχρι τον Ινδό". Μετά, όπως ήταν αναμενόμενο, ο φτηνός εθνικισμός όφειλε να αποκαλύψει και τις κινήσεις των "εχθρών". Το παραμύθι έγινε γοητευτικότερο όταν το "Εθνος" συνέλαβε τους Αιγύπτιους "να βάζουν πλέον χέρι στην ανασκαφή ", και πολλοί άλλοι είδαν "προκλητικούς Σκοπιανούς αρχαιολόγους που προσπαθούν κατά την πάγια τακτική τους να καπηλευτούν το γεγονός", όπως εμπιστευτικά μας πληροφόρησε ο "Ελ. Τύπος",(4.2.95). Ο υφυπουργός Πολιτισμού Ν. Σηφουνάκης οδηγήθηκε σε κωμικές δηλώσεις έχοντας τα μικρόφωνα των Μ.Μ.Ε "στον κρόταφο": "Δεν μπορούμε ρε παιδιά να πάμε εκεί και να τους δείρουμε τους Σκοπιανούς".
Η συνέχεια είναι γνωστή. Ούτε στον Ευφράτη φτάσαμε, ούτε ταφόπλακα στην προπαγάνδα των Σκοπιανών βάλαμε, ούτε ο Γκλιγκόροφ επεκτάθηκε μέχρι τη Μέμφιδα, ούτε καν ξαναπήραν τον "ασεβή, ανθέλληνα και φυγόστρατο" υπουργό Πολιτισμού φαντάρο.

ΜΙΑ ΓΡΟΘΙΑ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

Μετά τα πρώτα ενθουσιώδη μηνύματα απ' τη Σίβα, μόλις επικράτησαν ψυχραιμότερες σκέψεις, όλοι θυμήθηκαν τη γροθιά του "Κολοσσού" που είχε ανακαλυφθεί τον Ιούνιο του 1987 σε απόσταση 750 μέτρων από το λιμάνι της Ρόδου. Είχαν και τότε παραμεριστεί οι υπεύθυνοι επιστήμονες αρχαιολόγοι και τη "διεκπεραίωση" της συγκλονιστικής ανακάλυψης είχε αναλάβει το Λιμενικό Σώμα και ο Δήμος της πόλης. Οι πρώτες ελπίδες είδαν το φως της δημοσιότητας στις 27 Ιουνίου. Κάποιοι δύτες της Μονάδας Υποβρυχίων Αποστολών διέκριναν στα 50 μέτρα βάθος αντικείμενο που τους "έμοιασε" με χέρι αγάλματος. Το υπουργείο Πολιτισμού είχε απ' την πρώτη στιγμή εκφράσει τις αντιρρήσεις του και δεν συμμεριζόταν το γενικό ενθουσιασμό. Αντέδρασε, μάλιστα, όταν ο Δήμος επιδίωξε στις 2 Ιουλίου με συνοπτικές διαδικασίες να προσχωρήσει στην ανέλκυση. Το ειδικό σκάφος "Ποσειδών" που επρόκειτο να προβεί στην ανέλκυση απομακρύνθηκε απ' την περιοχή για να μην κατηγορηθεί για αρχαιοκαπηλία, ενώ τα ερευνητικά σκάφη του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας παρέμειναν υπό το πρόσχημα ότι ερευνούν για ναρκωτικά.
Δεν υπήρξαν τότε "σκοπιανοί" αρχαιολόγοι να εποφθαλμιούν μερίδιο στην αποκάλυψη, αλλά οι φήμες στο νησί οργίαζαν ότι "ιταλοί δύτες πρόκειται να αναζητήσουν τον Κολοσσό για λογαριασμό ξένων". Αποφασίστηκε λοιπόν "διά παν ενδεχόμενο" να περιπολούν σκάφη του Λιμενικού στη θαλάσσια περιοχή της Αγαντιάς και να αστυνομεύεται η παραλία.
Η όλη επιχείρηση είχε οργανωθεί απ' τον υπουργό Ναυτιλίας Στάθη Αλεξανδρή, ο οποίος τότε κατηγορήθηκε ότι παρασύρθηκε από την Ολλανδή "οραματίστρια" Α. Ντάγκμπααρ, η οποία είχε "υποδείξει" τη θέση του αγάλματος. Κυρίως, όμως, τον έσπρωχνε η επιθυμία των τοπικών παραγόντων να αποδείξουν με το ζόρι ότι είχε ανακαλυφθεί ένα από τα επτά θαύματα της αρχαιότητας. Ο τουρισμός του νησιού αναμενόταν να αυξηθεί κατακόρυφα πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό αν αναλογισθούμε ότι το 1987 ήταν η τρίτη κατά σειρά χρονιά από την έκδοση της ταξιδιωτικής οδηγίας του Ρίγκαν που είχε προκαλέσει σημαντική κάμψη στο τουριστικό ρεύμα.
Τελικά το πέτρινο αντικείμενο ανελκύσθηκε απ' το Λιμενικό χωρίς την παρουσία αρχαιολόγων, οι οποίοι εμποδίστηκαν από τον αντιπλοίαρχο Περίδη ακόμα και να επιβιβασθούν στο ερευνητικό σκάφος. Στο φως της ημέρας, η "γροθιά" πήρε τις πραγματικές της διαστάσεις: μια απλή πέτρα... Αλλά ακόμα και μετά την αποκάλυψη της γκάφας, πολλοί παράγοντες του νησιού επέμεναν ότι πρέπει να γίνουν ειδικές αναλύσεις, μετρήσεις, και έρευνες προτού αποκλειστεί η περίπτωση να έχει βρεθεί ο Κολοσσός. Κάκιζαν μάλιστα την τότε υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη που είχε τολμήσει να πει εγκαίρως την αλήθεια. Στο κάτω κάτω της γραφής, αν καθυστερούσε λίγο η αποκάλυψη, τα τουριστικά γραφεία θα προλάβαιναν να κάνουν τη δουλειά τους.

Ο ΧΕΟΠΑΣ ΤΟΥ ΛΥΓΟΥΡΙΟΥ

Βεβαίως η περίπτωση του Κολοσσού είναι "τραβηγμένη", και δεν μπορεί να μπει σε ίση μοίρα με τις ανασκαφές του ζεύγους Σουβαλτζή. Τα ευρήματα στην αιγυπτιακή έρημο μπορεί να μη φιλοξενούν το νεκρό Αλέξανδρο, είναι ωστόσο κάποια μνημεία με αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Αλλά ακριβώς αυτά τα μνημεία εκμεταλλεύονται κατά καιρούς οι επιτήδειοι, οι ημιμαθείς και οι "στρατευμένοι" στην υπηρεσία του έθνους αρχαιολογίζοντες για να αποδείξουν αυτά που πρέπει να αποδειχθούν.
Τα τελευταία χρόνια έχουν δει το φως της δημοσιότητας αλλεπάλληλες "ανακοινώσεις" για τις Πυραμίδες που βρίσκονται στον ελληνικό χώρο. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των δημοσιεύσεων ότι δεν προέρχονται από επιστήμονες αρχαιολόγους αλλά από κάθε λογής "ερευνητές": απόστρατους αξιωματικούς, ανώνυμους δημοσιογράφους, συνταξιούχους δασκάλους. Η ομάδα συσπειρώνεται γύρω από το περιοδικό "Δαυλός" και εμπνέεται από έναν ελληνοκεντρισμό απριλιανού τύπου που μοναδικό στόχο έχει να αποδείξει ότι το Α και το Ω του παγκοσμίου πολιτισμού είναι ο ελληνικός, ότι πας μη έλλην βάρβαρος κ.λπ.
Με την ίδια ευκολία που "ανακαλύπτουν" πανάρχαια μνημεία, οι φιλίστορες ερασιτέχνες του "Δαυλού" καταγγέλλουν την αρχαιολογική υπηρεσία και τα Πανεπιστήμια ότι "καταχωνιάζουν" τις αρχαιότητες υπηρετώντας σκοτεινές σκοπιμότητες αλλοεθνών. Κεντρικό πρόσωπο στην ευρύτερη αυτή πρωτοβουλία ο γνωστός γραφικός ναζιστής Κωνσταντίνος Πλεύρης ο οποίος επιδίδεται σε συστηματική από τηλεοράσεως καταγγελία του "νεοελληνικού κράτους" και περιγραφές με μελανά χρώματα τη "συνωμοσία σιωπής" που εμποδίζει το λαό να μάθει ότι οι Πυραμίδες του Ελληνικού και του Λυγουριού χρονολογούνται στο 4000 π.Χ.
"Η Αιγυπτος μπορεί να μας έκλεψε τη δόξα του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εμείς όμως διεκδικούμε μια άλλη μεγαλύτερη δόξα που θα αναποδογυρίσει την Ιστορία: την τέχνη των πυραμίδων", θριαμβολογούσε ο Ελεύθερος Τύπος στις 2 Αυγούστου 1992. Και πρόσθετε ότι η Ακαδημία Αθηνών θα ανακοινώσει ότι οι Ελληνες κατασκεύαζαν πυραμίδες τουλάχιστον 1200 χρόνια πριν τους Αιγυπτίους, και υπήρξαν δάσκαλοί τους. Η σχετική ανακοίνωση στην Ακαδημία έγινε την περασμένη βδομάδα. Η χρονολόγηση βέβαια δεν επιβεβαιώνει την αρχική υπεραισιοδοξία. Οι ελληνικές πυραμίδες αποδεικνύονται περίπου συνομήλικες με τις αιγυπτιακές. Αλλά αυτό ακριβώς θα ήθελαν να αποφύγουν οι ελληνόψυχοι αρχαιολογίζοντες. Στόχος τους δεν είναι να αποδείξουν άλλο ένα ελληνικό μνημείο, αλλά να αποδείξουν ότι οι Σημίτες δεν ήταν ικανοί να παράγουν πολιτισμό -εφόσον είναι "κατώτερη φυλή"- και ότι όλα τα μνημεία που βρίσκονται στις χώρες της Μέσης Ανατολής είναι έργα ελλήνων.
Το επόμενο βήμα είναι να "αποδειχθεί" η ελληνικότητα του Χέοπα. Αλλά τότε ας μην παραπονούμαστε για το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι βόρειοι γείτονές μας για το μακεδόνα στρατηλάτη.
 

(Ελευθεροτυπία, 19/2/1995)