Ο ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Αρχίστε την επανάσταση από τα σουπερμάρκετ

1.  /  2.

ΣΟΥΠΕΡ ΑΚΕΠ

"Οι ιδέες μου αξίζουν δισεκατομμύρια"

Δυο ονόματα οργανώσεων έχουν στοιχειώσει τη δεκαετία του 80 στους τοίχους και τις κολόνες της Αθήνας. Η μια έχει συνθήματα "δεξιά". Πρόκειται για τον πολυσυζητημένο "Λυκαβηττό". Της άλλης οι προτροπές θυμίζουν περισσότερο "αριστερά". Είναι η μυστηριώδης ΑΚΕΠ, η "Αυτοδύναμη Κίνηση Εργατικής Πολιτικής". Τη γνωρίσαμε τότε που μας εξηγούσε ότι "οι εργάτες θέλουν ψωμί και τριαντάφυλλα".

ΜΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ ΑΠ' ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ

Οι τρομερές αφισοκολλητικές ικανότητες της ΑΚΕΠ είναι η μόνη ιδιότητα της οργάνωσης που έχει εντυπωθεί στην κοινή γνώμη. Εχει σχολιαστεί κατ' επανάληψη από τον τύπο, με ευνοϊκή ή χιουμοριστική διάθεση, και έχει δημιουργήσει πραγματικό μύθο που τον ζήλευαν ακόμα και οι πιο προικισμένες ομάδες στρατευμένων αφισοκολλητών. "Οι αφίσες δεν έβγαιναν σε τόσο μεγάλο τιράζ. Ομως υπήρχε μια τεχνική για να φαίνονται πολλές. Αυτή ήταν και η ιδέα του αρχηγού. Να δείχνουμε επιφάνεια ώστε να νομίζει ο κόσμος ότι είμαστε πολλοί. Για τον ίδιο λόγο αποκτήσαμε και τεράστια γραφεία, ένα ολόκληρο κτίριο στο κέντρο της Αθήνας." Μιλάμε με δυο από τα ηγετικά στελέχη της ΑΚΕΠ, την εποχή της αφισοκολλητικής υπερδραστηριότητας. Είναι ένα ζευγάρι νέων ανθρώπων, ο Γιώργος Παπαπέτρου και η Μαρία Φραγκιά. Ο "αρχηγός" που αναφέρουν είναι ο Αντώνης Χάλαρης, εμπνευστής, ιδρυτής, πρόεδρος και αδιαφιλονίκητος ηγέτης της οργάνωσης. Προέρχεται από το ΚΚΕ, και είναι ένας από τους 400 που υπέγραψαν το κείμενο "Η πολιτική μας διαφωνία με το ΚΚΕ", ένα μανιφέστο που δημοσιεύθηκε το Μάρτιο του 1980 και συσπείρωνε όλες τις ομάδες των διαγραφέντων και των διαφωνούντων της εποχής. Ο Αντώνης Χάλαρης ήταν μια γενιά μεγαλύτερος από τις λίγες δεκάδες μέλη που κατόρθωσε να συγκεντρώσει, και δεν δυσκολεύθηκε να επιβληθεί ως γνήσιος συνεχιστής του Μαρξ και του Λένιν. "Ο ίδιος μας έλεγε ότι έχει κάποιες πρωτότυπες ιδέες, οι οποίες ξεπερνούν τη διδασκαλία του Μαρξ", παρατηρεί ο κ. Παπαπέτρου. "Ποτέ βέβαια δεν είδαμε κάποιο κείμενο θεωρητικό δικό του. Μόνο αυτά που βγάλαμε σε προκηρύξεις."
Ο χώρος της πολιτικής βρίθει από παρόμοιες περιπτώσεις, ατόμων που έχουν αναγορεύσει εαυτούς σε σωτήρες του έθνους και της δημοκρατίας. Τι μας πειράζει λοιπόν που ένας ακόμη ανέλαβε να σώσει το προλεταριάτο; Το ενδιαφέρον μας για την ΑΚΕΠ είναι άλλο. Παράλληλα με την εντατική αφισοκόλληση, η μικροσκοπική αυτή οργάνωση είχε ειδικευθεί στη συλλογή χρημάτων από τα μέλη της, και στην αξιοποίηση της απλήρωτης εργασίας τους, με αποτέλεσμα να βρεθεί σήμερα ο πρόεδρός της ιδιοκτήτης μιας ανώνυμης εταιρίας με δύο μεγάλα σούπερ μάρκετ!

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΚΑΙ Η ΑΚΕΠ

Η σχέση του κ. Χάλαρη με τις επιχειρήσεις χρονολογείται στα 1983, πριν ακόμα ιδρυθεί το κόμμα. Με εισφορές φίλων του αγόρασε ένα καφέ-μπαρ στην οδό Μασσαλίας, το 'Rue de Marseille', με σκοπό να δημιουργηθεί ένα πολιτικό στέκι της παρέας. Η αγορά έγινε φυσικά στο όνομα του αρχηγού. Ομως τα έσοδα από την επιχείρηση αυτή δεν ήταν αρκετά. Πολύ γρήγορα χρειάστηκε η επέκταση. Μέσω του στελέχους της οργάνωσης Βασίλη Τάκου, μέλους του Εκτελεστικού Γραφείου, αγοράστηκε ένα περίπτερο στο Παγκράτι. Ηταν 3 Σεπτεμβρίου 1986. Σε λίγο τα περίπτερα έγιναν πέντε. Δίπλα στο αρχικό προστέθηκαν ένα στη Λ. Συγγρού, ένα στην Πλ. Μαβίλη, ένα στη Λεωφ. Αλεξάνδρας και ένα μπροστά στο ξενοδοχείο Παρκ. Στα περίπτερα δούλευαν μέλη της οργάνωσης, είτε δωρεάν, είτε με πολύ χαμηλά μεροκάματα. "Πολλές φορές κάναμε 'κόκκινα' μεροκάματα", παρατηρούν οι συνομιλητές μας και αναρωτιούνται πώς ήταν τόσο αφελείς εκείνη την εποχή.
Η οικονομική ανάπτυξη όμως της οργάνωσης δεν σταματά στα περίπτερα. Το 1988 ο αρχηγός αποφασίζει να στραφεί στα σούπερ-μάρκετ. Το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς ανοίγει το πρώτο στο Περιστέρι. Ως ιδιοκτήτες εμφανίζονται 3 μέλη του Εκτελεστικού Γραφείου. Οι αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις του 1989-90 θεωρούνται από τον κ. Χάλαρη ως η μεγάλη ευκαιρία για την ΑΚΕΠ. Απαιτούνται βεβαίως περισσότερα χρήματα. Ανοίγει και δεύτερο σούπερ-μάρκετ στα Ιλίσια. Μέσα στο διάστημα τεσσάρων χρόνων ο κ. Παπαπέτρου και η κ. Φραγκιά δάνεισαν στην οργάνωση σταδιακά διάφορα ποσά για το στήσιμο των επιχειρήσεων και τις προεκλογικές εκστρατείες. Υπολογίζουν ότι συνολικά έχουν προσφέρει πάνω από 10 εκατομμύρια, και μέσα σ' αυτά τα χρήματα περιλαμβάνεται η προικοδότηση της κ. Φραγκιά από το Μετοχικό Ταμείο Αεροπορίας... "Τα ποσά αυτά δόθηκαν καλή τη πίστη στο Εκτελεστικό Γραφείο της ΑΚΕΠ χωρίς γραπτές αποδείξεις". Την ίδια περίοδο προσέφεραν και όλες τους τις δυνάμεις για τους κομματικούς σκοπούς. Είναι άγνωστο πόσο στοίχισε σε άλλα στελέχη η αφοσίωσή τους στην οργάνωση και στον αρχηγό.
Οι μεγάλες προσδοκίες της ΑΚΕΠ ως γνωστόν δεν ευοδώθηκαν. Τα στελέχη που προσέφεραν όλες τους τις οικονομίες γι' αυτό που θεωρούσαν ιερό σκοπό έχουν σήμερα καταθέσει αγωγές και ζητούν πίσω τα δανεικά που τείνουν να γίνουν αγύριστα (βλ. σχετικά στην τελευταία σελίδα του "Ιού"). Η δραστηριότητα της οργάνωσης έχει στο μεταξύ δώσει τη θέση της σε μια απολύτως επιχειρηματική δράση.

Ο ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΚΕΠ

Τη διαμάχη των στελεχών της ΑΚΕΠ αναμένεται να λύσει το δικαστήριο, όπου έχει προσφύγει το ζεύγος Παπαπέτρου. Οι πρωταγωνιστές αυτής της απίθανης ιστορίας δυσκολεύονται σήμερα να εξηγήσουν πόσο ευκολόπιστοι υπήρξαν στο πρόσφατο παρελθόν. "Είναι απορίας άξιον πώς δεν το καταλάβαμε ότι αυτό συνέβαινε μπροστά στα μάτια μας", ομολογεί η κ. Φραγκιά. Και ο σύζυγός της συμπληρώνει: "Ο Χάλαρης κατά καιρούς μας έλεγε ότι αυτό που έχουμε μέσα στην ΑΚΕΠ είναι κρατικός καπιταλισμός του κερατά, αλλά είναι ένα απαραίτητο στάδιο. Μας το παρομοίαζε με την Νέα Οικονομική Πολιτική του Λένιν και έλεγε ότι εφόσον εμείς δεν μπορούμε να έχουμε σοσιαλισμό, εφόσον δηλαδή δεν έχουμε τα μέσα, θα πρέπει με την υπερπροσπάθεια να τα αποκτήσουμε".
"Τη μεθόδευση για να ιδιοποιηθεί μέσω της κομματικής και της πολιτικής αφοσίωσης ξένη εργασία και ξένα λεφτά και να γίνει ο ίδιος ενεργός καπιταλιστής την αντέγραψε καθώς φαίνεται από τη δική του ανάλυση για τη Σοβιετική Ενωση της περιόδου των σταχανοβιτών..."
Αυτές οι σκέψεις δεν μπορούσαν βεβαίως να περάσουν απ' το μυαλό των νεαρών και στρατευμένων στελεχών της οργάνωσης. Ο Χάλαρης στα μάτια τους φάνταζε σαν ένας σύγχρονος Ελληνας Μαρξ. "Δεν δεχόταν αντίλογο. Δεν υπήρχε περίπτωση να έχεις διαφορετική γνώμη και να είναι θεμιτή". Οσοι τολμούσαν να διατυπώσουν αντιρρήσεις βρίσκονταν διαγραμμένοι. Μερικοί και με τη ρετσινιά του "κλέφτη" της κομματικής περιουσίας, εφόσον οι πολιτικές και οικονομικές σχέσεις των συντρόφων ήταν μπλεγμένες σε ένα αξεδιάλυτο κουβάρι. Αν συνυπολογίσουμε ότι αυτές οι σχέσεις περιορίζονταν σε ένα κύκλο μερικών δεκάδων ατόμων, πολλά από τα οποία είχαν και συγγενικούς δεσμούς, καταλαβαίνουμε και τη δυσκολία που είχαν να αποστασιοποιηθούν ακόμα και όσοι καταλάβαιναν ότι τα σούπερ-μάρκετ δεν οδηγούν στον σοσιαλισμό.
"Στο τέλος ο Χάλαρης άρχισε να πιστεύει στους δικούς του μύθους. Εμπλεκε την πραγματικότητα μ' αυτά που μας έλεγε. Μας έλεγε ότι θέλει να γίνει Σαμαράς με 100 εκατομμύρια. Οτι θα φτιάξουμε σταθμό στα διεθνή ύδατα, ότι δεν είανι τίποτα να αγοράσουμε ένα ελικόπτερο.Τα σούπερ-μάρκετ πρέπει να βγάλουν εκατομμύρια. Δεν μπορεί να βγάζει ο Βερρόπουλος και ο Βασιλόπουλος και ναμη βγάζουμε εμείς!" Ο Γιώργος Παπαπέτρου θυμάται ότι ο Χάλαρης επαναλάμβανε εκατοντάδες φορές: "Οι ιδέες μου αξίζουν δισεκατομμύρια. Εσείς δεν είστε τίποτα. Για να αποδώσουν οι επιχειρήσεις μας πρέπει να τις αναλάβω προσωπικά." Τόπε και τόκανε ο "αρχηγός". "Με απόφαση της 'Κεντρικής Επιτροπής' και του 'Εκτελεστικού Γραφείου' πήρε το 90% των μετοχών της Α.Ε.. Φυσικά απέφυγε μέχρι τέλους να γίνει διευθύνων σύμβουλος"...
 

(Ελευθεροτυπία, 7/5/1995)