ΠΑΓΙΔΕΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΟΥ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ

Μίδες και πυραμίδες

ΕΝΟΣ SOE ΜΥΡΙΟΙ ΕΠΟΝΤΑΙ

Οι πυραμίδες της Αθήνας

Η ενασχόληση των σελίδων του "Ιού" με την υπόθεση της περιβόητης επιχείρησης SOE έφερε στο φως την "πυραμιδωτή" μέθοδο συλλογής κεφαλαίου. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια αυτή τη μέθοδο την είχαμε γνωρίσει μόνο σαν τζογαδόρικο παιχνίδι, το "αεροπλανάκι". Ομως, απ' ό,τι αποκάλυψε η έρευνά μας, σήμερα σ' όλο τον κόσμο ανθούν εκατοντάδες παρόμοια επιχειρηματικά σχέδια, τα οποία, κάτω από ποικίλα ονόματα και με διαφορετικές κάθε φορά προδιαγραφές, στηρίζονται στο ακόλουθο πολύ απλό σχήμα: αν ο κάθε "επενδυτής" (ή μέλος, ή μέτοχος, ή εταίρος) έχει την υποχρέωση να φέρνει με τη σειρά του και άλλους δύο τουλάχιστον, τότε δημιουργείται μια πυραμίδα, απ' την οποία κερδίζουν πάντοτε οι παλιότεροι (οι ευρισκόμενοι δηλαδή υψηλότερα στην κλίμακα). Το σχήμα έχει ένα μόνο πρόβλημα: η δεξαμενή των νέων μελών κάποτε αδειάζει, και τότε οι υποσχέσεις αποδεικνύονται φρούδες. Η βάση της πυραμίδας χάνει τα λεφτά της. Η κορυφή της έρχεται σε αντιπαράθεση με το νόμο. Αλλά τότε είναι πολύ αργά.

ΟΙ ΑΕΡΟΠΛΑΝΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ

Το πυραμιδωτό σχήμα οφείλει την επιτυχία του σε δύο κυρίως παράγοντες. Πρώτα-πρώτα, είναι ένα λογικοφανές σχήμα που υπόσχεται εξωφρενικά κέρδη ενώ απαιτεί την καταβολή ενός ελάχιστου σχετικά ποσού. Δεύτερον, το σχήμα αυτό ανθεί κυρίως σε περιόδους και χώρες με ιδιαίτερο πρόβλημα στις αποδόσεις κεφαλαίου, με μεγάλο πληθωρισμό, με σχετική αβεβαιότητα. Αυτός είναι ο λόγος που το σχήμα πρωτοεφαρμόστηκε στην Αμερική της δεκαετίας του 1920 (από τον δαιμόνιο Τσαρλς Πόνζι), και που τα πιο πρόσφατα παρόμοια σκάνδαλα ξέσπασαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων σοβιετικού τύπου (στη Ρουμανία το Caritas και στη Ρωσία το ΜΜΜ του ομογενή μας Μαβρόντι. Ομως η έρευνα αποδεικνύει ότι το πυραμιδωτό κόλπο ξαπλώνεται και σε πολλές χώρες της αναπτυγμένης Δύσης, ακόμα και στη Μέκκα του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ και τους ευρωπαϊκούς ανταγωνιστές της, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία. Με τις πιο ενδιαφέρουσες από τις διεθνείς αυτές περιπτώσεις ασχολούμαστε στις επόμενες σελίδες του σημερινού "Ιού". Αλλά το μικρόβιο δεν θα μπορούσε να μείνει μακριά από την Ελλάδα.
Στις 29 του περασμένου Ιανουαρίου η "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" αποκάλυψε την ύπαρξη μιας επιχείρησης με την επωνυμία "DYNCARD", η οποία υποσχόταν μεγάλα κέρδη στους πελάτες της σε ελάχιστο χρόνο. Ο πελάτης ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει μόνο 3000 δρχ και η προσδοκία κέρδους έφτανε τις 324.000, μια απόδοση δηλαδή πάνω από 10.000%. Υπήρχε, όμως, και η επιπρόσθετη υποχρέωση να βρει άλλα 3 άτομα που να δεχθούν να κάνουν το ίδιο. Το όλο σύστημα βασιζόταν σε αγοραπωλησία καρτών. Ο παίκτης με τις 3000 δρχ αγόραζε ένα πρώτο πακέτο καρτών DYN, δηλαδή απλών καρτ-ποστάλ, και μ' αυτό τον τρόπο γραφόταν στην τελευταία θέση της κατάταξης "πωλητών". Για να φτάσει στην πρώτη θέση θα 'πρεπε οι τρεις "δικοί του" να βρουν άλλους 9, κι εκείνοι με τη σειρά τους άλλους 27, και οι τελευταίοι άλλους 81. Μόνο τότε ο αρχικός παίκτης θα έπαιρνε το ποσό των 324.000. Από τις 9.000 που συγκέντρωνε κάθε τριάδα παικτών οι 5.000 θα πήγαιναν στην επιχείρηση.
Το "αεροπλανάκι" της DYNCARD συνέχιζε την ελεύθερη πτήση του μέχρι τα μέσα Μαρτίου, όταν η αστυνομία συνέλαβε τους τέσσερεις ιδιοκτήτες της επιχείρησης και τους παρέπεμψε για παράβαση του νόμου περί παιγνίων και του άρθρου του Ποινικού Κώδικα περί απάτης. Διαπιστώθηκε ότι από τον Ιούλιο του 1994 που "απογειώθηκε" η DYNCARD συμμετείχαν στο παιχνίδι 45.000 αγοραστές. Δεν έγινε γνωστό άν κάποιος απ' αυτούς εισέπραξε το προσδοκώμενο ποσό. Ομως η επιχείρηση συγκέντρωσε στο ίδιο διάστημα 135 εκατομμύρια. Σύμφωνα με δικές μας πληροφορίες, μετά από μικρή ανάπαυλα, η αγοραπωλησία των καρτών συνεχίζεται.
Μια παρόμοια μέθοδο εφαρμόζει η εταιρία "ΗΕRZ AS HELLAS", η οποία παρουσιάζεται ως εταιρία "διαχείρισης και αντιπροσώπευσης ηλεκτρονικών συστημάτων ΕΠΕ", και ως "μέλος της Γερμανικής Ενωσης Διοργανωτών Συστημάτων Διαχείρισης". Εδώ ο "παίκτης" ονομάζεται συνδρομητής, και καλείται να καταβάλει τέλη από 7.500 έως 123.500 δρχ, ανάλογα σε ποιο "επίπεδο" του συστήματος επιθυμεί να τοποθετηθεί. Οι αποδόσεις που του υπόσχονται είναι πολλαπλάσιες, και εξαρτώνται από τον αριθμό των συνδρομητών που θα εισαχθούν μετά από αυτόν στο σύστημα. Υπάρχουν 7 θέσεις σε κάθε πυραμίδα Herz, από τη θέση "Ν" ως τη θέση "ΑΣΣΟΣ". Στο συμβόλαιο που υπογράφει κάθε συνδρομητής έχει προβλεφθεί ότι "η εταιρία παρακρατεί το σταθερό ποσό τελών" και, το σημαντικότερο, "ουδεμία ευθύνη έχει για τυχόν λήξη του συστήματος". Οπως όμως γνωρίζουμε, το κυριότερο πρόβλημα των πυραμιδωτών σχημάτων είναι ακριβώς η χρονική στιγμή που φτάνει η "λήξη" τους.
Επικοινωνήσαμε με τους υπεύθυνους της επιχείρησης για να μάθουμε το βαθμό επιτυχίας της. Ο κ. Παπαδημητρίου και ο κ. Σαββίδης ήταν απογοητευμένοι. Μας δήλωσαν ότι το σύστημα δεν επεκτάθηκε και ότι ελάχιστα άτομα ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή τους. Κατόπιν τούτου, αποφάσισαν να το κλείσουν. Δεν ήταν σε θέση να μας δώσουν πιο ακριβή στοιχεία, διότι "αυτή τη στιγμή γίνονται οι εκκαθαρίσεις". Η εταιρία συνεχίζει βέβαια να λειτουργεί, στρέφεται όμως σε άλλες δραστηριότητες.

ΕΝΑ ΚΛΑΜΠ ΜΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΓΙΑ ΛΙΓΟΥΣ

Τα παραδείγματα που αναφέραμε είναι μια απλή επιχειρηματική εκμετάλλευση του "παλιού καλού" κόλπου που ονομάστηκε στην Αθήνα του 1985 "αεροπλανάκι", ενώ αλλού έχει πάρει τις ονομασίες "χιονοστιβάδα" ή "μπαλαντέρ" και ό,τι άλλο σκαρφίζεται καθένας που το ξεκινά για να διακρίνεται από όλα τα προηγούμενα. Οι επιχειρήσεις αυτές εφαρμόζουν τη μέθοδο της "αρπαχτής", δηλαδή δεν κάνουν καμιά επένδυση. Αρκεί ένα πληροφοριακό δελτάριο. Συνήθως δεν διαθέτουν καν γραφεία, και χρησιμοποιούνται τα σπίτια των εμπνευστών, ή -ακόμα καλύτερα- ταχυδρομικές θυρίδες. Καμιά σχέση με το πολυδάπανο σχέδιο των δεκαεπτά ανωνύμων εταιριών του κ. Τροχανά. Παρουσιάζεται όμως και πιο εξελιγμένη μορφή. Το "Top Club" είναι μια ανώνυμη εταιρία που προσφέρει στα μέλη της τα προνόμια ενός καταναλωτικού δικτύου. Ομως δεν αρκείται σ' αυτό. Με το πολυτελές διαφημιστικό της φυλλάδιο που φέρει τον εύγλωττο τίτλο "εγχειρίδιο καριέρας" προτείνεται η δημιουργία μιας πυραμίδας, στην οποία κερδίζει κανείς τόσο περισσότερα όσο ψηλότερα βρίσκεται. Η ετήσια συνδρομή φτάνει τις 30.000 συν ΦΠΑ.
"Υπάρχουν 7 επίπεδα εξέλιξης στην ιεραρχία. Συστήνετε το 1ο μέλος. Η προμήθειά σας γι' αυτό, στο πρώτο επίπεδο που βρίσκεστε είναι 10.000 δρχ. Αν συστήσετε 2ο, 3ο,μέχρι και 4ο μέλος θα εξακολουθήσετε να λαμβάνετε προμήθεια 10.000 κατ' άτομο. Αν δημιουργήσατε ένα δίκτυο από 5 μέχρι 9 μέλη, η προμήθεια αυξάνεται στις 14.000 κατά άτομο. Θα βρεθείτε στο δεύτερο επίπεδο ιεραρχίας και χαρακτηρίζεστε σαν LEADER. Με 10 μέλη η προμήθεια ανέρχεται στις 15.500 (γίνεστε MASTER). Με 30 μέλη δίκτυο βρίσκεστε στο τέταρτο επίπεδο και η προμήθεια φτάνει στις 16.500. Ο χαρακτηρισμός σας είναι NATIONAL." Υπάρχει και πέμπτο επίπεδο με 120 μέλη και 17.200 δρχ (MILLIONAIRE), έκτο με 600 μέλη και 17.700 δρχ (EXECUTIVE) και έβδομο με 3600 μέλη και 18.000 δρχ (PRESIDENT)...
Για να πειστεί ο υποψήφιος συνδρομητής, το Top Club εμφανίζεται με υπερπολυτελή έντυπα και καλοφτιαγμένες κάρτες-μέλους. Υπόσχεται να μας κάνει εκατομμυριούχους, αρκεί να το θέλουμε. "Μιλάμε για αστρονομικά νούμερα, με απόλυτη όμως πρακτική εφαρμογή" ισχυρίζεται το φυλλάδιο, και προσθέτει ότι η προοπτική αυτή "εξασφαλίζει πραγματικά ένα απίθανα υψηλό εισόδημα". Στις "διευκρινίσεις" του ίδιου φυλλαδίου συναντάμε, όμως, και το λεπτό σημείο: "Για να λαμβάνει κάποιο μέλος τα δικαιώματά του κάθε μήνα, θα πρέπει μέσα στο συγκεκριμένο μήνα να έχει εγγράψει τουλάχιστον ένα νέο μέλος". Μ' άλλα λόγια, μόλις στενέψει ο κύκλος των γνωστών σας, τα αμύθητα κέρδη κάνουν φτερά. Η πυραμίδα καταρρέει.
Οι επικεφαλής του Top-Club είναι κι αυτοί απογοητευμένοι. Ο κ. Αγαπάκης μας δήλωσε ότι τα μέλη του μόλις ξεπερνούν τους 100, μετά από λίγους μήνες λειτουργίας. Ο ίδιος αρνείται ότι υπάρχει κάποιο νομικό πρόβλημα με τη δραστηριότητα των πυραμιδωτών σχημάτων. Ανέθεσε μάλιστα και σε κάποιο δικηγορικό γραφείο τη διερεύνηση της νομιμότητας της επιχείρησής του. Η γνωμάτευση υπήρξε θετική, ότι δηλαδή το Top-Club δεν εμπίπτει στις διατάξεις του ν. της 16.9.1926.
 

(Ελευθεροτυπία, 14/5/1995)