ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ

Γάμος αλά ελληνικά

1.  /  2.

Η συνταγματική αναθεώρηση δεν προβλέπεται να θίξει το καθεστώς των σχέσεων πολιτεία και Εκκλησίας

"Προς Θεού" ή "για όνομα";

Κινούμενη σε χαμηλούς τόνους, διερευνώντας μάλλον, παρά διαμορφώνοντας τις διαθέσεις φίλων και αντιπάλων ενόψει της αναθεώρησης του Συντάγματος, η κυβέρνηση δεν κρύβει ότι θα ήθελε με κάποιο τρόπο να αυξήσει την απόσταση στις σχέσεις εκκλησίας - κράτους. Υποτίθεται ότι οι συνεχιζόμενες μάχες γύρω από τις Μητροπόλεις, καθώς και εκατοντάδες άλλα καθημερινά "θρησκευτικά ζητήματα" που δεν απασχολούν μόνο την ελληνική Πολιτεία αλλά πλέον και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς (ως παραβάσεις δικαιωμάτων των πολιτών), θα έφερναν με σφοδρότητα στην ημερήσια διάταξη το θέμα και θα δρομολογούσαν την πορεία προς το οριστικό διαζύγιο. Ωστόσο, η πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλή. Ο πολιτικός συσχετισμός για μια τέτοια τομή είναι ίσως ο χειρότερος από ιδρύσεως κράτους. Η πολιτική επιρροή της Εκκλησίας έχει αναντίρρητα πολλαπλασιαστεί, ενώ η εμπλοκή της "επικρατούσας θρησκείας" και της εκκλησιαστικής ιεραρχίας σ' ολόκληρο σχεδόν το θεσμικό οικοδόμημα έχει καταστήσει τις σχέσεις της με την Ελληνική Δημοκρατία αξεδιάλυτες.
Τα παραδείγματα δεν περιορίζονται μόνο στην παραδοσιακή συζήτηση για την τεράστια έγγεια περιουσία της Εκκλησίας, ή την ευθύνη της μισθοδοσίας των ιεραρχών. Η ειδησεογραφία κατακλύζεται από νέες αντιθέσεις οι οποίες αποκαλύπτουν την ταύτιση κράτους - Εκκλησίας σε πολλά επίπεδα. Γίνεται απολύτως σαφές ότι όλα αυτά τα κρούσματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν παρά μόνο υπό το πνεύμα της διάκρισης: Από τον "πόλεμο" στην Λάρισα για τον Θεολόγο, τη σχολική κατήχηση με το μάθημα των Θρησκευτικών και την απίστευτη υπόθεση με τις νέες πολιτικές ταυτότητες, έως τη διένεξη για τη μουσειακή ή λατρευτική χρήση της Ροτόντας στη Θεσσαλονίκη και το δικαίωμα των Ποντίων Παλαιοημερολογιτών στο Μενίδι να ιδρύσουν το ναό τους. Σ' όλες τις περιπτώσεις, "πιστοί" και "άπιστοι" καταφεύγουν στο Σύνταγμα, ερμηνεύουν νόμους, πράξεις και αποφάσεις της Διοίκησης και των Δικαστηρίων, που κι αυτές από την πλευρά τους πάλι τις ...συνταγματικές επιταγές ακολουθούν. Οι οπαδοί του Θεολόγου κραδαίνουν τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας ενώ οι αντίπαλοι τους φέρνουν τα ΜΑΤ. Ο εισαγγελέας και η αστυνομία δρουν για λογαριασμό της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης προσπαθώντας να αποσπάσουν τη Ροτόντα από τα χέρια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Ο Δήμος Μενιδίου παραχωρεί έκταση για να οικοδομηθεί παλαιοημερολογίτικος ναός των Ποντίων παλιννοστούντων και συναντά το βίαιο ξέσπασμα των Ορθοδόξων ενοριτών που επικαλούνται ...τον οργανισμό Εργατικής Κατοικίας,

Το αίτημα για χωρισμό κράτους και εκκλησίας μοιάζει να ανακινείται και πάλι κατά τη συζήτηση που διεξάγεται τον τελευταίο καρό ενόψει της αναθεώρησης του Συντάγματος. Πρόκειται για μία μάλλον απατηλή εικόνα, καθώς οι πολιτικές δυνάμεις δεν δείχνουν διόλου πρόθυμες για ουσιαστικές τομές στο ισχύον σήμερα καθεστώς. Εκτός αυτού, πίσω από τον γενικόλογο και σαφώς υποτονικό χαρακτήρα των παρεμβάσεων τόσο των εκπροσώπων της εκκλησίας όσο και εκείνων της πολιτείας, δύσκολα μπορεί κανείς να διακρίνει κάποια πρόοδο σε ένα ζήτημα που έχει επανειλημμένα απασχολήσει τη μεταπολιτευτική ελληνική κοινωνία.
Διευκρινίζοντας ότι το ΠΑΣΟΚ "χρησιμοποιεί τον όρο χωρισμός κράτους και εκκλησίας με μια πολύ ειδική έννοια που είναι παλαιό αίτημα της Εκκλησίας, υπό την έννοια δηλαδή της ενίσχυσης του αυτοδιοίκητου της εκκλησίας έναντι του κράτους", ο και συνταγματολόγος Ευάγγελος Βενιζέλος, εισηγητής της αναθεώρησης στην αρμόδια επιτροπή του κόμματος, οριοθέτησε σαφώς τις κυβερνητικές προθέσεις στο επίμαχο ζήτημα: όπως έχει ήδη υποστηριχθεί, ο στόχος της προτεινόμενης συνταγματικής αλλαγής περιορίζεται στη διευθέτηση των επιμέρους εκείνων σημείων που έχουν προκαλέσει τις πρόσφατες σοβαρές αναταραχές στη σχέση του κράτους με την εκκλησία. Εξάλλου τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και η Πολιτική Ανοιξη έχουν εξαρχής διατυπώσει τη ρητή αντίθεσή τους προς το χωρισμό κράτους και εκκλησίας, έχουν μάλιστα εκχωρήσει στην εκκλησία την πρωτοβουλία των σχετικών κινήσεων. Μόνο το ΚΚΕ από τα κοινοβουλευτικά κόμματα εμμένει στην πάγια θέση του για το χωρισμό κράτους και εκκλησίας.

(Ελευθεροτυπία, 11/6/1995)