Η ΑΡΝΗΣΗ ΣΤΡΑΤΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΔΩΛΙΟ

Θητεία χωρίς χακί

1.  /  2.

Μεθαύριο, στις 19.12, στο Αναθεωρητικό Στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης εκδικάζεται η έφεση του αντιρρησία συνείδησης Νίκου Καρανίκα, ήδη κρατουμένου στις στρατιωτικές φυλακές "Παύλος Μελάς", καταδικασμένου σε πρώτο βαθμό στην εξοντωτική ποινή των 4 ετών φυλάκισης. Αλλοι 400 περίπου θρησκευτικοί αρνητές στράτευσης βρίσκονται επίσης στις φυλακές. Η "σύγκλιση" της ελληνικής νομοθεσίας με την ευρωπαϊκή για την εναλλακτική θητεία καθυστερεί απελπιστικά.

Τα λευκά κελιά της συνείδησης

Κοντεύουν δέκα χρόνια από τότε που οι διάφοροι ανευθυνοϋπεύθυνοι του κράτους και των κυβερνήσεων άρχισαν να "δεσμεύονται", έναντι των διεθνών οργανισμών και της δημοκρατικής κοινής γνώμης, ότι θα επιλύσουν θεσμικά το "πρόβλημα" των αντιρρησιών συνείδησης. Η ειδική έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (Μάρτιος 1993) αναφέρει χαρακτηριστικά: "Από τη δεκαετία του 1930 μέχρι και σήμερα, οι Ελληνες αντιρρησίες συνείδησης έχουν εκτίσει συλλογικά 5.000 και πλέον χρόνια στη φυλακή. Σε κάθε στιγμή βρίσκονται εκατοντάδες νεαροί στις φυλακές και εκτίουν τετραετείς ποινές φυλάκισης για την άρνηση υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας για λόγους συνείδησης. Η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί όλους τους αντιρρησίες συνείδησης στην Ελλάδα ως κρατούμενους συνείδησης που έχουν φυλακιστεί για την ειρηνική έκφραση του πιστεύω τους το οποίο τηρούν ευσυνείδητα (...) Οι διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν δείξει ελάχιστη προθυμία για μεταρρύθμιση. Τον Ιούλιο του 1988, η κυβέρνηση κάτω από την πίεση απεργίας πείνας που έκαναν δύο αντιρρησίες, κατέθεσε στη Βουλή σχέδιο νόμου που περιείχε πρόταση για κοινωνική θητεία. Με βάση γνωμοδότηση της Kεντρικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής, η κυβέρνηση δεν προώθησε την υιοθέτηση του σχεδίου νόμου από τη Βουλή και η πρόταση αυτή δεν συζητήθηκε καν. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή δεν είναι ανεξάρτητη αρχή, αλλά συμβουλευτικό σώμα που μπορεί να δώσει μη δεσμευτική γνωμοδότηση για σχέδιο νόμου. Στη διάρκεια του 1991, οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι κάτω από τη διεθνή και εσωτερική πίεση, άφησαν να εννοηθεί ότι το υπουργείο Εθνικής Αμυνας εξέταζε νομοθεσία που θα προέβλεπε την εναλλακτική κοινωνική θητεία".
Πράγματι, διάφορα πρωτοκλασάτα στελέχη υπό την πίεση αποφάσεων διεθνών οργανισμών στους οποίους μετέχει η χώρα μας (ΟΗΕ ,30.10.1987- Συμβούλιο της Ευρώπης, R(87)8- ΟΗΕ, 1989/59- Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ψήφισμα Α3-0025/93 και Ιανουαρίου 1994- ΔΑΣΕ, Ιούνιος 1990 -κ.ά) έχουν κατά καιρούς υποσχεθεί να τερματίσουν την δυσάρεστη εκκρεμότητα. Τα παραδείγματα των "δεσμεύσεων" ή των καθησυχαστικών δηλώσεων των πολιτικών μας είναι άφθονα. Από τις 28.9.1977 η Β. Τσουδερού και ο Απ. Κακλαμάνης ζητούσαν -στην αντιπολίτευση όντες- "ανθρωπιστικές ρυθμίσεις" και "ευθυγράμμιση με την Ευρώπη". Αν και το 1987-8 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε "σκοντάψει" στις γνωμοδοτήσεις των Νομικών Επιτροπών της και δεν "κατάφερε να ρυθμίσει" το θέμα, στις 14. 11.1990 ο βουλευτής του κινήματος Ελ. Κωνσταντινίδης χωρίς καμιά ενοχή ζητούσε, απολύτως αθώα, από τον Ι. Βαρβιτσιώτη (ΥΠΕΘΑ) "να τελειώνει με το θέμα των αντιρρησιών και να δεχθούμε μοντέρνες, επιστημονικές αντιλήψεις". Παρομοίως και η κ. Τσουδερού, παρόλο που πλέον είχε ενταχθεί στην Δεξιά, δεν δίσταζε να υποδείξει στον αρμόδιο υπουργό της κυβέρνησής της ότι "είναι καιρός να μελετήσετε με την ευαισθησία που σας χαρακτηρίζει" το ζήτημα των αντιρρησιών. "Οταν είναι πραγματικοί αντιρρησίες -τόνισε- δεν μπορούμε να καταπατήσουμε αυτές τους τις αρχές". Στις 23.4.1991 ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης δήλωσε στην κοινοβουλευτική συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ότι είναι "πρόθυμος να επανεξετάσει το ζήτημα της μη στρατιωτικής θητείας". Και επειδή ο αρχηγός της Ν.Δ δεν έδειξε ιδιαίτερη προθυμία, την Πρωταπριλιά του 1993 ο κ. Μαγκάκης ως εκπρόσωπος της αντιπολιτεύσεως, του τά 'σουρε: "Επιτέλους, ας κλείσουμε αυτήν την πληγή με την οποία δυσφημείται η χώρα μας μονίμως. Νομίζω ότι το ζήτημα των αντιρρησιών μπορεί να ρυθμιστεί μέσα στα πλαίσια του Συντάγματος". Σε ρόλο προεδρεύοντος της Ευρωπαϊκής Ενωσης βρέθηκε στις 19.1.1994 ο Θ. Πάγκαλος στο Ευρωπαϊκό ημικύκλιο και φρόντισε να βάλει -άλλη μια φορά- τα πράγματα στη θέση τους. "Το θέμα δεν δικαιολογεί τέτοια αγανάκτηση διότι βαίνει προς την επίλυσή του. Σύντομα η ελληνική κυβέρνηση προτίθεται να φέρει στη Βουλή νόμο που θα προβλέπει ειδική εναλλακτική θητεία σε κοινωνικό έργο εκτός του στρατεύματος", είπε ο υπουργός αποστομώνοντας τους "ανθελληνικούς κύκλους" του Στρασβούργου. Τον Μάιο του 1994 ο υπουργός Δικαιοσύνης Γ. Κουβελάκης υποσχέθηκε στο Ευρωπαϊκό Γραφείο για τους Αντιρρησίες (ΕΒCO) ότι θα απελευθέρωνε 200 κρατούμενους Μάρτυρες του Ιεχωβά, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί αποσυμφόρησης των φυλακών. Το γαϊτανάκι των ανεκπλήρωτων εξαγγελιών και των συνεχών διαβεβαιώσεων προς τις διεθνείς οργανώσεις συνεχίζεται αδιαλείπτως. Μόλις πριν λίγες βδομάδες "χτύπησαν" πάλι ορισμένοι ευαίσθητοι βουλευτές. Στην Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος (14.11.95) οι κύριοι Βενιζέλος, Πάγκαλος και Μητσοτάκης τάχθηκαν αναφανδόν υπέρ της εναλλακτικής κοινωνικής θητείας. Ο τέως πρωθυπουργός μάλιστα αδιαφόρησε για τους περιορισμούς του ισχύοντος συνταγματικού καθεστώτος (το οποίο λίγα χρόνια πριν του έδενε τα χέρια) και εξήγησε αναλυτικά στους συναδέλφους του τού ΠΑΣΟΚ ότι η εναλλακτική θητεία τελικά δεν απαιτεί τροποποίηση της σχετικής παραγράφου 6 του άρθρου 4 του Συντάγματος!
Τετρακόσιοι θρησκευτικοί αρνητές στράτευσης κρατούνται αυτή την ώρα στις φυλακές και περίπου εκατό ιδεολογικοί αντιρρησίες (εκτός του κρατούμενου Ν. Καρανίκα), περιμένουν τα εντάλματα συλλήψεως και τις ποινές τους (2 έως 10 χρόνια) από τα στρατοδικεία, όμηροι των υποκριτών που κατά καιρούς εναλλάσσονται στην εξουσία. Στο ενδιάμεσο, εκατοντάδες άλλοι στάλθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες για χρόνια στα κελιά, όπως επιτάσσει το αθάνατο διάταγμα "περί Γενικής Επιστρατεύσεως" των τελευταίων ημερών της χούντας (20.7.1974) και οι αναλλοίωτοι στρατολογικοί νόμοι και κανονισμοί των καραβανάδων. Τα "εγκλήματα κατά της στρατιωτικής υποχρέωσης" του νέου Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα (1.2.1995) εξακολουθούν να τιμωρούνται με τον κλασικό τρόπο. Οι θρησκευτικοί αντιρρησίες οι οποίοι κατατάσσονται όταν κληθούν, "υποπίπτουν σε ανυπακοή σε καιρό γενικής επιστρατεύσεως" αφού αρνούνται να ακολουθήσουν οποιαδήποτε στρατιωτική εντολή (και καταδικάζονται σε 4 χρόνια φυλακή και άλλα τόσα στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων), οι δε ιδεολογικοί, που εξηγούν δημόσια τη στάση τους αλλά δεν παρουσιάζονται, διαπράττουν το κακούργημα της "ανυποταξίας σε καιρό γενικής επιστρατεύσεως" και περιμένουν την "καμπάνα" όταν συλληφθούν. Από τη δεύτερη κατηγορία έχουν οδηγηθεί στη φυλακή την πρώτη περίοδο ο Μ. Μαραγκάκης (Μάρτιος 1987 - Δεκέμβριος 1988) και ο Θ. Μακρής (Απρίλιος 1987 - Ιούλιος 1989). Το κίνημα υποστήριξης και η αγωνιστική στάση των δύο "παγώνει" το κυνήγι των υπολοίπων, περίπου 30, ιδεολογικών αρνητών. Το 1991 όμως το "moratorium" τελειώνει. Συλλαμβάνονται και φυλακίζονται δυο "ολικοί αρνητές" του αντιεξουσιαστικού χώρου - το Μάιο ο Νίκος Μαζιώτης και το Σεπτέμβριο ο Παύλος Ναθαναήλ. Καταδικάζονται σε ένα χρόνο φυλάκιση με τριετή αναστολή, αλλά τους δίνουν "φύλλο πορείας". Τους υπόσχονται δηλαδή και επόμενες συλλήψεις και καταδίκες. Στις 9.10.1992 ο Μαζιώτης ξαναπιάνεται και μετά από 50 μέρες απεργία πείνας ελευθερώνεται. Από τότε και μέχρι τη σύλληψη του Νίκου Καρανίκα ( 25.8.1995) οι αρχές δεν είχαν "ξετρυπώσει" κάποιους μη θρησκευτικούς αντιρρησίες. Προτιμούσαν το καθεστώς ομηρίας και τις διοικητικές κυρώσεις στις οποίες υποβάλλουν επιλεκτικά τους "ανυπότακτους".
Η βαριά καταδίκη του Καρανίκα, σε αντιδιαστολή με τα παχιά λόγια των πολιτικών, επαναφέρει την υπόθεση στις πραγματικές της διαστάσεις. Με κανένα τρόπο η νέα γενιά δεν επιτρέπεται να αμφισβητεί τον ακρογωνιαίο λίθο του "ελληνοχριστιανικού" συστήματος. Φαίνεται ότι οι συντεταγμένοι θεσμοί της πολιτείας προτιμούν την πρακτική της "λούφας" από το στρατό (δήθεν άρρωστοι, δήθεν μετανάστες, δήθεν αναξιοπαθούντες, δήθεν επιστήμονες του εξωτερικού και βεβαίως απαλλασσόμενοι λόγω ορίου ηλικίας), παρά την αναγνώριση -όπως συμβαίνει σ' όλη την Ευρώπη- του δικαιώματος της ισόχρονης εναλλακτικής κοινωνικής θητείας. Περισσότεροι από 150.000 έλληνες έχουν σιωπηρώς "τακτοποιηθεί" στρατολογικά την τελευταία δεκαετία χωρίς να περάσουν από τους στρατώνες, τα δε σημερινά μητρώα του ΥΠΕΘΑ αναφέρονται σε 16.000 ανυπότακτους! Υπολογίζεται ότι το 20% των στρατευσίμων απαλλάσσεται ή δεν προσέρχεται για κατάταξη (αναμένοντας χαριστικές αποφάσεις του ΥΠΕΘΑ) χωρίς να δηλώνει την άρνησή του. Ωστόσο, οι κατ' επάγγελμα ανησυχούντες για την αμυντική ικανότητα της χώρας εντοπίζουν τους εχθρούς τους αποκλειστικά στις τάξεις του αντιπολεμικού και του αντιαυταρχικού κινήματος, εκδικούνται και στιγματίζουν -όσο τους επιτρέπεται- αυτούς που έχουν την εντιμότητα να διακηρύξουν δημόσια τις ιδέες τους. Αποστρέφονται την ιδέα της κοινωνικής υπηρεσίας εκτός του στρατιωτικού συστήματος, θυμίζοντάς μας έτσι ότι εκείνο που απαιτούν από τους νέους είναι η υποταγή στο μιλιταριστικό τρόπο ζωής (ανόητη εθνικοφροσύνη, ταπείνωση από την ιεραρχία, σεξισμός, "γλείψιμο", εξατομίκευση και εκτόνωση πάνω στους κάθε λογής "κατώτερους"). Ο Σύνδεσμος Αντιρρησιών, άλλωστε, υποστηρίζει βάσιμα ότι η ενδεχόμενη αναγνώριση του δικαιώματος της κοινωνικής θητείας θα προκαλέσει ριζικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και στο καθεστώς της ένοπλης υπηρεσίας. Αυτή η προοπτική είναι που τρομοκρατεί περισσότερο τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, την Εκκλησία και τα επιτελεία του στρατού. Γι' αυτά πληρώνει ο Καρανίκας και οι υπόλοιποι φυλακισμένοι αρνητές στράτευσης.


"Για εθνικούς και θρησκευτικούς λόγους"...

Αν οι πολιτικοί είναι υποχρεωμένοι να πατούν σε δύο βάρκες, λατρεύοντας παράλληλα και τον εγχώριο ελληνοχριστιανικό μιλιταρισμό και τις εξ Εσπερίας ευαισθησίες περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τι λένε για όλα αυτά οι άμεσα ενδιαφερόμενοι; Ποια είναι με άλλα λόγια η επίσημη θέση της στρατιωτικής ιεραρχίας απέναντι στο ζήτημα των αρνητών στράτευσης; 
Η εχθρική στάση των εγχώριων στρατιωτικών απέναντι στο όλο θέμα θα πρέπει φυσικά να θεωρείται δεδομένη. Δεν είναι όμως μόνο οι συχνές διαρροές του Υπουργείου Αμυνας προς τα ΜΜΕ που αναφέρουν τις έντονες πιέσεις της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων για συντήρηση του τωρινού αδιεξόδου προκειμένου να μην "θιγεί το αξιόμαχον του στρατεύματος" - ακόμα κι αν αυτό το "αξιόμαχο" στηρίζεται στον καταναγκασμό και μόνο, όταν δε συγκαλύπτει το μέχρι θανάτου μίσος των στρατευμένων για τους επαγγελματίες του πολέμου που κάνουν καριέρα εις βάρος τους... Από τον περασμένο Αύγουστο, η άποψη του ΓΕΕΘΑ έχει συμπυκνωθεί γραπτά σε επίσημο κείμενο. Πρόκειται για μια εξασέλιδη μελέτη των Διευθύνσεων Στρατολογικού & Δικαστικού με τίτλο "Στράτευση Αντιρρησιών Συνειδήσεως". Από το "εμπιστευτικό" αυτό έγγραφο, που όπως το ίδιο αναφέρει συντάχθηκε κατόπιν εντολής του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, παραθέτουμε εκτενή αποσπάσματα - ενδεικτικά τόσο της φιλοσοφίας που διαπερνά τη στρατιωτική ιεραρχία όσο και των κοινωνικών στηριγμάτων που αυτή επικαλείται στην πάλη κατά των αντιμιλιταριστικών αντιλήψεων.

Η μελέτη ξεκινά με την ανάλυση των κινήσεων του αντιπάλου: "Οι Ελληνες που αυτοαποκαλούνται (sic) αντιρρησίες συνείδησης επιδιώκουν σταδιακά την θέσπιση της κοινωνικής - εναλλακτικής θητείας ασκώντας, συνεχώς και με διάφορες μορφές, πιέσεις. Οι μορφές πίεσης που ασκούν είναι: (α) Με την προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, (β) Με τη συνεχή αποστολή επιστολών εκ μέρους της Διεθνούς Αμνηστίας στο ΥΕΘΑ, (γ) Με τη συνεχή πίεση που ασκείται σε βάρος της Ελλάδας στα διεθνή φόρα από κυβερνητικούς παράγοντες ξένων κρατών, (δ) Με συνεχή δημοσιεύματα στον τύπο ( άρθρα, επιστολές, ψηφίσματα, κλπ)". Μια και απ' ό,τι φαίνεται, αυτή η διεθνής συμπαράσταση αποτελεί και την αχίλλειο πτέρνα του εγχώριου μιλιταρισμού, η μελέτη θεωρεί σκόπιμο να αναφερθεί επί τροχάδην στα ισχύοντα σχετικώς στις ευρωπαϊκές χώρες. Δε διστάζει να παραδεχτεί (έστω και συγκαλυμμένα) την ελληνική καθυστέρηση, φροντίζει όμως να βγει στο τέλος από πάνω: "Οι περισσότερες χώρες έχουν θεσπίσει την κοινωνική θητεία για τους αντιρρησίες (πλην Τουρκίας, Ελβετίας και χωρών που δεν έχουν υποχρεωτική θητεία). Πρέπει πάντως να τονισθεί ότι σε όσες χώρες υφίσταται η κοινωνική πολιτική θητεία, ο θεσμός αυτός είτε προβλέπεται ρητά από το Σύνταγμά τους είτε δεν υπάρχουν τα ανυπέρβλητα νομικά κωλύματα που υφίστανται στο δικό μας συνταγματικό πλαίσιο. Είναι αναγκαίο να αναφερθεί επίσης ότι ορισμένες χώρες όπως η Ισπανία αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξευρέσεως μάχιμου ανθρώπινου δυναμικού λόγω του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού αυτών που δηλώνουν αντιρρησίες συνείδησης, ενώ άλλες χώρες ( Ουγγαρία, Βέλγιο, κλπ) αναγκάζονται να καταδικάζουν τους αντιρρησίες συνείδησης σε ποινές φυλάκισης διότι αυτοί αρνούνται και αυτήν ακόμη την κοινωνική θητεία, επικαλούμενοι ότι αυτή έχει σχέση με το στρατό". ( Η λογική των συντακτών της μελέτης είναι εδώ όντως ακαταμάχητη: αν είναι να καταδικάζουμε στο μέλλον τυχόν ολικούς αρνητές στράτευσης, γιατί να μη φυλακίσουμε από τώρα όσους θα ικανοποιούνταν με την εναλλακτική θητεία;)
Ευτυχώς όμως εδώ παραείναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε-γέλασε. Δυόμισι από τις σελίδες της μελέτης ασχολούνται με το ισχύον στην Ελλάδα νομικό καθεστώς - εμμένοντας, όπως θα περίμενε κανείς, στη στενή ερμηνεία των συνταγματικών διατάξεων και στις απορριπτικές για την καθιέρωση εναλλακτικής θητείας γνωμοδοτήσεις της Κεντρικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής (1988) και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (1991). Δε λείπει και η διακριτική κριτική (;) προς τις "εκάστοτε Ελληνικές κυβερνήσεις" που "αντιμετώπισαν με ιδιαίτερη ευαισθησία το πρόβλημα όσων αρνούνται να φέρουν όπλα λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων, παρά το γεγονός ότι το συνταγματικό πλαίσιο δεν αφήνει περιθώρια αλλαγής του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου" - και παρόλο που "ουδείς εκ των αντιρρησιών από το 1977 μέχρι σήμερα ζήτησε την υπαγωγή του στο καθεστώς της (χρονικά διπλάσιας) άοπλης θητείας". Από κει και πέρα, απαριθμούνται οι "διευκολύνσεις" που οι στρατιωτικές υπηρεσίες παρέχουν προς τους φυλακισμένους αντιρρησίες - λχ οι "πολύ καλές συνθήκες κράτησης στο παράρτημα Σίνδου των στρατιωτικών Φυλακών Θεσσαλονίκης" και άλλα συναφή. 
Το βαρύ πυροβολικό όμως είναι η παράθεση των "φίλιων δυνάμεων" στη μάχη κατά της εναλλακτικής θητείας: "Η θέση της Εκκλησίας στο θέμα αυτό είναι εντελώς αρνητική(...) συγκεκριμένα να αποκλείονται από κάθε άλλη εκ μέρους της πολιτείας ευεργεσία (πόρισμα της πραγματοποιηθείσας την 15-2-95 Ημερίδας της Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος). Οσον αφορά τη θέση της κοινωνίας στο θέμα αυτό είναι ως επί το πλείστον αρνητική. Μικρός αριθμός εκφράζοντας το λεγόμενο προοδευτικό πνεύμα τάσσεται υπέρ της θέσπισης της εναλλακτικής θητείας ενώ το μέγιστο ποσοστό της κοινωνίας μας, και ιδίως αυτοί που υπηρέτησαν και μάλιστα παλαιότερα αντιδρούν, όπως επίσης και αυτοί που συναισθάνονται τους εθνικούς κινδύνους". Τα συμπεράσματα προκύπτουν συνεπώς αβίαστα:
"Η πίεση προς την κατεύθυνση θέσπισης της εναλλακτικής κοινωνικής θητείας είναι συνεχής και έντονη, πλην όμως η εμπειρία της στάσης των Ελλήνων αντιρρησιών συνείδησης μετά την καθιέρωση κάποιας μορφής εναλλακτικής θητείας στη χώρα μας είναι αρνητική (...) Σοβαρά θα πρέπει να ληφθεί επίσης η αρνητική θέση τόσο της Εκκλησίας όσο και του μεγαλύτερου αριθμητικά και ηλικιακά και πιο υπεύθυνου μέρους της κοινωνίας μας.
Κατόπιν των προαναφερόμενων εκτιμούμε ότι η ύπαρξη του του συγκεκριμένου συνταγματικού κωλύματος για την καθιέρωση του θεσμού της κοινωνικής-πολιτικής θητείας είναι καταλυτική για το υπό εξέταση θέμα και δεν αφήνει περιθώρια επεξεργασίας νέου σχεδίου νόμου για τη στράτευση των αντιρρησιών συνείδησης. Η παραπάνω αναφερθείσα ύπαρξη συνταγματικού κωλύματος είναι δυνατόν να ξεπερασθεί με ανάλογη τροποποίηση του Συντάγματος, επί της οποίας είμαστε αντίθετοι για εθνικούς και θρησκευτικούς λόγους, δηλαδή των γνωστών κινδύνων που διατρέχει η χώρα μας..."


Το εναρκτήριο λάκτισμα

Την αρνητική επιρροή του Τύπου στη λύση του θέματος των αντιρρησιών συνείδησης τόνισε μεταξύ άλλων ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος μιλώντας στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Αθήνα (18.12.92): "Την άνοιξη του 1991 ο κ. Βαρβιτσιώτης κινήθηκε με κάποιες καλές προθέσεις για τη ρύθμιση του θέματος. Είχε αποστείλει έγγραφα σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, λέγοντας: πέστε μας, παρακαλούμε, θέσεις στις οποίες θα μπορούσαν να υπηρετήσουν όσοι επιλέγουν να υπηρετήσουν εναλλακτική κοινωνική θητεία. Σε κάποια φάση, όταν άρχισαν να φτάνουν οι απαντήσεις των διαφόρων υπηρεσιών προς το ΓΕΣ, δημοσιεύθηκε με πρωτοσέλιδο τίτλο εντυπωσιασμού στο ΒΗΜΑ, ένα άρθρο, κατά τη γνώμη μου αποφασιστικής σημασίας για το θέμα αυτό, με υπογραφή δυστυχώς ενός ανθρώπου που δεν περίμενε κανείς να δει το όνομά του κάτω από μια τέτοια κουβέντα, του Πέτρου του Ευθυμίου, που έλεγε 'Οι πονηροί Βαλκάνιοι'. Δημοσιογράφος Πέτρος Ευθυμίου. Με τίτλο, λοιπόν, 'Οι πονηροί Βαλκάνιοι', όπου προσάπτει ουσιαστικά στον κ. Βαρβιτσιώτη ότι επιχειρεί ένα σκάνδαλο για να γλιτώσουν οι προσκείμενοι της Νέας Δημοκρατίας. Ε, ο κ. Βαρβιτσιώτης κατόπιν αυτού έκανε πίσω και το ερώτημα υπάρχει. Δηλαδή δεν ξέρω αν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια ή όχι, αλλά ήταν ένα πολύ ωραίο πρόσχημα να πει ότι εδώ, ας πούμε, η αριστερά με κατηγορεί και λοιπά, θα προχωρήσω εγώ; Με καταλάβατε! Νομίζω ότι καλό είναι να λεχθεί..."
Το περιστατικό επιβεβαιώθηκε και από τον καθηγητή Γιώργο Παπαδημητρίου, ο οποίος συμμετείχε στην ίδια συζήτηση: "Πράγματι έτσι έχουν τα πράγματα. Αλλά εντέλει η στάση ενός υπουργού κρίνεται από τις αποφάσεις του. (...) Αν τώρα το άρθρο του Πέτρου του Ευθυμίου, το οποίο το συζήτησες και το συζήτησα και εκφράσαμε τις ανησυχίες και τους φόβους μας για τις συνέπειες που θα μπορούσε να είχε, έδωσε αν θέλετε το εναρκτήριο λάκτισμα, μπορεί. Αλλά κατά τη δική μου αίσθηση ο υπουργός έχει την ευθύνη των πράξεών του. Και αλίμονο αν εντυπωσιαζόταν από ένα άρθρο."

(Ελευθεροτυπία, 17/12/1995)