ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ ΣΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ

Με τα Megabytes παρά πόδα

1. /  2.

Πάει πια η εποχή που έπρεπε να φιλοτιμηθεί ο Τζον Ριντ να μας ενημερώσει από τη Ρωσία του 17 για τις δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο. Ακόμα και η πιο περιθωριακή επαναστατική οργάνωση στις μέρες μας διαθέτει τη δική της παγκόσμια φωνή. Για να την ακούσουμε αρκεί να διαθέτουμε ένα PC και ένα modem.

Τα διαπλεκόμενα της επανάστασης

Πληθαίνουν τον τελευταίο καιρό οι αναφορές των μέσων μαζικής ενημέρωσης για τη διείσδυση "τρομοκρατών" και κάθε λογής αριστερών ακτιβιστών στον περίφημο "κυβερνοχώρο". Με δεδομένη τη διαρκή εξάπλωση της χρήσης του Ιντερνετ στις αναπτυγμένες χώρες, δημοσιογράφοι, πολιτικοί αναλυτές αλλά και απλοί κομπιουτεράδες διαπιστώνουν όλο και περισσότερο ότι η δυνατότητα πληροφόρησης από πρώτο χέρι για τη δραστηριότητα και -κυρίως- τις πολιτικές θέσεις κάποιου επαναστατικού κινήματος, σε οποιοδήποτε μέρος της υδρογείου κι αν δρα αυτό, γίνεται πλέον μια αρκετά εύκολη υπόθεση. Η εποχή που τέτοιου είδους επαφές περνούσαν από τα τραπεζάκια κάποιου φεστιβάλ ή από τις σποραδικές εκδηλώσεις αλληλεγγύης μιας επιτροπής συμπαθούντων, φαίνεται πως ανήκει πια στο παρελθόν.
Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα αποτελεί αναμφισβήτητα η ηλεκτρονική παρέμβαση του Επαναστατικού Κινήματος Τουπάκ Αμάρου (MRTA), την επαύριο της θεαματικής κατάληψης της ιαπωνικής πρεσβείας στη Λίμα. Δεν είχε προλάβει καλά-καλά να μπει το 1997, όταν το πρακτορείο Ρόιτερ ανακάλυπτε πως, παρά τον αποκλεισμό του κατειλημμένου κτιρίου και τη δρακόντεια απαγόρευση κάθε "ανατρεπτικής" προπαγάνδας, τα ανακοινωθέντα και οι πολιτικές εκτιμήσεις των "τρομοκρατών" ήταν προσιτά σε κάθε ενδιαφερόμενο χάρη στην ύπαρξη ειδικής σελίδας στο Ιντερνετ. Θα ήταν λάθος πάντως να αποδώσει κανείς αυτή την επιτυχία σε κάποιες υπερφυσικές τεχνικές δυνατότητες της συγκεκριμμένης οργάνωσης. Πίσω από τη δημιουργία της επίμαχης ηλεκτρονικής σελίδας βρίσκεται μια ομάδα βορειοαμερικανών συμπαθούντων με το όνομα "Οπλισε το πνεύμα" (Arm the Spirit) και πρόσβαση στο εκπαιδευτικό δίκτυο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. Απαντώντας στην τρομολαγνεία των καθωσπρέπει ΜΜΕ, θα διευκρινίσουν με ανακοίνωσή τους (10/1/97) τα κίνητρα που τους ώθησαν σ' αυτό το βήμα: "Είμαστε μια ομάδα αντιιμπεριαλιστών, που για πρώτη φορά άκουσε για την κατάληψη από τα επίσημα μέσα ενημέρωσης. Καθώς η κατάσταση βρισκόταν σε εξέλιξη, αντιληφθήκαμε τη σημασία της ενέργειάς τους. Γνωρίζοντας τη συνήθη τάση των καπιταλιστικών ΜΜΕ να διαστρέφουν τους απελευθερωτικούς αγώνες, νιώσαμε πως θα ήταν σημαντικό να παράσχουμε πληροφόρηση από τη σκοπιά του MRTA. Aισθανόμαστε ότι έτσι προσφέραμε την απαραίτητη ισορροπία". Μέχρι το βράδυ της 11ης Φεβρουαρίου, η ηλεκτρονική τους σελίδα είχε δεχτεί 48973 επισκέπτες. Οσο για την ταχύτητα της αντίδρασής τους στα γεγονότα, θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ πως τα μέλη τoυ Arm the Spirit δεν είναι πρωτάρηδες: εκτός από την τακτική εδώ και δυό χρόνια περίπου (ανά)παραγωγή ενός δελτίου με πληροφορίες για την εξέλιξη των κοινωνικών αγώνων σε όλο τον κόσμο, από τον κόμβο τους μπορεί κανείς να διασυνδεθεί με μια σειρά άλλα ηλεκτρονικά αρχεία επαναστατικών κινημάτων - από το Εθνικό Δημοκρατικό Μέτωπο (NDF) των Φιλιππίνων μέχρι τη Ντεβ Σολ της γειτονικής μας Τουρκίας. "Ομάδες όπως εμείς που δρούν στη Β.Αμερική, έχουν πρόσβαση σε μέσα επικοινωνίας που πολλά από τα κινήματα και τις οργανώσεις του "Τρίτου Κόσμου" δε μπορούν να πλησιάσουν", εξηγούν. "Ενα απ'αυτά είναι και το Ιντερνετ. Είναι δικιά μας ευθύνη να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας έτσι ώστε να βοηθήσουμε το δημόσιο ενδιαφέρον για ζητήματα όπως αυτά που τελούν αυτές τις μέρες υπό διαπραγμάτευση στο Περού".

Αν η παρέμβαση των Τούπακ Αμάρου στον κυβερνοχώρο ήταν η πιο έγκαιρη, τα πρωτεία για το άνοιγμα αυτού του νέου πεδίου πολιτικής προπαγάνδας αλλά και το ρεκόρ ευρύτητας στην ηλεκτρονική παρέμβαση ανήκουν αναμφισβήτητα στους Ζαπατίστας του Μεξικού. Η πρώτη "σελίδα" του Εθνικοαπελευθερωτικού Ζαπατιστικού Στρατού (EZLN) έκανε την εμφάνισή της στο Δίκτυο στα τέλη Μαρτίου του 1994, τρείς μόλις μήνες μετά τη δημόσια εμφάνιση του κινήματος και την κατάληψη των πόλεων του Τσιάπας από τους εξεγερμένους ιθαγενείς. Παρόλο που πολλοί θαυμαστές του Subcomandante Marcos έσπευσαν να αποδώσουν στο ίνδαλμά τους την ιδέα για το πρωτοπόρο άνοιγμα αυτού του πληροφοριακού μετώπου στα μετώπισθεν του αντιπάλου, στην πραγματικότητα πρόκειται κι εδώ για ανεξάρτητες πολιτικές πρωτοβουλίες. Δημιουργός της πρώτης ηλεκτρονικής σελίδας του EZLN ήταν ένας φοιτητής αγγλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, ονόματι Τζάστιν Πόουλσον. Η ιστορία του, όπως την αφηγήθηκε φέτος το καλοκαίρι στους ρεπόρτερ της μεξικανικής La Jornada (10/8/96), παρουσιάζει πολλά κοινά σημεία μ'αυτήν της MRTA Page: "Ενδιαφέρθηκα για το κίνημα των Ζαπατίστας ήδη από την πρωτοχρονιά του '94. Τους αμέσως επόμενους μήνες έψαξα μανιωδώς να βρώ πληροφορίες, όμως δε βρήκα και πολλά πράγματα ούτε στις εφημερίδες ούτε στα περιοδικά. Το Μάρτιο μπήκα στο World Wide Web και τότε σκέφτηκα: αφού βρίσκω τόσο λίγο υλικό και με τόση δυσκολία, γιατί να μην το μοιραστώ με όλον εκείνο τον κόσμο που ενδιαφέρεται επίσης;" Ηταν η αρχή για τη δημιουργία μιάς πληθώρας από αλληλοσυνεργαζόμενα κι αλληλοδιαπλεκόμενα ηλεκτρονικά αρχεία, που μέχρι σήμερα εξακολουθούν να διανέμουν τα ανακοινωθέντα του EZLN, ρεπορτάζ των μεξικανικών και ξένων εφημερίδων για τα τεκταινόμενα εκεί, εκθέσεις μη-κυβερνητικών οργανώσεων αλλά και προσωπικές αφηγήσεις εθελοντών που επιλέγουν να περάσουν ένα διάστημα της ζωής τους στα "στρατόπεδα πολιτών" που λειτουργούν σαν προστατευτική ζώνη γύρω από τις ζαπατιστικές κοινότητες. Μια προσπάθεια καταγραφής αυτού του "δικτύου μέσα στο Δίκτυο" απέδωσε 27 διαφορετικά Websites και πέντε τουλάχιστον μεγάλα ηλεκτρονικά αρχεία για το ζήτημα του Τσιάπας. Η σχέση του ίδιου του EZLN με όλα αυτά παραμένει οριακή. "Ο Subcomandante δεν έχει μόντεμ, παρόλο που πολλοί τον φαντάζονται στη μέση της ζούγκλας Λακαντόνα μ'ένα σουπερκομπιούτερ συνδεδεμένο με δορυφόρο να συντάσσει ο ίδιος απευθείας τη σελίδα του στο Δίκτυο", λέει ο Πόουλσον, όχι χωρίς κάποια ειρωνεία για τα σχετικά σενάρια των ειδικευμένων εντύπων. Στην EZLN Page, πάντως, φροντίζει ο ίδιος να προειδοποιήσει τους ψωνισμένους με την τεχνολογία για τις πραγματικές συνθήκες κάτω απ' τις οποίες διεξάγεται ο αγώνας των ιθαγενών του μεξικάνικου νότου: "Φήμες και δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι ο Μάρκος έχει δικό του e-mail δεν ευσταθούν. Στο νοτιοανατολικό Τσιάπας, η έλλειψη σύνδεσης με το Ιντερνετ είναι το τελευταίο πράγμα για το οποίο μπορεί να νοιαστεί κανείς..."

Αυτή η μικρή λεπτομέρεια απεικονίζει και τα όρια της όλης μεταμοντέρνας παραφιλολογίας περί ιδεατής μετάθεσης των κοινωνικών αγώνων από την υλική πραγματικότητα στη virtual reality του κυβερνοχώρου. "Πηγαίντε στην ύπαιθρο του Περού ή της Αϊτής και θα είστε τυχερός άν θα βρείτε όχι κομπιούτερ αλλά τηλέφωνο", ήταν η απάντηση που εισέπραξε φιλόδοξος ρεπόρτερ της νεοϋορκέζικης Newsday όταν θέλησε να εμβαθύνει στο φαινόμενο (8/1/97). Για εκατομμύρια υποσιτισμένους, περιθωριοποιημένους, καταπιεζόμενους κι αναλφάβητους συγκατοίκους μας σ' αυτό τον πλανήτη, που έχουν κάθε δίκιο και δεν πρόκειται να πάψουν να εξεγείρονται, το ερώτημα δεν έχει άλλωστε ούτε καν φιλολογική σημασία...


SOS Πεντάγωνο καλεί Ιντερνετ

Δεν είναι η πρώτη φορά που το Πεντάγωνο ασχολείται με το Ιντερνετ. Εδώ και καιρό διαρρέουν στοιχεία για τις μεθόδους με τις οποίες οι υπηρεσίες ασφαλείας οφείλουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις των τεχνολογικών καιρών μας χρησιμοποιώντας το δίκτυο για να αντλήσουν πληροφορίες, να προωθήσουν προπαγανδιστικό υλικό, να αποσταθεροποιήσουν ξένες κυβερνήσεις ή, απλώς, να μεταδώσουν ιούς στα ηλεκτρονικά συστήματα επικοινωνίας των αντιπάλων. Αυτή, όμως, τη φορά βρισκόμαστε μπροστά σε μια πλήρη έκθεση που αναλύει τους τρόπους με τους οποίους οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες καλούνται να ελέγξουν το Ιντερνετ και να γίνουν κυρίαρχοι του κυβερνοχώρου. "Στρατηγική Εκτίμηση: Το Ιντερνετ" είναι ο τίτλος της έκθεσης και συντάκτης της ένας κύριος Τσαρλς Σουέτ, σύμβουλος επί στρατηγικών θεμάτων και ειδικών επιχειρήσεων του αμερικανικού υφυπουργείου Αμυνας.
Ας μη σπεύσουμε να φανταστούμε ένα προϊόν υψηλών τεχνολογικών προδιαγραφών ικανό να οδηγήσει τα βήματα φιλότιμων μυστικών και φανερών πρακτόρων στα δύσβατα μονοπάτια της σύγχρονης πληροφορικής. Πρόκειται μάλλον για μια γενικόλογη ενημερωτική πλατφόρμα που ξεκινά από το τι είναι και εις τι χρησιμεύει το Ιντερνετ για να καταλήξει σε μερικές νεφελώδεις και κοινότοπες προτάσεις για τις ενδεχόμενες χρήσεις του από τους ανθρώπους του υπουργείου Αμυνας. Οπως και να είναι, η 22σέλιδη έκθεση έχει τη μοναδικότητά της. Από τη στιγμή μάλιστα που η Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων την έκανε προσιτή σε κάθε χρήστη του Ιντερνετ, η έκθεση του κυρίου Σουέτ έχει μετατραπεί σε μπεστ-σέλερ: ποιος από όσους κυκλοφορούν στο Ιντερνετ δεν θα ήθελε να πληροφορηθεί τι του ετοιμάζουν τα ηλεκτρονικά λαγωνικά του Πενταγώνου;
Γιατί κακά τα ψέματα. Οσο κι αν πρόκειται για μια αφελή και ανεπεξέργαστη πρόταση, η έκθεση του ειδικού συμβούλου έχει να μαρτυρήσει πολλά για τους τρόπους με τους οποίους το Πεντάγωνο ονειρεύεται να τιθασεύσει το νέο επικοινωνικό μέσο. Οπως όμως όλα τα στρατοκρατικά όνειρα, έτσι κι αυτά που περιλαμβάνονται στην έκθεση Σουέτ συνεπάγονται σοβαρά πολιτικά προβλήματα. Ας δούμε πώς: Παρακολουθώντας τη ροή ειδήσεων και την ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω του Ιντερνετ, οι υπηρεσίες ασφαλείας είναι σε θέση να "αποκρυπτογραφήσουν εγκαίρως ενδείξεις για επικείμενα σοβαρά γεγονότα". Αλλά όχι μόνον αυτό. Οπως υπογραμμίζει ο Σουέτ, "το Ιντερνετ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και επιθετικά ως συμπληρωματικό μέσο σε ψυχολογικές επιχειρήσεις και καμπάνιες, καθώς και για την επίτευξη στόχων σε μη συμβατικούς πολέμους". Εκτός αυτού, από την ανάγνωση της έκθεσης προκύπτει καθαρά ότι υπάρχει ένα ειδικό είδος χρήστη του δικτύου που οφείλει να απασχολήσει σοβαρά τους ανθρώπους των υπηρεσιών: ο χρήστης αριστερής απόκλισης...
Το σημείο αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο μιας ενδιαφέρουσας κριτικής της έκθεσης Σουέτ που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Nation (4 Μαρτίου 1996). Οπως εξηγεί το προοδευτικό περιοδικό, αν και η έκθεση αναφέρεται γενικώς και αορίστως στις "περιθωριακές" ομάδες που χρησιμοποιούν το Ιντερνετ και πρέπει να παρακολουθούνται στενά από τις υπηρεσίες του Πενταγώνου, τα παραδείγματα αφορούν κυρίως ομάδες που κινούνται στο χώρο της αριστεράς. Στην αξιολογική κλίμακα του Σουέτ ξεχωριστή θέση κατέχει το Ινστιτούτο για Παγκόσμιες Επικοινωνίες που εδρεύει στο Σαν Φρανσίσκο και είναι υπεύθυνο για διάφορα επιμέρους δίκτυα (PeaceNet, EcoNet κ.ο.κ.), τα οποία συγκεντρώνουν την προτίμηση πολλών μάχιμων αριστερών. Κατά τον Σουέτ, οι υπηρεσίες έχουν να διδαχθούν πολλά αν παρακολουθήσουν τους αγώνες του Ινστιτούτου κατά του ρατσισμού, της άκρας δεξιάς και των πυρηνικών όπλων. Και το κυριότερο: χάρη στα ηλεκτρονικά μηνύματα του Ινστιτούτου μπορούν να αντιληφθούν πολλά για την κατάσταση της αριστεράς σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ακολουθούν συμβουλές για παρακολούθηση κάθε ύποπτης υπερπόντιας ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και για συστήματα που θα επιτρέπουν το φιλτράρισμα και την ταξινόμηση του ηλεκτρονικού κατασκοπευτικού υλικού. Στη συνέχεια, η έκθεση τονίζει ότι "το Ιντερνετ μπορεί να βοηθήσει και τους στόχους της αντικατασκοπίας" και ότι είναι ό,τι πρέπει για τη διάδοση "ψυχολογικών επιχειρήσεων" και για την ενίσχυση "μη συμβατικών πολέμων". Εδώ ο δαιμόνιος Σουέτ δεν προχωρά σε λεπτομέρειες, δεν διστάζει ωστόσο να αναφέρει ότι μέσω του Ιντερνετ οι υπηρεσίες μπορούν να επικοινωνούν με πολιτικές η παραστρατιωτικές ομάδες του εξωτερικού που επιθυμεί να στηρίξει μυστικά η Ουάσιγκτον. Ταυτόχρονα πάντως σπεύδει να καθησυχάσει τους πράκτορες παρωχημένης τεχνολογίας που πρέπει να τρέμουν στην ιδέα της εξέλιξης: τα κομπιούτερ, τονίζει, δεν πρόκειται ποτέ να υποκαταστήσουν τις παλιές και δοκιμασμένες υπηρεσίες συλλογής πληροφοριών του υπουργείου Αμυνας.


Δικτυακή ήττα της λογοκρισίας

Στις 11 Φεβρουαρίου το ολλανδικό υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάνθηκε ότι η επιδρομή γερμανών αστυνομικών στο συνοριακό χωριό Βάαλς τον περασμένο Δεκέμβρη δεν ήταν σύννομη. Οι αστυνομικοί ερευνούσαν το σπίτι του ισπανού φοιτητή Μιγκέλ Ν., τον οποίο θεωρούν οι γερμανικές αρχές συνεργάτη του περιοδικού Radikal. Πρόκειται για το γνωστότερο έντυπο του χώρου των αυτόνομων, με ιστορία είκοσι χρόνων. Κυκλοφορεί σε 4-5.000 αντίτυπα και έχει φτάσει στο τεύχος 154. Είναι απαγορευμένο στη Γερμανία, επειδή δημοσιεύει τις προκηρύξεις των ενόπλων οργανώσεων και περιέχει στοιχεία για τον αγώνα των φυλακισμένων μελών των "Επαναστατικών Πυρήνων" και της RAF. Τον Ιούνιο του 1995 έγινε η τελευταία μεγάλη αστυνομική επιχείρηση κατά του Radikal και
συνελήφθησαν 4 γερμανοί πολίτες με την κατηγορία του
"συντάκτη-τρομοκράτη". Εμειναν ένα χρόνο προφυλακισμένοι, ώσπου αφέθηκαν ελεύθεροι, χωρίς να προκύψει τίποτα εναντίον τους.
Από τις αρχές του 1996 η υπόθεση έχει δυσκολέψει για τις γερμανικές αρχές. Χωρίς να κινδυνεύει κανείς να έρθει σε προσωπική επαφή με τους "ύποπτους" συντάκτες, μπορεί πλέον να διαβάσει το περιεχόμενου του Radikal στο Internet (http://www.xs4all.nl/tank/radikal/). Η
προσπάθεια του γενικού εισαγγελέα να απαγορ~εύσει την πρόσβαση των χρηστών στην ηλεκτρονική διεύθυνση του περιοδικού δεν έχει μέχρι στιγμής καρποφορήσει. Οχι μόνο επειδή ο κεντρικός κόμβος βρίσκεται εκτός δικαιοδοσίας του (στην Ολλανδία), αλλά και γιατί έχουν
προσφερθεί δεκάδες διευθύνσεις σε όλο τον κόσμο να περιλάβουν την επίμαχη ύλη. Μεταξύ άλλων, προσφέρθηκε και η Αγγέλα Μάρκαρντ, η 25χρονη αντιπρόεδρος του PDS, να αντισταθεί στην προσπάθεια φίμωσης του Radikal, προσθέτοντας ένα link από τη δική της σελίδα στο Ιντερνετ, προς τις σελίδες του Radikal. Το αποτέλεσμα ήταν να κινηθεί εις βάρος της ποινική δίωξη, αλλά και να στερηθεί τη σελίδα της. Η εταιρεία Compuserve μπλοκάρισε την πρόσβασή της "εξαιτίας του link με τον server του Radikal" (24.9.96).
To Radikal έχει συνδέσει την ύπαρξή του με μια από τις γνωστότερες υποθέσεις περιστολής της ελευθεροτυπίας στη Γερμανία. Το 1984 καταδικάστηκαν οι υπεύθυνοι έκδοσης Μπένι Χερλίν και Μίκαελ Κλέκνερ σε δυόμισι χρόνια φυλακή, με την κατηγορία ότι διαφήμιζαν τρομοκρατικές οργανώσεις. Το κόμμα των Πράσινων αντέδρασε τότε, και έθεσε επικεφαλής στη λίστα του για τις Ευρωεκλογές τους δυο δημοσιογράφους. Η
βουλευτική ασυλία τους προστάτεψε μέχρι το 1989. Το Ευρωκοινοβούλιο απέρριψε την πρόταση της γερμανικής κυβέρνησης να αρθεί η ασυλία τους, και τελικά, το 1990, παύτηκε οριστικά η δίωξή τους.

(Ελευθεροτυπία, 23/2/1997)