ΡΟΛΦ ΠΟΛΕ

Ο φάκελός μου στη Στάζι 

1.   2.   3.

Μεταξύ Γιαννόπουλου και Κάρλος!


Εδώ και λίγα χρόνια, οι ελληνικές διωκτικές αρχές -αλλά και ορισμένοι δαιμόνιοι ρεπόρτερ- έχουν εναποθέσει όλες τις ελπίδες τους για να ξετρυπώσουν κάποιο λαβράκι στον αδιάκοπο και τόσο αποτυχημένο αγώνα τους εναντίον της εγχώριας και διεθνούς "τρομοκρατίας" στην προσέγγιση των αρχείων της μυστικής υπηρεσίας της Ανατολικής Γερμανίας, της περιβόητης Στάζι (Stasi, από τη λέξη Staatssicherheitsdienst, Υπηρεσία Κρατικής Ασφάλειας). Θεωρήθηκε, μάλιστα, κατά την περίοδο της υπουργίας Παπαθεμελή, ότι η "αξιοποίηση" αυτών των αρχείων θα διαλεύκανε μεμιάς όλες τις υποθέσεις που πονοκεφαλιάζουν τους σχεδιαστές της "αντιτρομοκρατικής" εκστρατείας.
Οσο δεν άνοιγαν αυτά τα περίφημα αρχεία, τόσο μεγαλύτερος θόρυβος γινόταν για το μυστηριώδες περιεχόμενό τους και τόσο περισσότερες ελπίδες γεννούσε η επικείμενη αποκάλυψη. Κάθε τόσο διέρρεαν κάποιες επιλεκτικές πληροφορίες και φιλοξενούνταν στα πρωτοσέλιδα με εντυπωσιακούς τίτλους, όμως γρήγορα οι θησαυροί αποδεικνύονταν άνθρακες. Οι εφημερίδες και τα κανάλια που δημοσίευαν τις αδιασταύρωτες πληροφορίες υποχρεώθηκαν πολλές φορές να ανασκευάσουν τις πληροφορίες τους ή να σταματήσουν στη μέση τις έρευνές τους. Ακόμα και τα ανώτερα στελέχη της ΕΛΑΣ που ταξίδεψαν στη Γερμανία για να ζητιανέψουν μερικά έγγραφα επέστρεψαν με άδεια χέρια. Αυτή, όμως, η αδυναμία ενίσχυε ακόμη περισσότερο το μύθο για τα "έγγραφα-φωτιά" που περιλαμβάνονται στα αρχεία της Στάζι.
Μέχρι σήμερα, λοιπόν, αυτά τα περιβόητα αρχεία ήταν απρόσιτα στον Ελληνα πολίτη. Μέχρι σήμερα, που παρουσιάζουμε "σε αποκλειστικότητα" το φάκελο του Ρολφ Πόλε στη Στάζι. Πρόκειται για τον άνθρωπο που τη δεκαετία του '70 θεωρήθηκε από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης "ο πιο επικίνδυνος τρομοκράτης της Γερμανίας" και ζει σήμερα στην Ελλάδα, αφού έχει -με το παραπάνω- πληρώσει τη δράση του εκείνης της περιόδου. Είναι γνωστό ότι ανάλογη αντιμετώπιση είχε ο κ. Πόλε και μετά την εγκατάστασή του στη χώρα μας, όπου οι "υπηρεσίες" δεν σταμάτησαν να επιχειρούν να τον εμπλέξουν σε κάθε λογής "αντιτρομοκρατικό" σχεδιασμό, εφόσον τον θεωρούσαν -κατά δήλωση του τότε υπουργού Δημόσιας Τάξης Δροσογιάννη- ως τον "πρύτανη της τρομοκρατίας". Ο φάκελος του Ρολφ Πόλε στη Στάζι έχει λοιπόν ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον.
Δεν διεκδικούμε τις δάφνες ρεπόρτερ-Κλουζό. Ο τρόπος που έφτασε στα χέρια μας ο φάκελος αυτός είναι πολύ πεζός. Τον ανακάλυψε ο ερευνητής (και διευθυντικό στέλεχος) του "Σπίγκελ" Μίκαελ Ζοντχάιμερ, ο οποίος συγκεντρώνει, για λογαριασμό του περιοδικού, εδώ και κάποιους μήνες, όλα τα στοιχεία της Στάζι για τις ένοπλες οργανώσεις που δρούσαν στη Δυτική Γερμανία. Το σχετικό ρεπορτάζ του κ. Ζοντχάιμερ δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Ομως ο ίδιος είχε την καλοσύνη να στείλει στον κ. Πόλε στην Αθήνα ένα αντίγραφο όλων των εγγράφων που τον αφορούν, συνοδευόμενο από ένα ευγενικό γράμμα, με το οποίο εξουσιοδοτούσε τον παραλήπτη να κάνει οποιαδήποτε (κατά)χρήση του υλικού. Απ' ό,τι φαίνεται, ο κ. Ζοντχάιμερ ανήκει στην κατηγορία εκείνη των Γερμανών της γενιάς του που δεν ταυτίστηκαν με την κατασταλτική υστερία και τη "λύση" των λευκών κελιών. Με τη σειρά του, ο Ρολφ Πόλε, στενός φίλος και τακτικός συνεργάτης της στήλης, μας εμπιστεύθηκε το φάκελο. Και ιδού!
Η πρώτη εντύπωση είναι απογοητευτική. Ωστε αυτοί είναι οι περίφημοι φάκελοι της Στάζι; Μια σειρά από αρχειοθετημένα χαρτιά που το συνολικό τους περιεχόμενο είναι πολύ κατώτερο σε πληροφορίες από όσα έχουν κατά καιρούς δει το φώς της δημοσιότητας στον διεθνή Τύπο;
Επρεπε να το φανταστούμε. Οι "υπηρεσίες" είναι παντού "υπηρεσίες". Η φήμη των "υπερπρακτόρων" διοχετεύεται συνήθως από τα ίδια τα αφεντικά τους για προπαγανδιστικούς λόγους και πολύ μικρή σχέση έχει με την πραγματικότητα. Κατά τα άλλα μαζεύουν κι αυτοί "χαρτούρα" για να δικαιολογούν την ύπαρξή τους. Χαρακτηριστικό της προχειρότητας είναι ότι ακόμα και στην οικογενειακή κατάσταση του Πόλε (που θα μπορούσαν να την εξακριβώσουν από τους τηλεφωνικούς καταλόγους) κάνουν λάθος.
Ο φάκελος αποτελείται από 53 έγγραφα αριθμημένα και σφραγισμένα από την BStU, δηλαδή την υπηρεσία που έχει αναλάβει τη διαχείριση των αρχείων της Στάζι μετά τη χρεοκοπία του κρατικού καπιταλισμού το 1989. Από τις διακοπές της αρίθμησης μπορούμε να εικάσουμε ότι κάποια έγγραφα έχουν εξαιρεθεί. Ο κ. Ζοντχάιμερ έχει προσθέσει και 5 έγγραφα που βρίσκονταν εκτός φακέλου, αλλά αναφέρονται στον Πόλε. Ανάμεσά τους και μια έκθεση για την σύλληψη του Πόλε στην Ελλάδα το 1976 και τη διαδικασία της έκδοσής του στη Γερμανία. Από διαφορετική πηγή έχουμε και την έκθεση περί Πόλε ενός μέλους της RAF, που αποδείχθηκε πληροφοριοδότης της Στάζι, του Βέρνερ Χόπε.
Το μεγαλύτερο μέρος του φακέλου καλύπτεται από δημόσια έγγραφα, κυρίως τηλεγραφήματα του γερμανικού πρακτορείου ειδήσεων (DPA), γύρω από την ελληνική περιπέτεια του Πόλε. Υπάρχουν βέβαια και βιογραφικά σημειώματα, καθώς και απαρίθμηση των επαφών του Πόλε. Στη σελίδα 120 του φακέλου ανακαλύπτουμε επιτέλους το "λαβράκι". Ως βασικοί σύνδεσμοι του Πόλε αναφέρονται ο αδελφός του, τρία μέλη της οργάνωσης "2 Ιούνη", ο γνωστός Κάρλος και ο ... Ευάγγελος Γιαννόπουλος, μαζί με έναν ακόμη Ελληνα δικηγόρο και τρεις Γερμανούς.
Η παράλειψη του κυριότερου συνήγορου του Ρολφ Πόλε στην Αθήνα το 1976, του Παναγιώτη Κανελλάκη, ο οποίος όμως αποφεύγει τη δημοσιότητα, είναι ενδεικτική για το ότι οι κύριες πηγές πληροφόρησης της Στάζι ήταν τα δημοσιεύματα του Τύπου. Αλλά η συνύπαρξη των ονομάτων "Κάρλος" και "Γιαννόπουλου" στην ίδια σελίδα των "επικίνδυνων" επαφών του Πόλε δημιουργεί και ένα επιπλέον πρόβλημα. Οπως φαίνεται και από το έγγραφο που δημοσιεύουμε, ορισμένα ονόματα είναι σβησμένα με μαρκαδόρο. Το σβήσιμο έχει γίνει από τη σημερινή αρμόδια υπηρεσία (τη BStU), πριν παραδοθεί ο φάκελος στον κ. Ζοντχάιμερ, σύμφωνα με τον ισχύοντα τρίτο νόμο για τα αρχεία της Στάζι. Στην παρ. 32 ο νόμος αυτός της 20ής Δεκεμβρίου 1996 προβλέπει τη διαγραφή ονομάτων προσώπων που δεν εμπλέκονταν στη δραστηριότητα των "φακελωμένων". Μ' αυτή τη λογική έχει διαγραφεί το όνομα της μητέρας της Γκαμπριέλε Κρέχερ Τίντεμαν, των δύο Γερμανών δικηγόρων και του ενός Ελληνα, που όμως εύκολα αναγνωρίζεται, εφόσον από κάτω προσδιορίζεται ως ανιψιός του τότε (1976) υπουργού Δικαιοσύνης της Ελλάδας. Πρόκειται για τον Γεώργιο Στεφανάκη. Αντιθέτως δεν έχουν σβηστεί τα ονόματα του Ευάγγελου Γιαννόπουλου και του Χανς Κρίστιαν Στρέμπελε. Και καλά, ο Στρέμπελε έχει καταδικαστεί για "υπόθαλψη τρομοκρατών" με τη δημιουργία ενός δικτύου πληροφόρησης μεταξύ των κρατουμένων της RAF. Αλλά ο Ευάγγελος Γιαννόπουλος; Τι έχει ακόμα να προσάψει το σημερινό γερμανικό κράτος στον υπουργό Δικαιοσύνης της συμμάχου και εταίρου;
Φυσικά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι ο φάκελος που παρουσιάζουμε είναι πλήρης. Γνωρίζουμε πλέον ότι ούτε καν οι μυστικές υπηρεσίες της ίδιας της ενιαίας Γερμανίας δεν διαθέτουν πλήρες αρχείο των εγγράφων της Στάζι. Κι αυτό δεν οφείλεται στην προνοητικότητα των ανατολικογερμανικών αρχών, εφόσον δεν μπόρεσαν να κρύψουν τίποτα, ούτε καν τα έγγραφα που ενοχοποιούσαν την πολιτική ηγεσία της Στάζι. Για τις ελλείψεις στο αρχείο της Στάζι ευθύνονται οι Αμερικάνοι. Οπως αποκαλύφθηκε το 1993 από το "Σπίγκελ", μέσα στην αναμπουμπούλα της κατάρρευσης των καθεστώτων του ανατολικού μπλοκ, οι πράκτορες της CIA πρόλαβαν να βάλουν χέρι στο σοβαρότερο τμήμα των αρχείων. Πρόκειται για τρία φιλμ που περιέχουν φωτογραφίες με τα δεδομένα ολόκληρου του δικτύου πρακτόρων της Ανατολικής Γερμανίας στο εξωτερικό. Η επιχείρηση ονομαζόταν "Rosewood", και μέχρι σήμερα αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ των δυο κρατών, εφόσον οι αρχές των ΗΠΑ αρνούνται να παραδώσουν στους Γερμανούς ακόμα και τα στοιχεία που αφορούν το δίκτυο των πληροφοριοδοτών της Στάζι μέσα στην (τότε) Δυτική Γερμανία. Τα τρία φιλμ βρίσκονται στο Λάνγκλεϊ, στο στρατηγείο της CIA, και κανείς δεν γνωρίζει αν έχουν ήδη "αξιοποιηθεί" για λογαριασμό της "υπηρεσίας". Το μόνο σίγουρο είναι πως κανείς δεν θα μπορεί πλέον να βεβαιώσει ότι τα στοιχεία που θα βγούν -αν βγουν- κάποτε από το Λάνγκλεϊ θα είναι κι αυτά αυθεντικά της Στάζι.

(Ελευθεροτυπία, 18/10/1998)