Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗ ΜΟΔΑ

Οι νέοι κοσμικόφρονες 

1.   2.   3.

Η φαντασιακή επαναθέσμιση της βασιλείας

"Οι βασιλείς της Ελλάδος επιστρέφουν πάντοτε". Η ρήση της Φρειδερίκης, όπως τουλάχιστον τη διασώζει το ειδικευμένο στους απανταχού εστεμμένους, τέως και νυν, γαλλόφωνο περιοδικό "Point de vue" (13/2/92), αποκτά τον τελευταίο καιρό προφητική χροιά. Είκοσι τέσσερα χρόνια μετά το δημοψήφισμα που έκρινε τη μορφή του πολιτεύματος αυτής της χώρας, η βασιλεία επιστρέφει στην Ελλάδα. Ασφαλώς και δεν επιστρέφει με τον τρόπο που είχε απειλήσει η μαχητική βασιλομήτωρ την ώρα που η οικογένειά της εγκατέλειπε το ελληνικό έδαφος. Είναι όμως και πάλι εδώ, πλασαρισμένη από ένα ευρύ φάσμα μέσων ενημέρωσης και λιβανισμένη από ένα ιδιότυπο κοινωνικό στρώμα που επικυρώνει φαντασιακά τη συνοχή του μέσα από την αναφορά του σε παραμύθια με καλοκάγαθους βασιλιάδες και όμορφες πριγκιποπούλες.
Η βασιλεία επιστρέφει, λοιπόν, ως νοσταλγική αναβίωση των περασμένων μεγαλείων, ως ανώδυνη κοσμικότητα χρήσιμη για τη συσπείρωση του ανθρώπινου συμφύρματος που, από ό,τι πληροφορηθήκαμε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του πρίγκιπα της Ουαλίας στην Ελλάδα, συγκροτεί πλέον την "υψηλή κοινωνία των Αθηνών". Πολυσυλλεκτική η υψηλή αυτή κοινωνία, χρωστά προφανώς στην έλλειψη παράδοσης την εντυπωσιακή ευρωστία της: επιχειρηματίες, πολιτικοί, τηλεοπτικοί αστέρες και τοπ μόντελ, όλοι και όλες μπορούν να ελπίζουν σε μια θέση στην επόμενη "λαμπρή δεξίωση" που θα διοργανωθεί προς τιμήν ενός ακόμη γαλαζοαίματου (και τον όρο "λαμπρή δεξίωση" οφείλουμε στην επίσκεψη του Καρόλου). Επειδή, όμως, όπως και να το κάνουμε, κάποια αισθήματα μειονεξίας δεν λείπουν από αρκετούς από τους νέους κοσμικούς, η βασιλεία έρχεται να τους λύσει το πρόβλημα: είτε τους αναγνωρίσει ο ίδιος ο τέως (το επιθυμητό μάξιμουμ) είτε οι ίδιοι αυτοπροσδιοριστούν ως φίλοι του ή, έστω, πουν δυο καλά λόγια για την οικογένεια του έκπτωτου βασιλιά (το αναγκαίο μίνιμουμ), οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται να μεταπηδούν ξαφνικά σε μια ξεχωριστή κατηγορία, απολύτως ενδεδειγμένη να τα βγάλει πέρα με τις βαριές ευθύνες της σύγχρονης κοσμικότητας. Η όποια σχέση τους με τον τέως βασιλιά τούς προσφέρει την ψευδαίσθηση ότι ανήκουν σε κάποια φανταστική ελληνική αριστοκρατία, το στρώμα που λόγοι ιστορικοί στέρησαν από τη συγκεκριμένη χώρα.
Από την πλευρά του, ο Κωνσταντίνος καλλιεργεί όσο γίνεται την ανέλπιστη γι' αυτόν εξέλιξη. Πάει καιρός που ο ίδιος και οι περί την μεγαλειότητά του αντιλήφθηκαν πως η υπόθεση δεν υπηρετείται σωστά με τις βαρυσήμαντες συνεντεύξεις-διαγγέλματα που παραχωρούσε κατά καιρούς για εθνικά και άλλα θέματα στην τηλεόραση του ΑΝΤΕΝΝΑ. Συσπείρωνε τότε ό,τι πιο απαρχαιωμένο και γραφικό επιβίωνε στην πολιτική σκηνή της χώρας. Ασε που την ίδια περίοδο του αφαιρέθηκε η ιθαγένεια και κρίθηκε τελικά συνταγματικός ο νόμος για τη βασιλική περιουσία. Φαίνεται, όμως, πως η στέρηση τον έκανε κι αυτόν σοφό: γνωρίζει πια, καθώς έτσι συντηρούνται και οι λοιποί -εν ενεργεία και μη- ευρωπαίοι εξαδάκτυλοι, πως το τελευταίο του χαρτί είναι να πείσει για την αίγλη της βασιλείας, να ξεθάψει το παλιό παραμύθι και να το εμφανίσει σε μια πιο σύγχρονη εκδοχή. Ο πυρήνας θα παραμείνει ούτως ή άλλως άθικτος: το παραμύθι θα στηρίζεται εσαεί στη βασιλική οικογένεια και τους βασικούς της σταθμούς: έρωτες, γάμους, γεννητούρια και κηδείες.
Αλλά δεν είναι μόνον η νεόπλουτη κάστα που, νιώθοντας να της λείπουν οι αριστοκρατικοί τίτλοι, δείχνει έτοιμη να τσιμπήσει με τα λαμπερά βασιλικά σενάρια. Εχουν προηγηθεί -και συνεχίζουν απτόητα- τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, μετατρέποντας τους τέως βασιλιάδες σε πρωταγωνιστές μιας σαπουνόπερας με μεγάλη απήχηση στο κοινό. Αρκεί να θυμηθούμε τον τηλεοπτικό ενθουσιασμό που εκδηλώθηκε με την επιστροφή-προσκύνημα της Σοφίας πέρυσι τον Μάιο, ή, πρόσφατα, με την επίσκεψη του εξαδέλφου Καρόλου, για να αντιληφθούμε ότι το φαινόμενο δεν είναι μεμονωμένο ούτε παροδικό. Να μη μείνουμε στη βασιλική "αύρα" που ανακάλυψε στον άγγλο πρίγκιπα η αρθρογράφος της "Καθημερινής". Αντίστοιχη μεταχείριση δέχονται όλοι σχεδόν οι ομοαίματοί του, κυρίως όταν προσφέρουν την ευκαιρία για μια ακόμη εμφάνιση της αθηναϊκής "υψηλής κοινωνίας".
Στο κλίμα αυτό, κάθε δυνατή αφορμή που αφορά την οικογένεια του τέως βασιλιά γίνεται είδηση με σοβαρές απαιτήσεις στην κατανομή του πολύτιμου χρόνου ενός δελτίου των οκτώ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η γέννηση του "διαδόχου" του κατά φαντασίαν διαδόχου Παύλου. Στο παράθυρο του Σκάι, ο κάτοχος της συγκλονιστικής αποκλειστικότητας Χρήστος Ζαμπούνης, δημοσιογράφος και (κατά δήλωσή του) βασιλόφρων, συγγραφέας λευκώματος με τίτλο "Η βασιλική οικογένεια της Ελλάδος". Ολο ενδιαφέρον και έγνοια ο παρουσιαστής, όλος συγκίνηση και συγκρατημένη περηφάνια ο καλεσμένος. Μέρες κράτησε το σίριαλ: Και πώς είναι το μωρό; Και η μητέρα; Και είναι ευτυχισμένοι οι γονείς; Και πότε ακριβώς γεννήθηκε; Ωρα Ελλάδας ή Γκρίνουιτς;
Αποκαθαρμένη από τις "διχαστικές αγκυλώσεις" της πολιτικής, η οικογένεια του τέως ανακάλυψε επιτέλους το κόλπο για να απασχολεί ευχάριστα την ελληνική κοινή γνώμη. Παντρεύεται, γεννά, και κάνει δεξιώσεις. Μην πάμε μακριά. Πριν από ένα χρόνο, η βάπτιση της κόρης του Παύλου στο Πατριαρχείο από τον ίδιο τον Πατριάρχη -εξαίρεση που είχε επαναληφθεί και κατά τη βάπτιση του γιου τού Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου και της Γιάννας Δασκαλάκη-Αγγελοπούλου- είχε δώσει πάλι την ευκαιρία για μια ζωντανή σύνδεση του ελληνικού κοινού με τον πολύτεκνο έκπτωτο βασιλιά. Για τα πρώτα "βυζαντινά" βαφτίσια στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως μετά το 1453 έγραφε τότε (διά χειρός Ζαμπούνη) το "DOWN TOWN", περήφανο που μόνο μαζί με τον ΑΝΤΕΝΝΑ πήρε την άδεια να παρακολουθήσει την τελετή από το βάθος της εκκλησίας. Αν η κοσμικότητα στην οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως επιτρέπει τη σύνδεση λαϊκού αναγνώσματος και γκλαμουριάς, το θέμα δεν αφήνει αδιάφορα και τα έντυπα που παραδοσιακά ασχολούνται με τα βασιλικά ρομάντσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ειδικευμένος δημοσιογράφος, ο Χρήστος Ζαμπούνης, έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς τις βασιλικές του αποκλειστικότητες στα πιο διαφορετικά έντυπα: "Ελεύθερος Τύπος" (1992), "Πρόσωπα" (1992), "Εστία" (1992), "Status" (1995, 1997), "Men" (1996), "Λοιπόν" (1996), "Εγώ" (1996), "DΟWN TOWN" (1996) κ.ο.κ.
Η κοσμικότητα, βέβαια, έχει και τα όριά της. Το ίδιο και η χρήση της οικογένειας. Οι πρωτοβουλίες του τέως αποκαλύπτουν συνεχώς τις βλέψεις του: από την επιλογή του ονόματος της εγγονής του (Ολυμπία, γιατί γεννήθηκε στην εκατοστή επέτειο των ολυμπιακών αγώνων και από τη μητέρα, λέει, του Μεγαλέξανδρου) μέχρι τις υψηλές επαφές του για την πολυπόθητη Ολυμπιάδα, ο Γκλίξμπουργκ δεν μπορεί να κρύψει την πραγματική κινητήρια δύναμη των κινήσεών του. Από την άποψη αυτή, ο γάμος του "διαδόχου" στο Λονδίνο υπήρξε μια χαρακτηριστική τομή. Χαιρετίστηκε ως "ο γάμος της χρονιάς" ("Ελεύθερος Τύπος", 15/1/1995, "TV-ZOOM", 29/6/1995) και διεκδικήθηκε από τους προσκεκλημένους, πολιτικούς και μη, ως αυτονόητη συμμετοχή σε ένα μείζον κοινωνικό γεγονός. Στην πραγματικότητα, οι πάντες γνώριζαν ότι οι συζητήσεις για το νυφικό και την προίκα, τα καπέλα των κυριών και τις αλλεπάλληλες δεξιώσεις δύσκολα κάλυπταν την ουσία της υπόθεσης: αυτήν που πρόδιδε το "λάθος" των προσκλήσεων (υπογράφονταν από τον "Βασιλέα των Ελλήνων"), τα λόγια του ίδιου του Γκλίξμπουργκ ("Η Βασίλισσα κι Εγώ") και η παρουσία των δέκα βουλευτών της ΝΔ που τις μέρες εκείνες κινδύνεψε να τιναχθεί στον αέρα. Κατά τα άλλα, οι κοσμικοί ήταν και πάλι εκεί. Με βελάδες και φτερά, ένα ελληνικό Ασκοτ-μαϊμού, που θα ήταν για γέλια αν δεν ήταν για κλάματα.

(Ελευθεροτυπία, 13/12/1998)