Η ΕΠΙΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Φάκελος "MONSANTO"

1.   2.   3.

Η γενετική σπορά στην Ελλάδα 

Αν όλα πάνε καλά για τον πολυεθνικό γίγαντα Monsanto, σε λίγα χρόνια ο Θεσσαλικός κάμπος, η Βοιωτία, η Φθιώτιδα, η Δυτική Πελοπόννησος και άλλες ονομαστές αγροτικές περιοχές της χώρας, θα καλλιεργούν σχεδόν αποκλειστικά τους "θαυματουργούς" μεταλλαγμένους σπόρους του. Το βαμβάκι, η πατάτα, το καλαμπόκι, η σόγια και η ελαιοκράμβη, στην αρχή, και αύριο ο καπνός, η ντομάτα -και ποιος ξέρει πόσα άλλα από τα τέρατα των εργαστηρίων της χημικής βιομηχανίας- θα ελέγχονται από το δίκτυο της Monsanto. Τα προπαγανδιστικά έντυπα της βιομηχανίας και οι άλλες μορφές δημοσίων σχέσεών της, φροντίζουν συστηματικά να "διαφωτίσουν" πολιτικούς και δημόσιους παράγοντες, γεωπόνους και αγροτικούς συνεταιρισμούς για τα νέα εμπορικά σήματα που θα κληθούν να αγοράσουν: Roundup Ready, Bollgard, NewLeaf, MaisGard θα είναι σε λίγο ορισμένα από τα νέα μας απαραίτητα αγροτικά προϊόντα. Δεν θα είναι δύσκολο άλλωστε να πειστούμε για το καλό του μέλλοντός μας αφού η εταιρεία μάς διαβεβαιώνει ότι "η σύγχρονη γεωργική βιοτεχνολογία είναι επέκταση του παραδοσιακού τρόπου βελτίωσης των φυτών"!
Ηδη, τα τελευταία 2-3 χρόνια, στην ελληνική αγορά καταφτάνουν χιλιάδες τόνοι γενετικά μεταλλαγμένης σόγιας της εταιρείας, χωρίς κανείς αρμόδιος να ανησυχεί. Η σόγια αυτή θα γίνει ζωοτροφή (κατά 80%), για την κτηνοτροφία, με τη μορφή σογιέλαιου, σογιάλευρου ή λεκιθίνης θα περάσει στα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, και από 'κει -μαζί με τα κρεατικά και τα γαλακτοκομικά είδη της κτηνοτροφίας- στα ράφια των σούπερ μάρκετ και στα ανυποψίαστα στομάχια μας. Ντόπια και εισαγόμενα προϊόντα που περιέχουν σε άγνωστες ποσότητες μεταλλαγμένους οργανισμούς σε ελάχιστο χρόνο θα καλύπτουν πάνω από το 70% των συσκευασμένων τροφίμων καθημερινής κατανάλωσης: Μαργαρίνες, σάλτσες, παγωτά, παιδικές τροφές, ζαχαρωτά, τσιπς, κονσέρβες όλων των ειδών, ροφήματα, ζυμαρικά κ.λπ. Αν ρωτήσετε σήμερα τους κρατικούς υπεύθυνους για την περιεκτικότητα συγκεκριμένων προϊόντων, σε γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ), δεν θα ξέρουν να σας απαντήσουν κάτι περισσότερο από τους υπαλλήλους των καταστημάτων τροφίμων. Δηλαδή, τίποτα.
Πριν λίγες βδομάδες, στις 14.12.1998, η Βάσω Παπανδρέου παραδέχτηκε ότι ο οποιοσδήποτε έλεγχος (και πολύ περισσότερο η σήμανση) των φορτίων και των τροφίμων που περιέχουν βιοτεχνολογικά τέρατα είναι πρακτικά ανύπαρκτος στη χώρα μας. Οι οδηγίες και οι κανονισμοί της Ε.Ε, νομικές δυνατότητες με βάση τις οποίες η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να ενημερώσει τους πολίτες για τους κινδύνους που προκύπτουν για τη δημόσια υγεία, δεν εφαρμόζονται. Αν δεν υπήρχε η φωνή της Greenpeace, δηλαδή η συμβολική κατάληψη (τον Απρίλιο 1998) των "Μύλων Σόγιας" -μίας από τις βασικές εισαγωγικές και μεταποιητικές εταιρείες μεταλλαγμένης σόγιας της Monsanto- και η καμπάνια ενημέρωσης των καταναλωτών στις αγορές τροφίμων, ελάχιστοι θα ήξεραν τι (και ιδίως γιατί το) τρώνε.
"Οι πιέσεις για την επιβολή και στην ελληνική γεωργία και τη βιομηχανία τροφίμων των μεταλλαγμένων προϊόντων, όλο και αυξάνουν, ενώ η ουσιαστική συζήτηση για τις επιπτώσεις στη ζωή μας παρακάμπτεται. Το οικονομικό ενδιαφέρον είναι προφανές", μας λέει ο υπεύθυνος της σχετικής εκστρατείας της Greenpeace, Νίκος Χαραλαμπίδης. "Τη διείσδυση, για λογαριασμό της Monsanto, έχει αναλάβει η ίδια η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα. Αυτό επιβεβαιώθηκε πολλές φορές και από τον υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ Θ. Κολιοπάνο και από τον προηγούμενο υφυπουργό Γεωργίας Σωτηρλή, αλλά και από τον Στέφανο Τζουμάκα και τον νέο υπουργό Γεωργίας Γιώργο Ανωμερίτη, ο οποίος, ως πρώτο επίσημο ξένο, δέχτηκε στο υπουργείο του εκπρόσωπο της αμερικάνικης πρεσβείας -όχι γενικώς, αλλά πολύ ειδικά για τα αιτήματα της Monsanto". Πριν τις εισαγωγές μεγάλων ποσοτήτων σόγιας, η Monsanto ήταν γνωστή στην Ελλάδα -εδώ και 20 χρόνια- για τα "αποτελεσματικά" φυτοφάρμακά της, ιδίως για το Roundup. Μετά τις διαμαρτυρίες της οικολογικής οργάνωσης και των οργανώσεων των βιοκαλλιεργητών (οι οποίοι, όπως είναι φανερό, απειλούνται με όλους τους δυνατούς τρόπους από την ανεξέλεγκτη απελευθέρωση μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον και την αγορά), η εταιρεία αναθέτει τις δημόσιες σχέσεις της στον οργανισμό Λεούση. "Για το πόσο καλά, νόμιμα και ασφαλή είναι τα προϊόντα της, δεν το μαθαίνουμε από την ίδια την Monsanto, αλλά από την Solid Relations. Το φθινόπωρο του '97 κάποιοι εκπρόσωποι των αγροτών από τη Θεσσαλία στάλθηκαν με έξοδα της εταιρείας στη Σεβίλλη να γνωρίσουν από κοντά τις εκεί πειραματικές καλλιέργειες και τα οφέλη που θα προκύψουν, για τους ίδιους. Την περασμένη άνοιξη, η ίδια εταιρεία αναλαμβάνει αποκλειστικά την ενημέρωση του ελληνικού Τύπου για την κρατική έγκριση πειραματικής καλλιέργειας του μεταλλαγμένου βαμβακιού στη Θεσσαλία που πέτυχε η Monsanto. Ανακοινώσεις σχετικές του ΥΠΕΧΩΔΕ ή του υπ. Γεωργίας δεν διανέμονται, ενώ οι ενστάσεις σε επίπεδο νομαρχιακών και αυτοδιοικητικών οργανισμών των περιοχών Καρδίτσας και Λάρισας, ήταν μηδενικές".
Στα λόγια η πολυεθνική συμφωνεί με τη σήμανση των μεταλλαγμένων προϊόντων "που εξασφαλίζει την ελεύθερη επιλογή στους καταναλωτές" (όπως γράφει σε δελτίο Τύπου), στην πράξη τα φορτία της σόγιας (και πιθανότατα της πατάτας) φτάνουν στα ελληνικά λιμάνια "νύχτα". Ο μοναδικός "επιθεωρητής" της διακίνησής τους παραμένει η Greenpeace. "Πρακτικά ζητάμε να σταματήσει η καλλιέργεια και η εισαγωγή τέτοιων οργανισμών. Η θέση μας αυτή -εξηγεί ο κ. Χαραλαμπίδης- θα μπορούσε να τροποποιηθεί, πιθανώς, αν μετά από κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα συστηματικών παρατηρήσεων και αναλύσεων θα έχουμε σαφείς και ικανοποιητικές απαντήσεις, ως προς την αλλεργιογόνο δράση, τη δημιουργία ή την απελευθέρωση βακτηρίων με αυξημένη αντοχή στα αντιβιοτικά, τη διαρροή γονιδίων σε άλλους οργανισμούς, την αλλοίωση της χλωρίδας, την εξαφάνιση παραδοσιακών ποικιλιών, την εμφάνιση νέων, περίεργων, φυτών. Εφόσον δεν έχουμε αυτές τις απαντήσεις δεν συντρέχει κανένας λόγος να συνεχίζεται αυτός ο παραλογισμός. Αμεσα, προσπαθούμε να αλλάξουμε το νομικό καθεστώς το οποίο επιτρέπει αυτή τη στιγμή να κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα προϊόντα, χωρίς ο καταναλωτής να μπορεί να ενημερωθεί και κυρίως χωρίς να μπορεί να επιλέξει. Επομένως, ζητάμε αλλαγή της σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Ζητάμε σήμανση η οποία να ισχύει για όλη την γκάμα των προϊόντων -και όχι μόνο για τα περιγραφόμενα ως κύρια. Αρα και να δούλευε το ως τώρα ευρωπαϊκό σύστημα της σήμανσης πάλι οι εταιρείες θα ξέφευγαν. Είναι υποκριτικό. Είναι απαραίτητος ο διαχωρισμός των συμβατικών από τα μεταλλαγμένα προϊόντα στην πηγή".
Επειδή όλα αυτά θέλουν χρόνο, θεσμούς, μηχανισμούς και υποδομές, η οργάνωση καλεί την κυβέρνηση να δεχτεί ένα μορατόριουμ, έως ότου η επιστημονική κοινότητα και οι κοινωνικές οργανώσεις να διαμορφώσουν σαφή εικόνα. "Είμαστε μπροστά σε μια νέα εκδοχή κινδύνου. Η εισαγωγή των γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών αλλάζει κάθε γνωστή έννοια κινδύνου. Ως τώρα μετρούσαμε, π.χ, την τοξικότητα. Οι βιομηχανίες αποσπούν κέρδη, βιάζονται να κατακτήσουν αγορές, δεν αναλαμβάνουν ούτε καν την ευθύνη για τους κινδύνους. Πολεμούν όλες τις απόπειρες διαχωρισμού των μεταλλαγμένων προϊόντων τους και επισήμως -σε όποιο επίπεδο γίνεται συζήτηση- αρνούνται να αναλάβουν την λεγόμενη αντικειμενική ευθύνη των επιπτώσεων. Είναι, νομίζω, ενδεικτικό για το πόσο σίγουρες είναι οι εταιρείες για την ποιότητα και την ασφάλεια των τόσο διαφημισμένων προϊόντων τους."

Το μανιφέστο των Αφρικανών

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, οι Ευρωπαίοι πολίτες υφίστανται μια επιθετική διαφημιστική εκστρατεία στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές εφημερίδες. Η εκστρατεία αυτή επιχειρεί να πείσει τους αναγνώστες ότι ο κόσμος έχει ανάγκη τη γενετική μηχανική για να ταΐσει τους πεινασμένους. Οργανώνεται και χρηματοδοτείται από τη Monsanto, μια από τις μεγαλύτερες χημικές βιομηχανίες του κόσμου και τιτλοφορείται "Ας αρχίσει η συγκομιδή". Αυτή η εκστρατεία δίνει μια εντελώς διαστρεβλωμένη και παραπλανητική εικόνα για τη δυνατότητα της γενετικής μηχανικής να θρέψει τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Εμείς που υπογράφουμε είμαστε εκπρόσωποι των Αφρικανικών κρατών που συμμετέχουν στην 5η έκτακτη σύνοδο της Επιτροπής για τη Γενετική του FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ), στις 8-12 Ιουνίου 1998 στη Ρώμη. Διαμαρτυρόμαστε έντονα για το γεγονός ότι η εικόνα των φτωχών και πεινασμένων από τις χώρες μας χρησιμοποιείται από γιγαντιαίες πολυεθνικές εταιρείες για να προωθήσουν μια τεχνολογία που δεν είναι ούτε ασφαλής, ούτε φιλική προς το περιβάλλον, ούτε οικονομικά επωφελής για μας.
Είναι ώρα να δούμε κάποια στοιχεία για την εταιρεία που βρίσκεται πίσω απ' αυτή την εκστρατεία. Η Monsanto είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής φυτοφαρμάκων στον κόσμο. Κατά τα τελευταία δυο χρόνια δαπάνησε πάνω από 600 εκατ. δολάρια για να θέσει υπό τον έλεγχό της άλλες εταιρείες σπόρων και βιοτεχνολογίας και σήμερα είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία σ' αυτό τον τομέα. Ο κύριος στόχος της δεν είναι να προστατεύσει το περιβάλλον, αλλά να αναπτύξει καλλιέργειες που θα αντέχουν υψηλότερες δόσεις του Roundup, δηλαδή του χημικού ζιζανιοκτόνου της.
Αντί να τείνει χείρα βοηθείας προς τους αγρότες, η Monsanto τους απειλεί με μηνύσεις και φυλακή. Στις ΗΠΑ η εταιρεία μεταχειρίζεται διάφορα μέσα για να ανακαλύψει και να στείλει στο εδώλιο όποιους αγρότες φυλάνε τους σπόρους της σόγιας Monsanto για να τους φυτέψουν την επομένη χρονιά. Με την υποστήριξη του νόμου κατοχύρωσης πατεντών, η εταιρεία διεκδικεί το δικαίωμα να επιθεωρεί τα χωράφια, ώστε να ελέγχει αν ακολουθούν τους όρους της Monsanto και αν χρησιμοποιούν τα χημικά της.
Αντί να αναπτύξει μια τεχνολογία που θα θρέψει τον κόσμο, η Monsanto χρησιμοποιεί τη γενετική μηχανική για να εμποδίσει τους γεωργούς να ξανασπείρουν το σπόρο τους. Ξόδεψε 18 δις δολάρια για να αγοράσει μια εταιρεία, η οποία κατείχε μια πατέντα, γνωστή ως "τεχνολογία εξολοθρευτή". Πρόκειται για σπόρους, οι οποίοι σπείρονται μόνο μια φορά. Η δεύτερη γενιά τους πεθαίνει. Ο μοναδικός λόγος ανάπτυξης αυτής της τεχνολογίας είναι να υποχρεώνει τους αγρότες να καταφεύγουν στο μαγαζί της Monsanto κάθε χρόνο, καταστρέφοντας έτσι την αρχαία πρακτική της αποθήκευσης των σπόρων, η οποία αποτελεί τη βάση της διατροφικής ασφάλειας στις χώρες μας.
Καλούμε τους Ευρωπαίους πολίτες να σταθούν αλληλέγγυοι με τους Αφρικανούς και να αντισταθούν σ' αυτές τις γενετικές τεχνολογίες, έτσι ώστε οι ποικίλες και οι φυσικές μας σοδειές να διαρκούν και να αυξάνονται.
Συμφωνούμε και αποδεχόμαστε την αμοιβαία βοήθεια με στόχο τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγής. Πιστεύουμε επίσης ότι η επιστήμη της Δύσης μπορεί να συμβάλει σ' αυτό, χωρίς όμως να παραβλέπει ή να καταστρέφει την τοπική γνώση. Και το σημαντικότερο: πρέπει να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των λαών μας, αντί να φουσκώνει τις τσέπες των γιγαντιαίων μονοπωλίων.

(Υπογράφουν οι εκπρόσωποι των ακόλουθων χωρών της Αφρικής: Καμερούν, Μπενίν, Σενεγάλη, Ακτή Ελεφαντοστού, Δημοκρατία Κονγκό, Μαδαγασκάρη, Μπουρούντι, Αιθιοπία, Σουδάν, Μοζαμβίκη, Τσαντ, Κονγκό, Ρουάντα, Αλγερία, Ζάμπια, Λεσότο, Τυνησία, Μαρόκο, Αγκόλα, Ζιμπάμπουε.)

(Ελευθεροτυπία, 31/1/1999)