ΚΟΥΡΔΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Οι Αγνωστοι Οτσαλάν

1.   2.   3.

ΣΤΟ ΟΡΙΟ

ΜΟΝΟΣΤΗΛΑ. Ειδήσεις από εκείνες που μπορεί κανείς να αλιεύσει καθημερινά στον γαλλικό Τύπο: Στις 11 Δεκεμβρίου 1995, τρεις Κούρδοι που είχαν περάσει παράνομα από τα ιταλικά σύνορα συλλαμβάνονται από αστυνομικούς, οι οποίοι τους κοινοποιούν απόφαση για άμεση μεταφορά τους στα σύνορα και "επαναπροώθησή" τους στην Τουρκία. Οι τρεις Κούρδοι ζητούν να αναθεωρηθεί δικαστικά ο τόπος του προορισμού τους και για το λόγο αυτό τους δίνεται να συμπληρώσουν μια αίτηση για επείγουσα χορήγηση ασύλου. Ζητούν διερμηνέα, αλλά δεν εισακούονται. Με χειρονομίες προσπαθούν να δείξουν ότι έρχονται από ένα χωριό που κάηκε και ότι επιστροφή τους στην Τουρκία σημαίνει γι' αυτούς θάνατο. Συμπληρώνουν λάθος τις αιτήσεις με αποτέλεσμα την απόρριψή τους ύστερα από ένα εικοσιτετράωρο. Στις 16 Δεκεμβρίου οδηγούνται με τη βία στο αεροπλάνο που θα τους μεταφέρει στην Κωνσταντινούπολή.

ΑΠΟΡΡΙΨΗ. Αυτή τη φορά το μονόστηλο ήταν κάπως μεγαλύτερο και έκανε το γύρο του κόσμου: "Υστερα από δύο αποτυχημένες απόπειρες να του χορηγηθεί άσυλο, ένας 24χρονος Κούρδος αυτοπυρπολήθηκε σε βενζινάδικο της γερμανικής πόλης Βέζελ. Ο Νιχάντ Μπ., αφού περιλούστηκε με βενζίνη, κραύγασε "Κάτω η Τουρκία, ελεύθερο Κουρδιστάν" και έβαλε φωτιά στα ρούχα του. Εξέπνευσε λίγο αργότερα στο νοσοκομείο της πόλης".

ΜΠΑΛΑΚΙ. Τα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούν συχνά να στείλουν το "πρόβλημα" στο γείτονά τους. Ιδιαίτερη ένταση έχει σημειωθεί επανειλημμένα μεταξύ Ιταλίας και Γαλλίας ή Γερμανίας. Οι κούρδοι πρόσφυγες που χρησιμοποιούν την Ιταλία ως πύλη εισόδου στην Ευρώπη προτιμούν να εγκατασταθούν τελικά στη Γαλλία ή τη Γερμανία, καθώς στην Ιταλία είναι αναγκασμένοι να ζήσουν σε καταυλισμούς. Ζητούν έτσι "φύλλο απέλασης" που τους επιτρέπει να μεταβούν σε κάποια γειτονική χώρα μέσα σε δύο εβδομάδες. Θεωρητικά βεβαίως, γιατί οι εφημερίδες των ενδιαφερόμενων χωρών φιλοξενούν συχνά ειδήσεις σαν κι αυτή: "Η γαλλική αστυνομία ανακάλυψε σε τρένο 25 Κούρδους που ταξίδευαν για τη Γαλλία, τους μετέφερε στο σιδηροδρομικό σταθμό Βεντιμίλια που βρίσκεται στα γαλλοϊταλικά σύνορα και τους παρέδωσε στην ιταλική αστυνομία" (6/11/97).

ΣΥΓΓΕΝΕΙΕΣ (1). Τον Δεκέμβριο του 1991, το γαλλικό κοινοβούλιο ψήφιζε διάταξη, η οποία επέτρεπε τη μακρά κράτηση σε ζώνη διερχομένων των ατόμων που ζητούν να τους αναγνωριστεί το καθεστώς του πρόσφυγα. Χαρές η γαλλική ακορδεξιά... Κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ακόμη ενιαίου Εθνικού Μετώπου, ο περιβόητος Μπρούνο Μεγκρέ δήλωνε τότε περήφανα ότι το μέτρο "συμπίπτει απολύτως με την τεσσαρακοστή έκτη πρόταση του προγράμματος του κόμματός μας". Και συμπλήρωνε κυνικά: "Τι από τα δύο συμβαίνει; Το σοσιαλιστικό κόμμα άρχισε να αντιγράφει την πολιτική του καθεστώτος του Βισί ή μήπως οι θέσεις και οι προτάσεις του Εθνικού Μετώπου κατηγορήθηκαν εντελώς άδικα;"

ΣΥΓΓΕΝΕΙΕΣ (2). Υπουργός Εσωτερικών σήμερα, ο Οτο Σίλι δήλωνε στις 18 Μαρτίου 1996 ως επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της SPD: "Είδα τις εικόνες από τα επεισόδια στα ολλανδικά σύνορα και θέλω να είμαι σαφής: Οποιος συγκρούεται με την αστυνομία μας πρέπει να τιμωρείται αυστηρά και να διώχνεται από τη χώρα. Στο δίκαιό μας περί μεταναστών υπάρχουν διατάξεις που διευκολύνουν την αποπομπή ατόμων που συμμετέχουν σε τέτοια επεισόδια και πρέπει να κάνουμε χρήση των νομοθετημάτων αυτών. Αναρωτιέμαι γιατί δεν εμποδίστηκαν τα εν λόγω άτομα να περάσουν από την Ολλανδία. Και θέλω να ρωτήσω τον υπουργό Εσωτερικών τι σκοπεύει να κάνει στο μέλλον κατά των εκληματικών οργανώσεων, στις οποίες προφανώς ανήκει το PKK".

ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ. Από τις πολλές "άτυπες απελάσεις" Κούρδων από την Ελλάδα που έχουν καταγγελθεί στη Διεθνή Αμνηστία: Τον Φεβρουάριο του 1997 συνελήφθη στην Κομοτηνή η Χαλάλα Ομάρ Σερίφ από το ιρακινό Κουρδιστάν. Λίγες μέρες αργότερα, η Σερίφ τηλεφώνησε στη Διεθνή Αμνηστία από την Κωνσταντινούπολη και έδωσε την πληροφορία ότι απελάθηκε ατύπως στην Τουρκία. Στις 16 Φεβρουαρίου 1997, την ίδια τύχη είχαν 50-60 Κούρδοι που κρατούνταν από την αστυνομία στην Αλεξανδρούπολη.


ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Gerard Chaliand "Οι Κούρδοι. Λαός χωρίς ελεύθερη πατρίδα" (Αθήνα 1990, εκδ. Θετίλη). Συλλογικό έργο, γραμμένο σχεδόν εξ ολοκλήρου από Κούρδους ιστορικούς, με θέμα την ιστορική πορεία των κουρδικών πληθυσμών ώς το 1980 περίπου. Παρά την απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στις μεταγενέστερες εξελίξεις, παραμένει αναμφίβολα το καλύτερο σχετικό έργο της ελληνόγλωσσης βιβλιογραφίας.

Amke Dietert-Scheuer "Aus Deutschland abgeschoben in die Turkei" (Frankfurter Rundschau, 26.2.99). Η πρώτη δημοσίευση της πρόσφατης έκθεσης για την τύχη των κούρδων πολιτικών προσφύγων μετά την "επαναπροώθησή" τους στην Τουρκία. Περιγράφεται η υποκρισία των μηχανισμών υπεράσπισης των πολιτικών δικαιωμάτων των προσφύγων και η κατάργηση στην πράξη κάθε έννοιας πολιτικού ασύλου.


ΔΕΙΤΕ

Το κοπάδι (Suru) των Γιλμάζ Γκιουνέι και Σ.Οκτέν (1979). Ενας "ορεσίβειος Τούρκος" της Ανατολίας κατεβαίνει από το μαντρί του στην πόλη, για να υποστεί καθ' οδόν ένα απίστευτο ξεζούμισμα από κάθε λογής "μεσολαβητές". Κινηματογραφική αποτύπωση μιας μεταβατικής στιγμής στην ιστορία των Κούρδων της Τουρκίας, λίγο πριν την εξέγερση και τη γενικευμένη εθνοκάθαρσή τους.

Ταξίδι προς τον ήλιο της Γεσίμ Ουστάογλου (1999). Η οδύσσεια ενός Κούρδου πρόσφυγα στις φτωχογειτονιές της Κωσταντινούπολης, το άγριο κυνηγητό του από την αστυνομία κι η βαθιά φιλία του μ' ένα νεαρό Τούρκο προλετάριο. Ταινία βραβευμένη στο πρόσφατο Φεστιβάλ του Βερολίνου και υπό δίωξη στην ίδια την Τουρκία.

Το μετέωρο βήμα του πελαργού του Θόδωρου Αγγελόπουλου (1991). Η πασίγνωστη (και σχεδόν προφητική) ταινία πάνω στις αντιθέσεις και τα πολιτικά διλήμματα της μεταψυχροπολεμικής Νέας Τάξης Πραγμάτων δεν παραλείπει να αναφερθεί και στην κουρδική προσφυγιά, καλύπτοντας μάλιστα όλες τις διαστάσεις της -από το κυνηγητό και την περιθωριοποίηση των προσφύγων στις χώρες παραμονής τους, μέχρι τις όχι και τόσο αξιοζήλευτες εσωτερικές τριβές και εκκαθαρίσεις των οργανωμένων συλλογικοτήτων τους.

(Ελευθεροτυπία, 14/3/1999)