ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Εγώ, η Ντεβρίμ από το Κουρδιστάν

1.   2.   3.

Η κατάργηση του ασύλου

Η αίτηση παροχής ασύλου της Ντεβρίμ Καγιά εκκρεμεί ακόμα. Η περιγραφή της περιπέτειάς της αποδεικνύει ότι το δικαίωμα στο άσυλο έχει εδώ και πέντε χρόνια περιοριστεί ουσιαστικά και έχει μετασχηματιστεί σε καθεστώς εξαίρεσης. Αυτό που ισχύει είναι ότι όταν υπάρχει αμφιβολία, αυτό λειτουργεί εις βάρος του πρόσφυγα.
Από την 1η Ιανουαρίου 1993 μέχρι την 1η Ιανουαρίου 1998 πέθαναν τουλάχιστον 80 άνθρωποι που επιχειρούσαν να φτάσουν στην Ομοσπονδιακή Γερμανία. Αλλοι 58 αυτοκτόνησαν κάτω από τη απειλή της απέλασης. Περισσότεροι από 95 πρόσφυγες αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν και διασώθηκαν με βαριά τραύματα. Για κείνους που απελαύνονται στις χώρες προέλευσής τους κατά κανόνα δεν μαθαίνουμε τίποτα. Γνωρίζουμε μόνο ότι τρεις πρόσφυγες σκοτώθηκαν. Τουλάχιστον 45 άνθρωποι βασανίστηκαν από το στρατό και την αστυνομία. Πολλοί εξαφανίστηκαν δίχως ίχνη. Εννιά πρόσφυγες σκοτώθηκαν στη Γερμανία από την αστυνομία. Σε επιθέσεις εναντίον των καταυλισμών προσφύγων σκοτώθηκαν από το 1993 τουλάχιστον 39 άτομα και τραυματίστηκαν βαριά άλλα 319.
Στα αεροδρόμια, το 1996, οι αρχές ξαπόστειλαν πίσω 4.286 επιβάτες που ζητούσαν άσυλο. Στα σύνορα της χώρας, το 1997, συνελήφθησαν, ανακρίθηκαν και επαναπροωθήθηκαν 35.205 άνθρωποι. Οι απελάσεις γίνονται όλο και πιο πυκνές, οι φυλακές για πρόσφυγες πολλαπλασιάζονται και φρακάρουν.
(...) Μια νεογερμανική γλωσσική ρύθμιση που εφευρέθηκε στους εγκεφάλους των γραφειοκρατών, προσδίδει κάποιες ιδιότητες στους πρόσφυγες και τους πολιτικά διωκόμενους, έτσι ώστε να δημιουργηθεί χάσμα με τους πολίτες και να προκληθούν αισθήματα απονιάς και περιφρόνησης. Ο όρος Asylant (σ.σ.: νεολογισμός για κάποιον που ζητεί άσυλο, κάτι ανάλογο με το ελληνικό λαθρομετανάστης) πρωτοεμφανίστηκε στη Γερμανία το 1978 και αμέσως υιοθετήθηκε από τα ΜΜΕ. Ανήκει στην κατηγορία εκείνων των αρνητικά φορτισμένων λέξεων, όπως Simulant (ο προσποιούμενος ασθένεια), Sympathisant ( ο συνοδοιπόρος τρομοκρατών), Intrigant (ο μηχανορράφος) και πρόκειται, σύμφωνα με τον ερευνητή της γλώσσας Γκέρχαρντ Μίλερ, για ένα 'λεκτικό πογκρόμ'.
(...) Παρά το γεγονός ότι εκείνοι που ζητούν άσυλο αποτελούν ένα ελάχιστο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού, ενοχοποιούνται όλο και περισσότερο ως υπεύθυνοι για την έλλειψη κατοικίας, την ανεργία και την προβαλλόμενη αύξηση της εγκληματικότητας.
Ο Αουγκουστ Λανγκ, ο οποίος διατέλεσε υπουργός στη Βαυαρία και εργάστηκε στη συνέχεια ως δικηγόρος ασχολούμενος με όσους ζητούν άσυλο παρατηρούσε: "Επιθυμούσαμε επίσπευση των απελάσεων. Αλλά έπρεπε να μείνει αλώβητο το κράτος δικαίου. Ομως η διαδικασία (παροχής ασύλου), έτσι όπως εφαρμόζεται, αποτελεί πρόβλημα. Διότι δουλεύει σαν μια ταινία παραγωγής: αίτηση ασύλου, και έξω ο πρόσφυγας."
Ακόμα πιο σαφής είναι ο ταγματάρχης ε.α. Ζίγκφριντ Βέστερμαν, μέλος της CDU, ο οποίος δήλωνε το 1995: "Εργάστηκα ένα χρόνο ως ανακριτής προσφύγων. Μετά από αυτό το διάστημα κλονίστηκε η πίστη μου στο κράτος δικαίου. Η εξέταση κάθε περίπτωσης ξεχωριστά, όπως ορίζει ο νόμος, είναι μια φάρσα. Ενας από αυτούς που αποφασίζουν για την τύχη των αιτήσεων, περηφανευόταν ότι μέσα σε ένα χρόνο ξεκαθάρισε 500 περιπτώσεις." Ο Βέστερμαν περιγράφει την εμπειρία του στην περίπτωση ενός λιποτάκτη, ο οποίος απελάθη, μετά την απόρριψη του αιτήματος ασύλου: "Στην απόρριψη αναφέρονται μόνο γενικόλογα αίτια. Οπου κι αν καταλήξει, θα ανήκει στη χωματερή. Αυτή η απόφαση με κάνει να αναρωτιέμαι για όλο μου το είναι. Με πιάνει τρόμος. Σε λίγα χρόνια θα έχουμε και πάλι λόγους να ντρεπόμαστε."

(Απόσπασμα από τον επίλογο του Guenter Wallraff στη μαρτυρία της Ντεβρίμ Καγιά.)

ΣΤΟ ΟΡΙΟ

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ. "Η γιαγιά με βοήθησε να ξεντυθώ και έτσι είδαν όλοι τι μου συνέβαινε. Για το θείο μου ήταν πολύ σκληρό, γιατί είχε ορκιστεί να σκοτώσει τον πατέρα μου αν ξανασήκωνε χέρι πάνω μου. Η γιαγιά και η θεία φρόντισαν τις πληγές μου. Στο άγγιγμά τους ένιωθα αφόρητους πόνους. Αλλά δεν έκλαψα, γιατί φοβόμουν πως ο θείος θα πραγματοποιούσε τον όρκο του. Οχι πως νοιαζόμουν για τη ζωή του πατέρα μου. Αλλά έτρεμα στην ιδέα πως, αν γινόταν κάτι τέτοιο, ο θείος μου θα κινδύνευε ή θα πήγαινε φυλακή".

ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. "'Ντεβρίμ', μου είπε ο διευθυντής, 'κοίταξα χθες τις εξετάσεις σου. Οι επιδόσεις σου είναι πράγματι εξαιρετικές. Και αυτά που είπες στα προφορικά για τη θρησκεία δεν είναι τόσο σοβαρά. Ο καθένας έχει δικαίωμα στις απόψεις του. Αλλά, για όνομα του Θεού, πώς σου ήρθε να πεις ότι είσαι Κούρδισσα;' Τον διέκοψα: 'Ξέρω ότι θα με πετάξετε ούτως ή άλλως από το σχολείο και προσπαθείτε να μου το πείτε ευγενικά. Περιττός κόπος. Φεύγω μόνη μου'. Μου απάντησε αμήχανα: 'Είσαι έξυπνη και καταλαβαίνεις. Αλλά δεν έχω άλλη επιλογή. Με το όνομά σου και την πολιτική σου τοποθέτηση είμαι υποχρεωμένος να σε διώξω από το σχολείο μου. Είσαι σαν το σάπιο αχλάδι που θα μολύνει και τα άλλα παιδιά. Ελπίζω να καταλαβαίνεις. Επί έξι χρόνια δημιουργείς μόνο προβλήματα. Ας μη μου έλεγες τουλάχιστον κατάμουτρα ότι είσαι Κούρδισσα...".

ΣΤΟ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΟ. "Το μυαλό μου δεν μπορούσε να ξεκολλήσει από αυτό το αίσθημα της δίψας που με βασάνιζε. Φώναξα πάλι να μου δώσουν νερό. 'Μίλα, και θα σου δώσουμε να πιείς', μου είπαν. 'Δεν μιλάω, κι ας πεθάνω της δίψας', ούρλιαξα. Με έριξαν στο πάτωμα. Μου κράτησαν χέρια και πόδια και πάτησαν με τις αρβύλες πάνω στις κλειδώσεις μου. Δεν μπορούσα να κινηθώ. Εμεινα αβοήθητη σ' αυτή τη θέση. Αίφνης ένιωσα κάτι υγρό στα στήθη μου. 'Να το νερό που ζήτησες', άκουσα μια φωνή. Αντί για νερό, δέχθηκα ένα ισχυρό ηλεκτροσόκ. Ο ηλεκτρισμός έκανε το κορμί μου να σπαρταράει ανεξέλεγκτο. Με ξαναρώτησαν: 'Θα μιλήσεις τώρα;'".

ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ. "Στο Κέντρο Υποδοχής, οι υπάλληλοι μας φέρονταν λες και ήμαστε παιδιά ή εγκληματίες. Ξεκίνησαν με το να μας μιλάνε εξαρχής στον ενικό και να αστειεύονται με τα γερμανικά μας. Κάθε ημέρα μας έκαναν να νιώθουμε όλο και πιο καθαρά πόσο ασήμαντη ήταν γι' αυτούς η μοίρα μας. Ακόμη και οι καθαρίστριες μας έδιναν να καταλάβουμε ότι στα μάτια τους ήμασταν ανθρώπινα σκουπίδια. Καταλάβαινα ότι η συνεχής επαφή τους με την αθλιότητα είχε πια αμβλύνει τις ευαισθησίες τους, αλλά σε μερικούς διέβλεπα μια βαθιά περιφρόνηση για μας τους φυγάδες που δεν μπορούσα να κατανοήσω. Ημαστε όμως άνθρωποι σαν κι αυτούς! Η συμπεριφορά τους με έκανε να νιώθω μια εσωτερική ανατριχίλα".

Η ΑΠΟΡΡΙΨΗ. "Η αίτηση ασύλου στηρίζεται στη θέση ότι η αιτούσα είναι ενεργό μέλος του PKK, γεγονός για το οποίο πείστηκε η αρμόδια υπάλληλος. Παρόλο που η αιτούσα κινδυνεύει λόγω της δράσεώς της να καταδικαστεί σε ποινή μακράς φυλάκισης, αυτό δεν μπορεί να εκτιμηθεί ως πολιτική δίωξη. Πολιτική δίωξη υφίσταται, όταν ένα κράτος αφαιρεί από τους πολίτες του το δικαίωμα στην πολιτική ή θρησκευτική ελευθερία, όταν τους καταδιώκει επειδή ανήκουν σε κάποια εθνότητα ή σε κάποια κοινωνική ομάδα, και για το λόγο αυτό επιχειρεί να τους καθυποτάξει ή να τους αφανίσει. Αν, αντιθέτως, επιδιώκει με νόμιμα -έστω και αυταρχικά- μέσα να διατηρήσει την κυριαρχική του δομή, αλλά αφήνει ανεπηρέαστους τους πολίτες του στις πεποιθήσεις τους, τότε δεν μπορεί να τεκμηριωθεί πολιτική δίωξη που να δικαιολογεί την παροχή ασύλου".


ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Devrim Kaya, "'Meine einzige Schuld ist, als Kurdin geboren zu sein.' Eine junge Frau auf der Flucht vor tuerkischer Folter und deutscher Justiz" (επιμέλεια και επίμετρο του Guenther Wallraff, εκδ. Campus, Φραγκφούρτη 1998).

Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (ΡΚΚ) "Ο δρόμος της επανάστασης στο Κουρδιστάν" (Κολωνία 1988, εκδ. Σερχαμπούν). Ελληνική μετάφραση ενός από τα πρώτα και σημαντικότερα κείμενα του ΡΚΚ. Το μανιφέστο πρωτοκυκλοφόρησε το 1978 και σύμφωνα με τους εκδότες του αποτελεί "την εκτενέστερη και περιεκτικότερη μορφή του προγράμματος του ΡΚΚ".

ΡΚΚ "Πρόγραμμα και καταστατικό" (Αθήνα 1995, εκδ. Η Φωνή του Κουρδιστάν). Τα βασικά ντοκουμέντα του κουρδικού αντάρτικου της Τουρκίας, όπως αναμορφώθηκαν στη μετά-ψυχροπολεμική εποχή από το 5ο συνέδριο του κόμματος.

"ΡΚΚ. Η ιστορία της αναγέννησης ενός λαού" (Αθήνα 1996, εκδ. Η Φωνή του Κουρδιστάν). Συνοπτική εξιστόρηση του τρέχοντος ανταρτοπολέμου στο τουρκικό Κουρδιστάν, με βάση την κομματική ορθοδοξία. Το βασικό κορμό της έκδοσης αποτελεί εκτενής συνέντευξη του ίδιου του Από "σχετικά με την ίδρυση και την ιστορία του ΡΚΚ".

Ismet Imset "The PKK. A report on separatist violence in Turkey (1973-1982)" (Αγκυρα 1992, εκδ. Turkish Daily News Publications). Η ίδια ιστορία από τουρκική σκοπιά, γραμμένη από ένα δημοσιογράφο που διώχθηκε στα χρόνια του Εβρέν και σήμερα είναι αυτοεξόριστος στην Ευρώπη. Παρά την υιοθέτηση της επίσημης ορολογίας του τουρκικού κράτους, η αφήγησή του θεωρείται σε μεγάλο βαθμό αξιόπιστη.

Μαρία Δούση (επιμ) "Κούρδοι. Οδοιπορικό χωρίς τέλος" (Αθήνα 1997, εκδ. Μανδραγόρας). Η οδύσσεια των Κούρδων προσφύγων στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αποτυπωμένη σε φωτογραφίες του Ηλία Μπουργιώτη και κείμενα ανθρώπων που ήρθαν σε άμεση επαφή με το πρόβλημα.


ΔΕΙΤΕ

Γερμανία, 40 τετραγωνικά (40 μ2 Deutschland) του Τεφίκ Μπασέρ (1986). Η κοινωνική απομόνωση και η καθημερινή μιζέρια μιας νεαρής κούρδισσας χωρικής, που μεταφέρθηκε από το μετανάστη σύζυγό της στη Γερμανία. Κοινωνική ταινία, χωρίς ιδιαίτερες πολιτικές προεκτάσεις. 

(Ελευθεροτυπία, 21/3/1999)