ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΘΕΟ

Οι Ιουλιανοί του 2004

1.   2.   3.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ:

"Καθένας επιλέγει το νοσοκομείο του"

Μέλος της ειδικής επιτροπής της Ιεράς Συνόδου για την αντιμετώπιση των οπαδών της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και ένας από τους ελάχιστους κληρικούς που έχει την εμπειρία του μαχητικού διαλόγου μαζί τους, ο πατέρας Γεώργιος Μεταλληνός μάς εξηγεί το φαινόμενο. Θεωρώντας ότι η Ορθοδοξία αποτελεί ιστορική συνέχεια της αρχαίας ελληνικής σοφίας σε όλα τα επίπεδα πλην της θρησκευτικής πίστης, φοβάται ένα ενδεχόμενο διάσπασης αυτού που ονομάζει ελληνισμό. "Αυτή η κίνησις, για μένα, είναι επικίνδυνη", μας λέει. Παρακολουθώντας εδώ και χρόνια τις σχετικές δραστηριότητες, από την εποχή της προσπάθειας ανασύστασης της αρχαίας ελληνικής πόλης στον Ολυμπο, πριν δέκα χρόνια περίπου, διαπιστώνει ότι αυτό το ρεύμα δεν είναι απλώς φιλοσοφικό. "Γι' αυτούς το Δωδεκάθεο είναι η πεμπτουσία του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Εχουν πραγματοποιήσει δε γάμους, βαπτίσεις, μυστήρια, εντός εισαγωγικών, ίσως και Ελευσίνια. Επομένως στο επίκεντρό τους βρίσκεται η θρησκεία".
"Τώρα, αυτή η κίνησις είναι πιο οργανωμένη. Θα μου επιτραπεί να την παραλληλίσω με τον Ιουλιανό τον Παραβάτη, ή κατ' άλλους Μεγάλο, τον 4ο αιώνα, ή με την προσπάθεια του Πλήθωνος του Γεμιστού. Τεμαχίζουν τον ελληνισμό στον προ Χριστού και μετά Χριστόν, οπότε επιζητούν να επανέλθουν προ του 146, ή προ του 89, προ δηλαδή της αλώσεως της Κορίνθου και των Αθηνών από τους Ρωμαίους. Ολη η μετέπειτα περίοδος απορρίπτεται ως αιρετική, ως ανθελληνική. Υπάρχει κίνδυνος να αρχίσουν πρωϊμοβυζαντινές συγκρούσεις μεταξύ μας. Αυτό είναι ρετρό!". Του επισημαίνουμε ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν γραφικά, αν δεν συνδέονταν με αγοραίες εθνικιστικές, αλλά και ορισμένες καθαρά ναζιστικές, πολιτικές τάσεις, που καιροφυλακτούν.
Γιατί νομίζει ότι έχει νόημα ο διάλογος μαζί τους; "Εχω την αφέλεια να πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει ενότητα σ' αυτόν τον τόπο. Και επειδή έχω βαθιά συνείδηση πατερική δεν απορρίπτω κανένα κομμάτι της ελληνικής σκέψης, όποια κι αν είναι. Αρκεί, βέβαια, να λειτουργεί μέσα σε δημοκρατικά πλαίσια. Από εκεί και πέρα πιστεύω ότι πολλοί απ' αυτούς τους ανθρώπους έχουν σφαλερές εντυπώσεις, οι οποίες είναι δυνατόν να αναθεωρηθούν. Ισως είναι ουτοπική αυτή η στάση, πάντως αυτός είναι ο λόγος που συζητώ μαζί τους. Εχουν μεταξύ τους διαφορές. Για άλλους, δηλαδή, ο Πλεύρης είναι ό,τι εκλεκτότερο υπάρχει, για άλλους το αντίθετο. Μη νομίζετε ότι έχω την αφέλεια να πιστεύω ότι όλοι αυτοί αγνοώντας πλήρως τη χριστιανική παράδοσή μας, μπορούν να την εκτιμήσουν. Ισως αυτοί από την πλευρά τους εργάζονται κάπως παράλληλα μ' αυτό που σκέπτομαι εγώ: να μη διασπαστεί και διαλυθεί ο ελληνισμός. Δεν κερδίζει όμως η Ορθοδοξία με αυτές τις μεθοδεύσεις τους. Σήμερα απλώς την ανέχονται. Αρα υπάρχει μια διπλή κίνησις. Αλλος είναι έλλην ρωμιός και άλλος ρωμιός έλλην. Εγώ ανήκω στη δεύτερη ομάδα, τον ελληνισμό μου τον σώζω μέσα απ' την παράδοσή μου, των Αγίων μου δηλαδή, ενώ γι' αυτούς η ορθόδοξη παράδοση είναι ένα στοιχείο που μπορεί να μείνει, χάριν της ενότητος, διότι δεν μπορούν να την απαλείψουν από το λαό. Είναι η πολιτική τους μέθοδος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Ορθοδοξία μένει αλώβητη".
Επιμένουμε, θυμίζοντάς του τις επαφές που είχε με το "Δαυλό", τους αρχαιολάτρες του "Συμποσίου" στο Πολεμικό Μουσείο, τις τηλεοπτικές μονομαχίες με τον Πλεύρη κ.λπ. "Προσπάθησαν κάποιοι να με χρησιμοποιήσουν. Θα είμαι προσεκτικός. Εγώ είμαι αυτός που είμαι. Να το πω καθαρά. Κάποιοι απ' αυτούς που γράφουν στον 'Δαυλό' έχουν εν γνώσει τους ή εν αγνοία τους, καθαρά τεκτονικές κατευθύνσεις. Είναι τεκτονική προσπάθεια: στροφή στα μυστήρια, στην αρχαία θρησκεία κ.λπ. Δεν λέγω ότι είναι όλοι. Υπάρχουν άλλοι εις τον 'Δαυλό' που προσπαθούν να σώσουν την ελληνικότητα σε όλη την ιστορική της διαχρονία. Με τον κ. Μπεξή, έναν εξ αυτών, βρεθήκαμε σε εκπομπή του Τριανταφυλλόπουλου και μου έλεγε να εγκαταλείψω τον όρο ειδωλολατρία. Του λέγω 'από μία άποψη τον εγκαταλείπω, γιατί ουδέποτε τον χρησιμοποιώ'. Δεν μπορούν, ή δεν θέλουν, να καταλάβουν το εξής: Η προβολή των προλήψεών μας στο χώρο του Θεού συνιστά ειδωλολατρία. Διότι κατασκευάζουμε το Θεό μας. Μπορεί και 'γω ο Ορθόδοξος να αποδίδω στο Θεό μου στοιχεία που δεν τα έχει. Οπότε αυτό λέγεται ειδωλολατρία, κατασκευή του Θεού. Ο ελληνισμός έφτασε σ' αυτό το σημείο, δεν ελάτρεψε όμως πέτρες, δεν ελάτρεψε θηρία. Σ' αυτό υπερέχει όλων των αρχαίων θρησκειών. Και το λέγω -εδώ με χαρακτηρίζουν εθνικιστή- ό,τι εκλεκτότερον εδημιούργησε η ανθρωπότητα είναι το ελληνικό πνεύμα στην αρχαιότητα. Και γι' αυτό το μόνο στοιχείο της ανθρωπότητας που μπόρεσε να ενωθεί με τον Χριστιανισμό, με τον Απόστολο Παύλο στον Αρειο Πάγο, ήταν ο ελληνισμός".
Επιστρέφουμε στην επικαιρότητα. Ποια θα είναι η στρατηγική της Ιεράς Συνόδου; "Η σύνοδος θεώρησε καλό να προσέχει τι γίνεται. Να παρακολουθεί. Βέβαια ο όρος παρακολουθώ είναι λίγο ύποπτος και δεν μ' αρέσει, γιατί και 'γω έχω πέσει παλαιότερα θύμα κάποιων κινήσεων, και ενδοεκκλησιαστικών ακόμη. Η καλύτερη στρατηγική και η αντιμετώπισις όλων αυτών των ρευμάτων που οδηγούν σε φυγόκεντρες τάσεις είναι νομίζω η δημοκρατικότατη πληροφόρηση. Ο ανοιχτός διάλογος, η διαφάνεια. Εχω μάθει πρώτα με το διάβολο να εργάζομαι και μετά με το Θεό. Σας διαβεβαιώ, τίποτα δεν γίνεται εν κρυπτώ και παραβύστω, τίποτα δεν πρέπει να μείνει κρυφό, και μάλιστα μεταξύ Ελλήνων. Ο σκοπός μας δεν είναι επιθετικός. Αφορά θέμα θρησκείας και υπάρχει ειδική επιτροπή στην Ιερά Σύνοδο, την οποία διηύθυνε ο Αλεβιζόπουλος -Θεός συγχωρέστον. Αυτό δεν είναι ΚΥΠ, είναι μια υπηρεσία, μια από της επιτροπές της Συνόδου που ως πνευματικό σώμα έχει καθήκον να παρακολουθεί τι γίνεται. Εχουμε τετρακόσιες τόσες αμερικανόφερτες και ξενοκίνητες, κατ' ουσίαν, θρησκευτικές ομάδες."
Ο κ. Μεταλληνός αντιμετωπίζει με χιούμορ τις τελετές που αναφέρονται στο Δωδεκάθεο, υποστηρίζει, όμως, ότι η αφή της ολυμπιακής φλόγας με τις προσευχές στους αρχαίους θεούς δημιουργεί προβλήματα. "Υπάρχει θέμα απώλειας των ισορροπιών. Μπορεί να αρχίσει κανείς να κάνει αγώνες βλακώδεις, ηλιθίους. Είναι η εσχάτη πλάνη. Θα ήμουν υπέρ της τελετής της αφής του ολυμπιακού φωτός, αν δεν ήταν εύρημα του ναζισμού. Αλλά ακόμη και αν γινόταν η τελετή αυτή που οργανώθηκε από τους ναζί και χρησιμοποιούσαν απλώς αρχαία κείμενα, θα ήταν όπως είναι η αρχαία τραγωδία. Η κατασκευή όμως ευχών προς οποιαδήποτε θεότητα καταντάει ύποπτη. Θα μπορούσαν αυτά να αλλάξουν".
Αν η πολιτεία αναγνωρίσει το δικαίωμά τους να λατρεύουν τους ολύμπιους θεούς ως μία ακόμα θρησκευτική τάση στη χώρα μας, τι θα συμβεί; "Κατά το Σύνταγμα, πρέπει να είναι γνωστή αλλά και οργανωμένη θρησκεία. Αυτοί, κατά κάποιον τρόπο, ζητούν άδεια να οργανωθούν σε θρησκεία. Διότι επίσημα, νομικά, δεν υπάρχει γνωστή θρησκεία, οπότε υπάρχει πρόβλημα. Αν όμως το κράτος τους πει 'σας θέλω όπως είστε, σας αναγνωρίζω', θα ξέρουμε ακριβώς ποιος και πού είναι ο χώρος που καλλιεργεί αυτές τις ιδέες. Ισως είναι καλύτερο να ξέρουμε πού είναι. Γιατί να μας φοβίσει;".
Εντύπωση μας προκάλεσε η γενικότερη αντίληψη του συνομιλητή μας για τη θρησκευτική αναζήτηση. "Ο καθένας έχει το πνευματικό του νοσοκομείο, ιατρείον πνευματικόν, λέγει ο Χρυσόστομος. Επομένως, καθένας επιλέγει το νοσοκομείο του. Οι συγκρούσεις είναι η κατάθεση της πίστεως, οποιασδήποτε πίστεως. Αρα, πιστεύω στη συνύπαρξη όλων των πίστεων, όλων των ανθρώπων, με την ελευθερία όμως του καθενός να επιλέγει το δικό του νοσοκομείο".

(Ελευθεροτυπία, 11/4/1999)