ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Η Πατρίδα Αναβάλλεται;

1.   2.   3.


Μια κατοχή χωρίς τέλος

Η πιο προβληματική πλευρά της "ειρηνευτικής" διαδικασίας των τελευταίων πέντε χρόνων υπήρξε αναμφίβολα η συνεχιζόμενη εφαρμογή από τις ισραηλινές δυνάμεις κατοχής όλων εκείνων των μεθόδων καταστολής και τρομοκράτησης του παλαιστινιακού πληθυσμού που έγιναν διεθνώς γνωστές στα χρόνια της Ιντιφάντα. Η επιστράτευση των ίδιων μεθόδων από τις παλαιστινιακές υπηρεσίες ασφαλείας έρχεται απλώς να επισφραγίσει αυτή τη συνέχεια, επαυξάνοντας την τραγικότητα της ήττας. Συχνά πρόκειται, άλλωστε, για συμπληρωματικές εκδοχές μιας και της ίδιας κατασταλτικής πολιτικής, καθώς η Παλαιστινιακή Αρχή υποχρεώνεται -από το ίδιο το κείμενο των συμφωνιών που υπέγραψε- να λειτουργήσει ως "ιθαγενής" δύναμη προστασίας του Ισραήλ από τους ίδιους της τους πολίτες.

Οσον αφορά τον ισραηλινό στρατό, τα πράγματα είναι εξαιρετικά απλά. "Ουσιαστικά, τίποτα δεν έχει αλλάξει στους νόμους ή τις πρακτικές που καθορίζουν τη σύλληψη και κράτηση Παλαιστινίων από τα Κατεχόμενα Εδάφη", σημειώνει λακωνικά η Διεθνής Αμνηστία σε έναν πρόσφατο απολογισμό της τελευταίας πενταετίας. "Οι ισραηλινές στρατιωτικές διαταγές εξακολουθούν να ισχύουν σε όλη την έκταση των Κατεχόμενων Εδαφών. Οι Παλαιστίνιοι εξακολουθούν να υπόκεινται σε αυθαίρετες συλλήψεις και παρατεταμένη κράτηση σε απομόνωση βάσει της ισραηλινής Στρατιωτικής Διαταγής 378, που επιτρέπει την κράτηση μέχρι και 90 μέρες χωρίς πρόσβαση σε δικηγόρο. Η επαφή με την οικογένεια μπορεί να εμποδιστεί για ακόμη μεγαλύτερα διαστήματα". Ειδική τροποποίηση της Διαταγής, το 1994, επιτρέπει στο στρατό να προχωρεί σε συλλήψεις ακόμη και μέσα στη Ζώνη Α, που θεωρητικά τελεί υπό αποκλειστική παλαιστινιακή διοίκηση. Μέσα στο 1997, τουλάχιστον 2.000 Παλαιστίνιοι συνελήφθησαν έτσι από τα κατοχικά στρατεύματα.
Εξίσου διαδεδομένη εξακολουθεί να είναι η πρακτική της διοικητικής κράτησης παλαιστινίων αγωνιστών. Το μέτρο αυτό, που επιτρέπει τη φυλάκιση "υπόπτων" χωρίς την ύπαρξη του παραμικρού στοιχείου ενοχής, έχει χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα εναντίον όσων Παλαιστινίων αντιτίθενται στη συγκεκριμένη "ειρηνευτική" διαδικασία -μελών, ως επί το πλείστον, είτε των οργανώσεων της αριστεράς (FDLP, PFLP) είτε του ισλαμικού κινήματος. Κατά την αποχώρησή του από τις πόλεις της Δυτικής Οχθης το φθινόπωρο του 1995, ο ισραηλινός στρατός προχώρησε σε δεκάδες "προληπτικές" συλλήψεις αντιφρονούντων. Ορισμένοι κρατήθηκαν για 2-3 μήνες, ενώ άλλοι παραμένουν ακόμα στη φυλακή. Η Διεθνής Αμνηστία εκτιμά από το 1993 μέχρι σήμερα, το μέτρο άγγιξε χιλιάδες Παλαιστινίους. Παρά τη διεθνή κινητοποίηση για την απελευθέρωσή τους, οι "διοικητικοί κρατούμενοι" υπολογίζονται σήμερα γύρω στους 80.
Η πιο σοβαρή όμως πτυχή της ισραηλινής καταστολής αφορά τη συνεχιζόμενη ευρύτατη χρήση βασανιστηρίων. Ως γνωστόν, το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα του κόσμου της οποίας η νομοθεσία επιτρέπει ρητά στα σώματα ασφαλείας την "άσκηση σοβαρής σωματικής πίεσης" εις βάρος των συλληφθέντων κατά τη διάρκεια της ανάκρισης. Οι σχετικές διατάξεις θεσπίστηκαν για πρώτη φορά το 1987 κι αναθεωρήθηκαν προς το χειρότερο το 1994. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, τουλάχιστον 800 Παλαιστίνιοι βασανίζονται κάθε χρόνο από τη Γενική Υπηρεσία Ασφαλείας του Ισραήλ (Σιν Μπετ) και, σε μικρότερο βαθμό, το στρατό. Σε μια τουλάχιστον περίπτωση, αυτή η "άσκηση πίεσης" κατέληξε στο θάνατο του ανακρινόμενου.

Λιγότερο προφανή είναι τα πράγματα όσον αφορά τις παλαιστινιακές υπηρεσίες ασφαλείας. Καθολική είναι η εκτίμηση ότι και οι δικές τους επιδόσεις στην αγριότητα είναι αρκετά υψηλές, ποικίλλουν όμως οι εκτιμήσεις για τα αίτια αυτής της κατάστασης. Το πιο χαρακτηριστικό πρόβλημα αφορά κι εδώ την παρατεταμένη κράτηση χωρίς δίκη (ούτε καν απαγγελία κατηγορίας). Υπάρχουν δυο διαφορετικές κατηγορίες πολιτικών κρατουμένων. Η πρώτη αφορά 250 περίπου άτομα που κατηγορούνται για συνεργασία με το Ισραήλ ή πώληση γης σε Εβραίους ("κρατούμενοι ασφαλείας" σύμφωνα με το επίσημο λεξιλόγιο), η δεύτερη περιλαμβάνει κάπου 220 μέλη ισλαμικών ή αριστερών οργανώσεων. "Μολονότι ορισμένοι πολιτικοί κρατούμενοι συνελήφθησαν επειδή επέκριναν την Παλαιστινιακή Αρχή και αντιτάχθηκαν στην ειρηνευτική διαδικασία", διαβάζουμε σε πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (Απρίλιος 1999), "πολύ περισσότεροι πιστεύεται ότι κρατούνται εξαιτίας πίεσης που ασκείται προς την Παλαιστινιακή Αρχή, κυρίως από το Ισραήλ και εν μέρει από τις ΗΠΑ, να καταστείλει τους 'τρομοκράτες'". Η πίεση αυτή έγινε ιδιαίτερα αισθητή την επαύριο των βομβιστικών επιθέσεων του 1996, όταν η παλαιστινιακή αστυνομία συνέλαβε μέσα σε λίγες μέρες πάνω από 1.200 άτομα. Εξίσου σαφής ήταν και η επιδείνωση των συνθηκών κάτω από τις οποίες πραγματοποιούνται αυτές οι διώξεις: αν το 1994- 95 η μεταχείριση των συλληφθέντων ήταν συνήθως καλή και τα κρούσματα βαναυσότητας περιορίζονταν στους συνεργάτες του Ισραήλ ή σε σποραδικά ξεκαθαρίσματα προσωπικών λογαριασμών, από το 1996 και μετά ο βασανισμός των πολιτικών κρατουμένων αποτελεί τον κανόνα. Σε επαφή του με αντιπροσωπεία της Διεθνούς Αμνηστία, στέλεχος της Αρχής παραδέχθηκε ότι "ένα 80% των συλληφθέντων δεν είχαν πραγματοποιήσει το παραμικρό αδίκημα" αλλά κρατούνταν προκειμένου ακριβώς να τεκμηριωθεί ο ζήλος της κυβέρνησης Αραφάτ στην καταστολή της "τρομοκρατίας". Το επιχείρημα αυτό δύσκολα ωστόσο μπορεί να κατανοηθεί από τους άμεσα ενδιαφερόμενους. "Ενώ βρισκόμουνα στη φυλακή επειδή εκτέλεσα τις οδηγίες του Αραφάτ", εξηγεί στον απεσταλμένο του Middle East Report ένας κάτοικος της Βηθλεέμ, φυλακισμένος στο Ισραήλ το 1988-1996, "εκείνος γύρναγε τον κόσμο σφίγγοντας ματοβαμμένα χέρια και χαμογελώντας στις κάμερες. Τώρα, περιμένω να συλληφθώ από τον Αραφάτ, επειδή εξακολουθώ να πιστεύω όσα εκείνος με δίδαξε".


Ενας αμερικανός φίλος

Τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα των ισραηλοπαλαιστινιακών συμφωνιών, το Μνημόνιο που υπέγραψαν τον περασμένο Οκτώβριο οι Νετανιάχου και Αραφάτ στο Γουάι Πλαντέισιον των ΗΠΑ χαιρετίστηκε από τα ΜΜΕ σαν "η ύστατη σανίδα σωτηρίας για την ειρήνη στη Μ. Ανατολή". Με αξιοσημείωτη διακριτικότητα αντιμετωπίστηκε αντίθετα η βασικότερη ίσως καινοτομία της νέας συμφωνίας: η επίσημη πλέον αναγόρευση της CIA σε συντονιστή και εγγυητή της "πάταξης της τρομοκρατίας" από την Παλαιστινιακή Αρχή.
Το ίδιο το κείμενο του Μνημονίου ορίζει σαφώς ότι, παράλληλα με τη θέσπιση από την Παλαιστινιακή Αρχή ενός αντιτρομοκρατικού νόμου ο οποίος θα αντιγράφει τον αντίστοιχο ισραηλινό και την απαγόρευση "όλων των [παλαιστινιακών] οργανώσεων ή τμημάτων οργανώσεων τρομοκρατικού χαρακτήρα" (άρθρα ΙΙΑ1c & ΙΙΑ3a), η επίβλεψη της καταστολής των παλαιστινίων "τρομοκρατών" θα οργανωθεί σε διακρατική βάση υπό αμερικανική επιτήρηση. "Εκτός από τη διμερή συνεργασία Ισραήλ-Παλαιστινίων σε θέματα ασφαλείας", διαβάζουμε στο άρθρο ΙΙΒ3, "μια υψηλόβαθμη επιτροπή ΗΠΑ-Παλαιστινίων-Ισραήλ θα συναντιέται όποτε απαιτείται -και όχι λιγότερο από δυο φορές την εβδομάδα- για να εκτιμά τους τρέχοντες κινδύνους, να ασχολείται με τα όποια προσκόμματα στην αποτελεσματική συνεργασία και συντονισμό επί θεμάτων ασφαλείας, και να ασχολείται με τα μέτρα που λαμβάνονται για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των τρομοκρατικών οργανώσεων". Αντίστοιχη επιτροπή προτείνεται και για την "παρακολούθηση των περιπτώσεων πιθανής προτροπής σε βία ή τρομοκρατία" από μέρους ατόμων ή ομάδων της παλαιστινιακής πλευράς και για "την υποβολή συστάσεων και αναφορών σχετικά με τους τρόπους αποτροπής μιας τέτοιας υποκίνησης" (αρθρ.ΙΙΑ3b). Αντιπρόσωποι των ΗΠΑ σε αυτές τις επιτροπές, ανακοινώθηκε επίσημα, θα είναι τα καθ' ύλην αρμόδια στελέχη της CIA.
Ξεφεύγοντας από το υπηρεσιακό λεξιλόγιο του επίσημου κειμένου, τα ρεπορτάζ ισραηλινών κι αμερικανικών εφημερίδων εξηγούν γλαφυρότερα περί τίνος ακριβώς πρόκειται. "Ενώ η CIA εκπλήρωνε σιωπηρά πολλά από αυτά τα καθήκοντα την τελευταία τριετία, η συμφωνία βγάζει αυτές τις δραστηριότητες από το παρασκήνιο και φέρνει τη CIA στο κέντρο των ειρηνευτικών προσπαθειών στη Μέση Ανατολή", εξηγούσαν λχ οι New York Times (24/10/98). Από την ίδια εφημερίδα πληροφορούμαστε πως, από το 1996 και μετά, καθοριστική συμβολή της υπηρεσίας στην "ειρήνευση" υπήρξε η συνεννόηση για την εκπαίδευση παλαιστινίων ασφαλιτών στη Βόρεια Καρολίνα, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η συνεργασία των παλαιστινιακών υπηρεσιών ασφαλείας με τις αντίστοιχες ισραηλινές (23/10/98). Ακόμη πιο αποκαλυπτική είναι ωστόσο η Jerusalem Post (25/10/98). Ενα απόρρητο "ντοκουμέντο εργασίας" για την καταστολή της τρομοκρατίας, μας ενημερώνει, έχει ήδη καταρτιστεί και την εφαρμογή του θα εποπτεύσει η CIA. Μεταξύ άλλων, προβλέπει "τη φυλάκιση από την Παλαιστινιακή Αρχή 30 δολοφόνων που καταζητούνται από το Ισραήλ" για πολιτικές ενέργειες του (άμεσου αλλά και του απώτερου) παρελθόντος.

(Ελευθεροτυπία, 25/4/1999)