Η ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ

Η Εξημέρωση του Θηρίου

Ο σατανάς, ο θεός, ο άνθρωπος

1.    2.   3.

Η υπόθεση Οτσαλάν κατέληξε -όλοι συμφωνούν σ' αυτό- σε έναν τουρκικό θρίαμβο. Αλλά ο πολιτικός αυτός θρίαμβος δεν θα έβρισκε την ολοκλήρωσή του, αν δεν τον συνόδευε η παράσταση της δίκης. Εδώ ο θρίαμβος παίρνει την έννοια που είχε ο όρος στη Ρώμη και στη Κωνσταντινούπολη, δηλαδή την πομπή του νικητή και τη διαπόμπευση του ηττημένου. Η επίδειξη του λυγισμένου αρχηγού, τα θεαματικά δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και η διατεταγμένη κινητοποίηση των συγγενών θυμάτων, είναι απαραίτητος όρος για την επικύρωση της στρατιωτικής επικράτησης των Τούρκων στην περιοχή του Κουρδιστάν, μετά από έναν πόλεμο που διήρκεσε σχεδόν δύο δεκαετίες.
"Ο τρομοκράτης με το κωδικό όνομα Από ήταν σαν άγγελος σήμερα, αλλά μόνο ο χρόνος θα δείξει αν έπαιζε θέατρο. Συνεχώς μιλούσε για αδερφοσύνη και ειρήνη." Μ' αυτά τα λόγια συνόδευε τις εικόνες του Οτσαλάν στο γυάλινο κλουβί του, ο ρεπόρτερ της τουρκικής τηλεόρασης Γκιουντάκ Ακτάν στις 3 Ιουνίου. Αυτός, όμως, ο "άγγελος" συνοδεύεται σε κάθε εμφάνισή του στην τουρκική τηλεόραση από τη μουσική υπόκρουση της ταινίας "Δράκουλας" του Κόπολα.
Στην Ελλάδα, μετά την αρχική έκπληξη και το μούδιασμα, ακολούθησε η θεαματική ανατροπή. Οι ίδιοι που θεωρούσαν τη σύλληψη του Οτσαλάν ως τη μεγαλύτερη προδοσία του ελληνικού κράτους και συγκρίνανε τον ηγέτη του PKK με τον Ρήγα Φεραίο, σήμερα αισθάνονται προδομένοι από τον "πολύ λίγο" Οτσαλάν.
Δεν θα ήταν τόσο σημαντική η εξευτελιστική παράσταση, αν δεν είχε προηγηθεί, από χρόνια, η συστηματική παρουσίαση του Οτσαλάν ως του πλέον αιμοβόρου τρομοκράτη του κόσμου. Στο βιογραφικό του Κούρδου ηγέτη που προβάλλουν οι επίσημες τουρκικές αρχές, το PKK συγκρίνεται με το "Φωτεινό Μονοπάτι" του Περού και ο Οτσαλάν με τον Αμπίμαελ Γκουζμάν: "Οπως ο Γκουζμάν έτσι και ο Οτσαλάν είναι ένας μαοϊκός με τη φιλοδοξία να κυριαρχήσει παντού. Η τακτική και των δύο είναι εξαιρετικά ματοβαμμένη, ακόμα και με κριτήρια τρομοκρατών. Τα κύρια θύματά τους είναι πολίτες, οι οποίοι αρνούνται να υποκύψουν στις οργανώσεις τους. Οι συνήθεις στόχοι περιλαμβάνουν δασκάλους, μέλη των ομάδων αυτοάμυνας των χωριών και εκλεγμένους τοπικούς άρχοντες." (Michael Radu "Who is Abdullah Ocalan)
Συστηματικά οι τουρκικές αρχές απέδιδαν προσωπικά στον Οτσαλάν κάθε είδους βιαιότητα που σημειωνόταν στο μέτωπο της νοτιανατολικής Τουρκίας: "Ως μοναδικός αρχηγός του PKK, ο Οτσαλάν είναι ο αιμοβόρος εγκέφαλος χιλιάδων τρομοκρατικών επιθέσεων κατά της Τουρκίας και του λαού της. Είναι υπεύθυνος για χιλιάδες θανάτους, απαγωγές, ακρωτηριασμούς, και επιθέσεις εναντίον αθώων πολιτών, κατά την πολύχρονη δράση του ως επαγγελματία τρομοκράτη και δολοφόνου." ("PKK Terrorism", Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, Αγκυρα, Δεκέμβριος 1998).
Αυτή, όμως η δαιμονοποίηση του "φοβερού τρομοκράτη" βρήκε έδαφος να θεμελιωθεί, μέσα στην ίδια την πρακτική του PKK και του ηγέτη του. Δεν είναι μυστικό, ότι η προσωπολατρία που ανθεί στις κατανάγκην αυταρχικές συνωμοτικές οργανώσεις βρέθηκε στο απόγειό της με την περίπτωση Οτσαλάν. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξής του με τον γνωστό γερμανό δημοσιογράφο Γκίντερ Βάλραφ, ο Οτσαλάν συνέκρινε πολλές φορές τον εαυτό του με τον Χριστό (Δεκέμβριος 1996). Ο Από δεν διακρινόταν ποτέ από μετριοφροσύνη: "Λένε καμιά φορά ότι θεωρώ τον εαυτό μου προφήτη. Καμιά φορά πράγματι συγκρίνω τη γέννηση του Ισλάμ με τη γέννηση του PKK. Αλλά δε χρειάζεται να θεωρώ τον εαυτό μου προφήτη, διότι σήμερα τα πράγματα ρυθμίζονται επιστημονικώς. Υπάρχει ωστόσο μια ομοιότητα, από την οποία μπορούν να συναχθούν πλούσια συμπεράσματα. Οταν δείτε πώς δημιουργήθηκε η δύναμη από την ανημπόρια της ερήμου, τότε θα διαπιστώσετε τις ομοιότητες με το PKK. Γι' αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό για μένα να διαθέτω τις θετικές ιδιότητες του Προφήτη. Για μένα έχει μεγάλη αξία να μιλώ ως προφήτης και να αντιμετωπίζω τους άλλους ως προφήτης."
Την πικρή του πείρα από αυτή την πολιτική θεοποίησης του ηγέτη περιγράφει στο βιβλίο του ο Σελίμ Τσουρουκάγια, ο οποίος διαφώνησε με τον Οτσαλάν και επικηρύχθηκε από τους ανθρώπους του PKK: "Οποιος δεν αντιμετωπίζει τον μεγάλο μας ηγέτη ως Θεό, αλλά ως απλό άνθρωπο, θεωρείται πράκτορας των εχθρών μας και του τουρκικού κράτους. Αυτός ο φετφάς, αυτός ο νόμος, εφαρμόζεται με τέτοια σκληρότητα, ώστε μέσα σε ένα μόνο χρόνο, το 1992, επικυρώθηκαν από τον μεγάλο μας ηγέτη 141 καταδίκες μαχητών του ΡΚΚ, με την κατηγορία ότι παρεξέκλιναν της γραμμής του ηγέτη, και εκτελέστηκαν." (Selim Curukkaya, "PKK", Fischer 1997, σελ. 114).
Ολα αυτά δεν τα λένε μόνο οι "εχθροί" του κουρδικού κινήματος. Τα διαλαλούσε μέχρι πριν λίγους μήνες το ίδιο το PKK. Mε υπερηφάνεια το επίσημο όργανό του "Φωνή του Κουρδιστάν" (τ. 62, Φεβρουάριος 1998) που εκδίδεται στην Αθήνα αναδημοσίευε μια συνέντευξη του Από στο "Βήμα", όπου ο ίδιος ο Οτσαλάν εμφανίζεται να υποτιμά τους ομοεθνείς του και να επαίρεται για τον εαυτό του: "Στο πρόσωπό μου ενσαρκώνεται η ενότητα των Κούρδων και οι εχθροί μου το ξέρουν αυτό. Οι Κούρδοι δεν έχουν και πολύ μυαλό δυστυχώς. Οι Κούρδοι είναι τόσο αδύναμοι ώστε δεν μπορούν να παραγάγουν στρατηγική, να εκπονήσουν τακτική. Πολύ προσπαθώ να τους μάθω να υπάρχουν χωρίς εμένα. Αλλά έχω λιγάκι τις αμφιβολίες μου. Ο,τι έκανα τα έκανα μόνος. Καμιά φορά λένε ότι τα μεγαλοποιώ και περιαυτολογώ, ότι περιβάλλω τον εαυτό μου με ένα μανδύα υπερφυσικού. Δεν είναι αλήθεια, αλλά δεν μπορώ να εξηγήσω τον εαυτό μου διαφορετικά. Χωρίς να υπάρξει κάποιο έναυσμα, κάποιο ελατήριο, εγώ ξεκίνησα αυτόν τον πόλεμο. Οταν ήμουν μικρός έπιανα φίδια με τα δυο μου χέρια και τα έπνιγα." Λίγο παρακάτω, στην ίδια συνέντευξη, ο Οτσαλάν παρομοιάζει τον εαυτό του και με τον Προμηθέα!
Η εικόνα, λοιπόν, του "εξημερωμένου" θηρίου, συμβαδίζει με τη μορφή που του έδωσαν δυο αντίπαλες προπαγάνδες. Και καμιά από τις δύο πλευρές δεν συμφέρει η υπενθύμιση ότι η στρατιωτική επικράτηση της Αγκυρας προϋπήρξε. Οτι αυτά που λέει σήμερα ο Οτσαλάν από το κλουβί του τα έχει ξαναπεί -με πιο κομψό τρόπο- τους τελευταίους μήνες της περιπλάνησής του στις αφιλόξενες χώρες του πλανήτη. Σε συνέντευξή του προς κουρδικό δορυφορικό κανάλι Med-TV, ο Οτσαλάν -σε κατ' οίκον περιορισμό στη Ρώμη- δεν δίσταζε να δηλώνει τον περασμένο Δεκέμβριο ότι οι μαχητές του PKK που δεν ακολουθούν τη μονομερή κατάπαυση πυρός που κήρυξε ο ίδιος "δεν διαφέρουν από κοινούς δολοφόνους." Και σε άλλη συνέντευξή του προς την τουρκική "Μιλιέτ", κατηγορούσε τον παλιό του υπαρχηγό, τον Σεμπντίν Σακίκ, ως υπεύθυνο για τις ωμότητες του PKK.
Το τουρκικό κράτος δεν θέλησε τότε -και γιατί άλλωστε;- να συμβιβαστεί με τις προτάσεις του ηττημένου. Αλλά και οι πιστοί του Οτσαλάν δεν τόλμησαν να δουν κατάματα την πραγματικότητα της ήττας. Και τώρα είναι έτοιμοι να του ρίξουν το ανάθεμα. Λησμονώντας ότι για να γίνει κάποιος αγωνιστής "ήρωας", δεν αρκεί να τον αποκαλούν "θείο" (ή "πατερούλη") και να έπνιγε φίδια στην κούνια του. Προϋποτίθεται η πίστη του ίδιου και των συντρόφων του ότι αγωνίζονται (και θυσιάζονται) για έναν υψηλό στόχο. Αυτή όμως την πίστη είχαν κατορθώσει να τσακίσουν οι Τούρκοι, ήδη πολύ προτού στήσουν τη θλιβερή παράσταση στο Ιμραλί.

(Ελευθεροτυπία, 20/6/1999)