ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΤΟΥ ΑΤΣΕΧ

1.   2.   3.

ΣΤΟ ΟΡΙΟ

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ. Η κτηνώδης καταστολή των "αυτονομιστών" δεν είναι η πρώτη περίοδος μαζικών σφαγών στη σύγχρονη ιστορία του Ατσεχ. Προηγήθηκε, το φθινόπωρο του 1965, η εξολόθρευση των εγχώριων κομμουνιστών κατά την ανάληψη της εξουσίας από το στρατηγό Σουχάρτο. Μουσουλμανικές παραστρατιωτικές ομάδες, εξοπλισμένες απ' το στρατό κι ενθαρυνόμενες από την τοπική ισλαμική ηγεσία, η οποία εξέδοσε ειδικό φετφά, εγκρίνοντας τη φυσική εξόντωση των "άθεων" οπαδών του ΚΚΙ, σκότωσαν τότε χιλιάδες άτομα. "Ο μουσουλμανικός ζήλος στο Ατσεχ έχει θέσει απ' ό,τι φαίνεται σχεδόν όλο το ΚΚΙ εκτός μάχης", τηλεγραφούσε χαρακτηριστικά στις 29.10.65 στην Ουάσιγκτον ο αμερικανός πρεσβευτής στη Τζακάρτα, Μάρσαλ Γκριν. "Κάτοικοι του Ατσεχ έχουν αποκεφαλίσει κομμουνιστές κι έχουν καρφώσει τα κεφάλια τους σε παλούκια, κατά μήκος των δρόμων".

ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ. Δυόμισι δεκαετίες αργότερα, ο στρατιωτικός διοικητής του Ατσεχ, ταξίαρχος Πραμόνο, δε θα μπορούσε να είναι σαφέστερος όσον αφορά τη λογική που διείπε της εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά του GAM. "Εχω πει στην κοινότητα", δήλωσε στo περιοδικό Tempo (17.11.90), "αν βρείτε κάποιον τρομοκράτη, σκοτώστε τον. Δε χρειάζεται να τον ανακρίνετε. Μην αφήσετε τον κόσμο να γίνει θύμα. Αν δεν κάνουν ό,τι τους διατάξτε, πυροβολήστε τους επιτόπου ή σφάξτε τους". Οταν οι δηλώσεις του προκάλεσαν σάλο, ο ταξίαρχος έσπευσε να διορθώσει. "Εχουμε γραπτούς και άγραπτους νόμους", εξήγησε στο Reuters (25. 11.90). "Ο κόσμος ξέρει τους άγραφους νόμους, κι έτσι δεν πρόκειται να σκοτώσει κάποιον που δε φταίει. Εν πάση περιπτώσει, μπορεί να σκοτώσει κάνα-δυο, αυτά είναι όμως τα ρίσκα".

ΟΡΟΛΟΓΙΑ. Μπορεί να φαίνεται εκδήλωση ακραίας τυπολατρίας, δεν παύει ωστόσο να είναι αποκαλυπτικό για τον τρόπο αντιμετώπισης του τοπικού πληθυσμού από τη στρατοκρατική γραφειοκρατία της Τζακάρτα: μια από τις βασικές "παραχωρήσεις" του στρατηγού Γουϊράντο προς τους κατοίκους του Ατσεχ τον Αύγουστο του 1998, δίπλα στην εξαγγελία της αποχώρησης των αιμοσταγών "κοκκινοσκούφηδων" και τον αποχαρακτηρισμό της επαρχίας ως "ζώνη στρατιωτικών επιχειρήσεων", αφορούσε τον επίσημο χαρακτηρισμό του "εσωτερικού εχθρού". Από "συμμορίτες επικίνδυνοι για την ασφάλεια" (Gerakan Pengacau Keamanan ή GPK), οι αντάρτες του GAM και οι συνοδοιπόροι τους χαρακτηρίζονται πλέον "συμμορίτες επικίνδυνοι για την τάξη" (Gerakan Pengacau Liar ή GPL). Σε ευθεία αναλογία με τη διάκριση των γερμανικών υπηρεσιών ασφαλείας ανάμεσα σε "τρομοκρατικές" ή απλά "εγκληματικές" οργανώσεις, αυτή η αλλαγή χαρακτηρισμού έχει (τυπικά τουλάχιστον) ποικίλες επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των φακελωμένων ινδονήσιων πολιτών και τις σχέσεις τους με τις κρατικές υπηρεσίες.

ΕΘΝΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ. Βασική πτυχή των επιχειρήσεων του στρατού στο Ατσεχ την τελευταία δεκαετία ήταν η προσπάθεια "διανοητικής αναβάθμισης" του πληθυσμού της επαρχίας, με την εγχάραξη και καλλιέργεια της (ινδονησιακής) εθνικής συνείδησης που θα όφειλε νάχει. "Ο στρατιωτικός διοικητής της περιοχής δήλωσε με ικανοποίηση κατά τα μέσα του 1992 ότι, ενώ παλιότερα οι περισσότεροι κάτοικοι αγνοούσαν τον ινδονησιακό εθνικό ύμνο, τώρα καθένας μπορούσε να τον τραγουδήσει, καθώς και ότι πλέον γνώριζαν πως η ερυθρόλευκη είναι η σημαία της Ινδονησίας" (Kell 1995, σ.76).

ΙΕΡΑΡΧΕΣ. Παρά τον (μάλλον δευτερεύοντα, ως προς τον εθνικισμό του) ισλαμικό χαρακτήρα του αποσχιστικού αντάρτικου, η επίσημη μουσουλμανική ιεραρχία του Ατσεχ έχει συνταχθεί αποφασιστικά με τις ινδονησιακές αρχές. Ηδη από τον Ιούνιο του 1990, το τοπικό Συμβούλιο των Ουλεμάδων έστειλε ιεροκήρυκες σε όλα τα "ευαίσθητα" χωριά, προκειμένου να πεισθούν οι χωρικοί να απομονώσουν τους "ταραξίες". Ακολούθησαν η έκδοση και διανομή 100.000 θρησκευτικών φυλλαδίων κατά του GAM, η ευλογία τελετών ορκωμοσίας στις οποίες ολόκληρα χωριά υπόσχονταν αιώνια πίστη στην ινδονησιακή ιδέα, καθώς και δημόσιες διακηρύξεις ότι ο φόνος των αυτονομιστών είναι "χαλάλ" (επιτρεπόμενος απ' το Ισλάμ).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Tim Kell "The roots of Acehnese rebellion, 1989-1992" (Ιθακα 1995, εκδ. Cornell Modern Indonesia Project). Οι ρίζες της τωρινής εξέγερσης των κατοίκων του Ατσεχ κατά της ινδονησιακής κυριαρχίας, με έμφαση στο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και όχι στα ιστορικά ή πολιτισμικά συμφραζόμενα της σύρραξης. Μεταπτυχιακή εργασία στο πανεπιστήμιο Κορνέλ της Ν.Υόρκης, από το οποίο και εκδόθηκε στη συνέχεια.

Amnesty International "Indonesia. 'Shock therapy'. Restoring order in Aceh, 1989-1993" (Λονδίνο, Ιούλιος 1993). Ανατομία της κρατικής τρομοκρατίας που ασκήθηκε εναντίον των "ταραχοποιών" του GAM και των πάσης φύσεως "αυτονομιστών" συνοδοιπόρων τους. Ειδική αναφορά στην πολιτική των "εξαφανίσεων" και τη δικαιολόγησή της από το στρατηγό Σουχάρτο.

Human Rights Watch "Indonesia: the May 3, 1999 killings in Aceh" (http://www.hrw.org/hrw/campaigns/indonesia/). Λεπτομερής καταγραφή των εξελίξεων της τελευταίας χρονιάς στο Ατσεχ, επικεντρωμένη κυρίως στα κατασταλτικά μέτρα και τις μαζικές σφαγές διαδηλωτών απ' τον ινδονησιακό στρατό.

Marc Pain (επιμ) "Indonesie. L' Orient de l' islam" (περ. Herodote, τχ 88, 1998). Αφιέρωμα της γνωστής γεωπολιτικής επιθεώρησης στην Ινδονησία, χρήσιμο για την κατανόηση του ευρύτερου πλαισίου μέσα στο οποίο διεξάγεται ο αγώνας των κατοίκων του Ατσεχ. Αναλύσεις για το επίσημο και ανεπίσημο Ισλάμ, την εποικιστική πολιτική στην ινδονησιακή "περιφέρεια" και τα κυριότερα αποσχιστικά κινήματα.

"Indonesia: What did Mobil know?" (Business Week, 28/12/98). Αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του γνωστού αμερικανικού περιοδικού για τη σχέση της πολυεθνικής εταιρείας με τον κατασταλτικό μηχανισμό.

ΔΕΙΤΕ

Atjeh, Atjeh! του Γιέλτε Ρέπ (1996). Ολλανδικό ντοκιμαντέρ με θέμα τις πρόσφατες εξελίξεις αλλά και την παλιότερη ιστορία του Ατσεχ. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και συνέντευξη του ηγέτη του GAM, Χασάν ντι Τίρο.

Επικίνδυνα χρόνια (The year of living dangerously) του Πίτερ Γουέιρ (1982). Η άνοδος του στρατηγού Σουχάρτο στην εξουσία και η συνακόλουθη μαζική σφαγή των ινδονήσιων κομμουνιστών το φθινόπωρο του 1965, μέσα από το βλέμμα -και τα επαγγελματικά διλήμματα- ενός αυστραλού ανταποκριτή. Οι αναλογίες ανάμεσα στην τότε πολιτική κρίση και την τωρινή "ρευστότητα" του αρχιπελάγους, είναι κάτι παραπάνω από προφανείς.

(Ελευθεροτυπία, 26/9/1999)