ΑΙΜΑΤΗΡΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ


Η σκοτεινή πλευρά της φάτνης

1.   2.

Το άχυρο της ταπεινής φάτνης έχει αντικατασταθεί από τα "κρεατάλευρα". Η συμπαράσταση των ζώων στη θεία γέννηση ξεπληρώνεται σήμερα με τη μαζική εξόντωσή τους. Δυστυχώς, με την επίσημη ευλογία της εκκλησίας.

Το μοσχάρι (η αγελάδα, το βόδι) έχει συνδεθεί στη χριστιανική παράδοση με τη Γέννηση του Χριστού. Η παρουσία του ζώου δίπλα στο θείο βρέφος θεωρείται απαραίτητο στοιχείο της εικονογραφίας της φάτνης και συνδυάζεται με την προσκύνηση των μάγων και των βοσκών. Οι συμβολισμοί πολλαπλοί. Αρκούμαστε στους πλέον προφανείς: την αθωότητα και την ταπεινότητα, δυο κατεξοχήν χριστιανικές αρετές.

Περιμέναμε λοιπόν κι εμείς, χρονιάρες μέρες, να θυμηθεί ο κ. Χριστόδουλος τις "καθαγιασμένες" αγελάδες που περνούν εδώ και λίγα χρόνια τον δικό τους Γολγοθά με τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια που τους κολλήσαμε, όταν επιβάλαμε να τρώνε ζωικά παρασκευάσματα. Πράγματι, την περασμένη Κυριακή στην Αμφισσα ο αρχιεπίσκοπος μίλησε για μοσχάρια, αλλά ο λόγος του είχε απλώς στόχο την παγκοσμιοποίηση. Ούτε λέξη δεν βρήκε για να εκφράσει τη συμπόνια του για τα ζώα που υποφέρουν από την τρομερή επιδημία. Τον απασχόλησε μόνο το πώς θα φάμε βοδινό και μακάρισε όσους έχουν σπίτι τους μοσχάρια να σφάξουν: "Ποιος από εσάς θα φάει σήμερα μοσχάρι; Κανένας. Εκτός κι αν έχει στην αυλή του, οπότε το σφάζει και το τρώει. Και πόσοι μπορούν να το έχουν αυτό το προνόμιο; Γι' αυτό σε λίγο καιρό δεν θα ξέρουμε τι θα πρέπει να φάμε και τι όχι. Θα μας λένε μην τρώτε κοτόπουλο, φάτε αρνί, μην τρώτε αρνί, φάτε αγκινάρες. Αλλά και οι αγκινάρες μπορεί να είναι δηλητηριασμένες". 

Η ανθρωποκεντρική παράδοση

Είναι αλήθεια ότι η χριστιανική παράδοση δεν ευνοεί μια διαφορετική άποψη για τα ζώα. Παρά το γεγονός ότι η νέα θρησκεία κατάργησε τις θυσίες των παλιών πολυθεϊστικών ή μονοθεϊστικών θρησκειών, δεν έπαψε να θεωρεί τα ζώα απλά "πράγματα" (ως ζώντα, αλλά άψυχα) και να επιμένει στην ανθρωποκεντρική ερμηνεία του σύμπαντος. Ακόμα και σήμερα οι θεολόγοι διδάσκουν ότι ο Πάνσοφος δημιουργός επέλεξε μια αξιολογική ιεράρχηση των όντων, σύμφωνα με την οποία τα "χρήσιμα" ζώα δημιουργήθηκαν μόνο και μόνο για να υπηρετήσουν (με το κρέας ή τη δύναμή τους) τον άνθρωπο. Τι κι αν μεσολάβησαν μερικοί αιώνες, τι κι αν οι επιστημονικές ανακαλύψεις απέδειξαν ότι ο άνθρωπος (δηλαδή η γη) δεν είναι καν στο κέντρο του ηλιακού συστήματος (και όχι του σύμπαντος) και ότι κατάγεται ο ίδιος από τα "άλογα" ζώα. Ολα αυτά είναι απορριπτέα, εφόσον δεν συμβαδίζουν με τις Γραφές. 

Εχουμε περιγράψει σε άλλο αφιέρωμα του "Ιού" (4/4/1999) τη θεολογική τεκμηρίωση της σύγχρονης μέγα-κτηνοτροφίας. Η Παλαιά ειδικά Διαθήκη είναι γεμάτη αποσπάσματα όπου ο Θεός ευχαριστιέται με την οσμή του αίματος των θυσιών (βλέπε λ.χ. Γένεσις, 8, 20-21). Αλλά και στην Καινή Διαθήκη, ο Ιησούς είναι έτοιμος να σκοτώσει 2.000 ζώα προκειμένου να σώσει έναν "δαιμονισμένο" άνθρωπο (Κατά Λουκάν, 8,32). Είναι το χωρίο που προσφέρει θεολογικό άλλοθι στη θανάτωση 800 εκατομμυρίων πειραματόζωων το χρόνο. 

Ολες αυτές οι αντιλήψεις είναι σημαδεμένες από την εποχή τους. Δεν είναι δυνατόν να ζητούμε από νομαδικές φυλές ή από παλιούς πολιτισμούς να έχουν αναπτύξει μια άλλη θεώρηση των σχέσεων του ανθρώπου προς το ζώο. Θα περίμενε, όμως, κανείς ότι οι σύγχρονες οικολογικές ευαισθησίες θα εισχωρούσαν και στο χώρο της Εκκλησίας, για να δικαιολογήσουν -έστω και εκ των υστέρων- την παρουσία των ζωντανών στη φάτνη. 

Δυστυχώς τίποτα. Οι άνθρωποι της εκκλησίας που διατυπώνουν έναν συγκροτημένο ζωοφιλικό λόγο αποτελούν αμελητέες εξαιρέσεις και οι θέσεις τους καταδικάζονται ως "αιρετικές". Επιφανέστερος ανάμεσά τους είναι ο γερμανός θεολόγος και ιερωμένος Οιγκεν Ντρέβερμαν, ο οποίος διδάσκει μια εντελώς διαφορετική άποψη για τη σχέση των ανθρώπων με τα ζώα. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να πει ότι η (πνευματική) σωτηρία των ανθρώπων εξαρτάται από την πραγματική σωτηρία των ζώων. Με τις θέσεις του έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επίσημη διδασκαλία των χριστιανών αξιωματούχων, αλλά αυτό δεν τον πτοεί, ούτε τον απομακρύνει από το πολυπληθές ακροατήριό του.

Η "αιρετική" ζωοφιλία

Την περίοδο που το διατροφικό σκάνδαλο με τις "τρελές αγελάδες" είχε προκαλέσει τη μεγάλη υστερία στη Δυτική Ευρώπη, ο Ντρέβερμαν βρήκε το κουράγιο να μιλήσει για τις ευθύνες της Εκκλησίας και να ζητήσει μια άλλη ηθική, η οποία δεν θα έχει μοναδικό μέτρο τον άνθρωπο. Στη μελέτη του "Μεγαλύτερη ανθρωπιά προς τα ζώα", ο Ντρέβερμαν τολμά να μιλήσει στην ουσία των πραγμάτων:

"Μόλις έγινε γνωστή η υπόθεση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών (ΣΕΒ), τέθηκε ευλόγως σε δημόσια συζήτηση η διατροφή των βοοειδών με τα απορρίμματα των σφαγείων. Αυτό όμως που δεν αμφισβητήθηκε καθόλου είναι η εν γένει αντιμετώπιση των ζώων που προορίζονται για σφαγή. Ας αφήσουμε κατά μέρος τις συνθήκες στη Βρετανία και ας αναλογιστούμε την κατάσταση στη Γερμανία. Το 63% όλων των βοοειδών, συμπεριλαμβανομένων των μοσχαριών, εκτρέφονται σε μεγάλες εγκαταστάσεις, με περισσότερα από 100 ζώα. Το ίδιο ισχύει για το 66% των χοίρων. Οσο για τις όρνιθες, το 83% εκείνων που αξιοποιούνται ως ωοτόκοι φυλάσσονται σε εγκαταστάσεις όπου συγκεντρώνονται πάνω από 1000. Το ίδιο ισχύει για το 99% εκείνων που προορίζονται για πάχυνση και σφάξιμο". 

"Για να κατανοήσουμε τι σημαίνουν αυτοί οι αριθμοί, αρκεί να παρακολουθήσουμε την "κανονική" και "ομαλή" βιολογική πορεία ενός μοσχαριού σε γερμανικά βουστάσια. Οκτώ μέρες μετά τη γέννησή του, το μοσχαράκι χωρίζεται από τη μάνα του και μεταφέρεται στις εγκαταστάσεις "παχύνσεως", όπου το παστώνουν με φάρμακα και του δίνουν ως τροφή ένα άπαχο γάλα, το οποίο του προκαλεί συνεχή ευκοιλιότητα και σιγά-σιγά το αφυδατώνει. Το ζώο, όμως, δεν επιτρέπεται να πιει νερό. Πρέπει να διψάει, έτσι ώστε να πίνει αυτό το παρασκεύασμα γάλακτος, το οποίο εμπλουτίζεται με θρεπτικές ουσίες και θερμαίνεται στους 38 βαθμούς, έτσι ώστε να σταματήσει η ευκοιλιότητα. Η συνέπεια είναι ότι το ζώο ιδρώνει "τρώγοντας". Εμφανίζονται έντονα συμπτώματα φαγούρας και τα ζώα αρχίζουν να γλείφονται σ' όλο το σώμα τους με τη γλώσσα. Οι τρίχες μεταφέρονται έτσι στο στομάχι τους και προκαλούν σήψη και αέρια".

"Ολα αυτά συμβαίνουν για να παχαίνουν τα μοσχάρια ένα κιλό την ημέρα. Στο παρασκεύασμα γάλακτος προστίθεται μόνο ελάχιστη τροφή, έτσι ώστε τα ζώα να παραμένουν αναιμικά και το κρέας τους να είναι ωραίο λευκό αργότερα στο τραπέζι μας. Στο ζώο αρχίζουν να παρουσιάζονται βαριές δύσπνοιες και διαταραχές της κυκλοφορίας του αίματος. Ομως κανείς δεν δίνει σημασία, διότι πολύ σύντομα το ζώο θα εγκαταλείψει τον τάφο με τις τέσσερις σανίδες για να μεταφερθεί μαζί με εκατοντάδες άλλα δυστυχισμένα στο σφαγείο της πόλης. Σε όλη του τη ζωή δεν περπάτησε ποτέ σε ένα λιβάδι, ποτέ δεν έπαιξε με τα άλλα μοσχαράκια, ποτέ δεν αντίκρισε τον ουρανό και τον ήλιο. Η ζωή του υπήρξε ένα διαρκές βασανιστήριο. Οι "αρμόδιοι εκτροφείς", όμως, θεωρούν αυτό το μοντέλο τόσο "επιτυχημένο", ώστε να αποφασίσουν τη γενίκευσή του, κάτω από την πίεση του ανταγωνισμού τον οποίο επιβάλλουν οι κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ετοιμάζονται, μάλιστα, να εξάγουν το μοντέλο και στις χώρες του Τρίτου Κόσμου".

"Αυτά συμβαίνουν με όλα τα "χρήσιμα ζώα". Μόνο στη Γερμανία, εκτρέφονται πάνω από 250 εκατομμύρια ζώα μ' αυτό τον τρόπο. Κοτόπουλα σε κλουβιά που έχουν μέγεθος μιας σελίδας τετραδίου. Γουρουνόπουλα, με δεμένα τα πόδια ισοβίως, χωρίς άχυρα, πάνω στο μπετονένιο πάτωμα. Μοναδική επιτρεπτή κίνηση: να ξυπνούν, να κοιμούνται, να τρώνε και να πεθαίνουν. Φυσικά είναι γνωστό σε όλους ότι η μέγα-κτηνοτροφία δεν είναι δυνατόν να γίνει με "καθωσπρέπει" τρόπους. Ομως τι μας διδάσκει αυτή η ιστορία για τους περίφημους "νόμους της αγοράς". Η οικονομική "αναγκαιότητα" οδηγεί στην καταστροφή το 70% των αγροτών στη Γαλλία και τη Γερμανία, ακριβώς επειδή η πολιτική των κυβερνήσεων στοχεύει στην αύξηση των υπερκερδών του μεγάλου κεφαλαίου".

"Σε σχέση μ' αυτό το θέμα αξιοπρόσεχτο είναι και το ακόλουθο σημείο: Ολη αυτή η γιγάντια υπόθεση βασανισμού των ζώων τίθεται σε αμφισβήτηση μόνο από τη στιγμή που αγγίζει τα άμεσα συμφέροντα των ανθρώπων, ούτε νωρίτερα ούτε αργότερα. Τότε, όμως, αρκεί -όπως συνέβη με την υπόθεση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας- μια απλή ιατρική εικασία, για να καταδικαστούν με νόμο σε θάνατο 4 εκατομμύρια ζώα και τα πτώματά τους να "εξαλειφθούν" στις υψικαμίνους της βιομηχανίας".

Εδώ ο συγγραφέας χρησιμοποιεί σκόπιμα τον όρο που διάλεξε το Τρίτο Ράιχ για να περιγράψει τη σχεδιασμένη εξόντωση των Εβραίων. Και προσθέτει ότι αυτό το σημείο αποδεικνύει πόσο ανήμπορα και χωρίς δικαιώματα παραμένουν τα ζώα μπροστά στις ανθρώπινες διαθέσεις. Επισημαίνει, για παράδειγμα, ότι κανείς δεν σκέφτεται να εξαγάγει τα συμπεράσματα που έπρεπε απ' αυτή τη διατροφική καταστροφή και να προβάλει μια καινούργια πολιτική: άμεση επιστροφή στην "πράσινη" αγροτική οικονομία, οικονομική στήριξη των μικρών παραγωγών, σταμάτημα της κατανάλωσης κρέατος που προέρχεται από εγκαταστάσεις μαζικής εκτροφής. Με άλλα λόγια: έναν έντονο προβληματισμό ακόμα και για τις διατροφικές μας συνήθειες. Αλλά για όλα αυτά δεν έγινε τίποτα, ούτε μια λέξη. Στη θέση αυτού του προβληματισμού συζητούνται ακόμα πιο "ακριβείς" έλεγχοι των "σφαγίων", και ενισχύεται η μελέτη της παθολογίας της εκτροφής ζώων. Οι "επικαρπωτές" της καταστροφής θα είναι σίγουρα και πάλι οι ιδιοκτήτες των μαζικών εκτροφείων και οι παραγωγοί του "φτηνού κρέατος". 



Ο εξοβελισμός του θεολόγου



Οι απόψεις αυτές του Ντρέβερμαν ξενίζουν τον χριστιανό θεολόγο όλων των δογμάτων. Ας μην παραξενευόμαστε, λοιπόν, που η Καθολική Εκκλησία τον έχει αποβάλει από τις τάξεις της. Τον Οκτώβριο του 1991 ο Αρχιεπίσκοπος Ντέγκενχαρντ του αφαίρεσε το δικαίωμα διδασκαλίας, ακολούθησε η απαγόρευση να κηρύττει και τέλος, τον Μάρτιο του 1992, τον απέλυσαν από τη θέση του ιερέα. Σήμερα εργάζεται ως ψυχοθεραπευτής και έχει συγγράψει περίπου 60 ογκώδη έργα με τις "αιρετικές" του απόψεις. Οι διώξεις δεν οφείλονται βέβαια μόνο στις θέσεις του Ντρέβερμαν για τη σχέση των ζώων με τον άνθρωπο. Ο γερμανός θεολόγος έχει γίνει το μαύρο πρόβατο των συντηρητικών κύκλων στη Γερμανία με τις ανατρεπτικές του θέσεις για όλα τα κοινωνικά ζητήματα (αντισύλληψη, κρατική βία, ελεύθερος έρωτας) αλλά και τα σημαντικότερα πολιτικά ζητήματα (πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία, επέμβαση στο Κόσοβο). 

Ο επίσης Γερμανός ιστορικός Καρλχάιντς Ντέσνερ υποστηρίζει ότι κάθε προσπάθεια για μια "ανθρώπινη" αντιμετώπιση των ζώων εντός της Εκκλησίας είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Απαραίτητη προϋπόθεση θα ήταν η αναίρεση των διδαγμάτων της Παλαιάς (κυρίως), αλλά και της Καινής Διαθήκης.

Υπάρχει, απ' όσο γνωρίζουμε, μόνο μια στιγμή στην ιστορία που ένα "χριστιανικό" κράτος πήρε δραστήρια μέτρα για την περιστολή της σφαγής και του βασανισμού των ζώων, αλλά κανείς χριστιανός δεν είναι πρόθυμος να επικαλεστεί αυτή την περίπτωση. Το κράτος αυτό δεν είναι άλλο από το χιτλερικό Τρίτο Ράιχ. Το 1933, μόλις εδραίωσε ο Χίτλερ την εξουσία του, θέσπισε την κρατική προστασία των ζώων, εκδίδοντας το "Νόμο του Ράιχ για την υπεράσπιση των ζώων από την κακομεταχείριση και το βασανισμό". Το λόγο αυτής της αναπάντεχης ευαισθησίας τον ανακαλύπτουμε στον ίδιο νόμο. Στόχος του Χίτλερ ήταν να απαγορεύσει τη σφαγή των ζώων σύμφωνα με το εβραϊκό θρησκευτικό τυπικό και να προσδώσει στις διώξεις των Εβραίων ένα ευγενές κίνητρο, δηλαδή την προστασία των ζώων. Σ' αυτή την αγνοημένη ιστορία οφείλεται και η σποραδική ζωοφιλία των σύγχρονων φασιστικών και αντισημιτικών ρευμάτων. Φυσικά τα ίδια τα ζώα είναι τόσο υπεύθυνα για τους "προστάτες" τους αυτούς, όσο και τα πεινασμένα λυκόσκυλα για τους θανάτους των κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που τα έβαζαν οι ναζί να φυλάνε.

Εδώ και λίγα χρόνια υπάρχει μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ανέγερση ενός μνημείου "Θυμάτων της Εκκλησίας". Οι οργανωτές της κίνησης αυτής που εδρεύει στο Βίρτσμπουργκ καταμετρούν δίπλα στα ανθρώπινα θύματα της Εκκλησίας, τα παλιότερα (10 εκατ. νεκροί της Ιερής Εξέτασης, 22 εκατ. των Σταυροφοριών, πογκρόμ κατά των Εβραίων, διώξεις παγανιστών, αιρετικών, μαγισσών, κ.λπ.) και τα νεότερα (750.000 ορθόδοξοι Σέρβοι από τους καθολικούς Κροάτες στην κατοχή) ακόμα και τα ζώα που συνεχίζουν να σκοτώνονται και να βασανίζονται με τις ευλογίες της επίσημης Εκκλησίας. "Ο Πατέρας της Εκκλησίας Θωμάς Ακινάτης", διαβάζουμε στη διακήρυξη της πρωτοβουλίας, "θεωρούσε τα ζώα απλά πράγματα, τα οποία δεν διαθέτουν αισθήσεις όπως οι άνθρωποι. Η κατήχηση των καθολικών διδάσκει ότι ο άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιεί τα ζώα για τροφή και ένδυση. Οσο για τα επιστημονικά πειράματα, κι αυτά μπορούν να γίνονται πάνω στα ζώα. Τα ίδια διδάσκουν και οι Λουθηρανοί. Αλλά πώς θα μπορούσαν να κάνουν αλλιώς; Βασίζονται, όπως και οι καθολικοί, στην Παλαιά Διαθήκη, όπου περιγράφονται -κυρίως στο Λευιτικόν- ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για τον τρόπο που πρέπει να σφάζουν οι ιερείς τα ζώα και να σκορπούν στο βωμό το αίμα, για να ικανοποιηθεί με την ευωδιά ο Κύριος". 

Τα αποσπάσματα αυτά θεωρούνται φυσικά "ιερά" και από την ορθόδοξη εκκλησία. Οποιος αμφιβάλλει, ας συμβουλευτεί την Παλαιά Διαθήκη στην εγκεκριμένη μετάφραση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος ("Η Αγία Γραφή", εκδ. Ελληνική Βιβλική Εταιρία, Αθήνα 1997). Στις σελίδες 124 κ.ε. δίνονται οι οδηγίες του Θεού προς τους ιερείς, μέσω του Μωυσή, για τον τρόπο οργάνωσης των θυσιών. Η φράση "η ευωδιά (του καιόμενου σφάγιου) ευχαριστεί τον Κύριο" επαναλαμβάνεται πέντε φορές μέσα σε δυο σελίδες. Στο κείμενο προβλέπονται και αναίμακτες θυσίες (με σιτηρά ή πίτες), αλλά όταν καίγονται αυτές, ο Κύριος δεν φέρεται "ευχαριστημένος" από την ευωδιά.

(Ελευθεροτυπία, 24/12/2000)