ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ 1936

Επιχείρηση «ολυμπιακή ασφάλεια»

1. / 2.   

Το έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων από παρεξήγηση ερμηνεύεται ως πέντε πλεγμένοι κρίκοι που συμβολίζουν την ενότητα των πέντε ηπείρων. Μάλλον για χειροπέδες νέου τύπου πρόκειται, αν κρίνουμε από τον πραγματικό αγώνα που διεξάγεται στον τομέα της "ολυμπιακής ασφάλειας". Κάτι ήξεραν και οι θεμελιωτές του ολυμπιακού πνεύματος στο Βερολίνο το 1936
 

Για μία ακόμα φορά, η ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων ήρθε στην επικαιρότητα με αφορμή τις δηλώσεις του πρέσβη των ΗΠΑ. Και πάλι ακούστηκαν οι γνωστές διαμαρτυρίες, αλλά και πάλι πληγώθηκε το ήδη ετοιμοθάνατο απ' τις πολλές πληγές εθνικό μας φιλότιμο.

Συνεχώς ξεχνάμε, ότι εμείς οι ίδιοι επιζητήσαμε με φορτικότητα την ανάληψη των Αγώνων. Και είναι προφανές ότι σε ένα διεθνές περιβάλλον με τόσες εκκρεμότητες στον τομέα της ασφάλειας, μια διοργάνωση τέτοιου βεληνεκούς προκαλεί το ενδιαφέρον όλων των ισχυρών, αλλά γίνεται και στόχος όλων των αδυνάτων. 

Ας προστεθεί εδώ και το αυτονόητο δεδομένο ότι στην πραγματικότητα δεν οργανώνει η πόλη της Αθήνας τους Αγώνες, αλλά ένας αντιδραστικός διεθνής οργανισμός, η ΔΟΕ, με αντιδημοκρατική εσωτερική δομή, με εξουσιαστικές και αποικιοκρατικές αντιλήψεις και με σκοτεινές αλλά εξόφθαλμες εξαρτήσεις από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες.

Οσο κι αν προσπαθούν να το λησμονήσουν οι σύγχρονοι θιασώτες του «ολυμπιακού ιδεώδους», η σημαντικότερη ολυμπιάδα της σύγχρονης εποχής δεν είναι άλλη από την Ολυμπιάδα του 1936 στην πρωτεύουσα της χιτλερικής Γερμανίας, το Βερολίνο.

Αν η Αθήνα του 1896 υπήρξε η «νέα αρχή», η υλοποίηση του οράματος του Κουμπερτέν, το Βερολίνο του 1936 κερδίζει με ευκολία τον τίτλο της πόλης που σημάδεψε τον τρόπο διεξαγωγής και τη φιλοσοφία των Ολυμπιακών που ακολούθησαν: Η έμπνευση της ολυμπιακής φλόγας ήταν του Γκέμπελς. Η μαζική προβολή συνθημάτων για τα φιλειρηνικά ιδανικά και τη συναδέλφωση των λαών μέσω του αθλητισμού υπήρξαν κι αυτά έργο της ναζιστικής προπαγάνδας. Ακόμα και η οργανωμένη ζωντανή τηλεοπτική αναμετάδοση των Αγώνων, η χρήση της κινούμενης εικόνας και η φωτογραφική λεπτομέρεια του γυμνασμένου σώματος, πιστώνονται στην προπαγανδιστική μηχανή του Τρίτου Ράιχ. 

Δυστυχώς, το ίδιο συμβαίνει και στον τομέα της «ασφάλειας»: Οι μέθοδοι, οι προβληματισμοί, αλλά και η εφαρμογή της πολιτικής ασφάλειας των μεταπολεμικών Ολυμπιακών Αγώνων έχουν πηγή προέλευσης το Βερολίνο του 1936. Η Αθήνα του 2004 δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Οπως τότε, έτσι και τώρα, όλες οι μεγάλες δυνάμεις είχαν εμπλοκή σε κάποιο πόλεμο ή σε κάποιες πολεμικές προετοιμασίες. Οπως τότε, έτσι και σήμερα όλα αυτά γίνονται στο όνομα της ειρήνης, της προάσπισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του δικαίου. Και όπως τότε, έτσι και σήμερα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες χρησιμοποιούνται ως εικονική πραγματικότητα, ως ψευδαίσθηση ησυχίας, τάξης, ασφάλειας, ειρήνης και συναδέλφωσης. Μπορεί οι λαοί να μην είναι σήμερα τόσο "αφελείς", όσο αποδείχτηκαν το 1936, όμως και τα μέσα εξαπάτησής τους που διατίθενται σήμερα είναι ακόμα πιο εκλεπτυσμένα και αποτελεσματικά, ακολουθώντας πάντα τα χνάρια των πρωτοπόρων. 

Χάρη στην πρόσφατη δημοσίευση ντοκουμέντων των υπηρεσιών ασφαλείας του Τρίτου Ράιχ γνωρίζουμε λεπτομέρειες από τη διπλή επιτυχημένη προσπάθεια του ναζιστικού καθεστώτος: από τη μία μεριά να αστυνομεύσουν με τον πιο έντονο τρόπο όλη τη φιέστα, και από την άλλη να κρατήσουν αυτή την αστυνόμευση στο παρασκήνιο και να παραπλανήσουν τους επισκέπτες και τη διεθνή κοινή γνώμη για το χαρακτήρα του καθεστώτος.

Οι επιχειρήσεις σκούπα

Αυτή η διπλή πολιτική επικράτησε από τότε σε όλες τις διοργανώσεις Ολυμπιάδων. Το ίδιο σχέδιο ετοιμάζεται και για την Αθήνα, όπου γιορτάζουμε ήδη το πρώτο ρεκόρ: τα έξοδα για την ασφάλεια των Αγώνων θα ξεπεράσουν κάθε προηγούμενο! 

*Το πρώτο μέλημα των αρχών στο Βερολίνο ήταν να κρύψουν τη μιζέρια των εξαθλιωμένων μαζών της μεγαλούπολης και να εξαφανίσουν την ενοχλητική μικροπαραβατικότητα. Αντιγράφουμε από τον Επίσημο Απολογισμό για τα αστυνομικά μέτρα της που εκδόθηκε στο Βερολίνο το 1937: 

«Το Βερολίνο και το Κίελο έπρεπε να αποδείξουν ότι στη Γερμανία επικρατεί τάξη και ασφάλεια, ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες. Πρώτα απ' όλα χρειάστηκε κατά τη διάρκεια των Αγώνων να ενταθεί ακόμα περισσότερο η ούτως ή άλλως συστηματική καταπολέμηση των παραβατών του νόμου. (...) Το αρχείο με τις φωτογραφίες των κακοποιών που συγκροτήσαμε θα προσφέρει υπηρεσίες προσεχώς σ' ολόκληρο τον κόσμο. (...) Από τους πορτοφολάδες που συνελήφθησαν οι 49 οδηγήθηκαν αμέσως στον δικαστή και οι περισσότεροι καταδικάστηκαν σε μεγάλες ποινές φυλάκισης. Επιτυχής υπήρξε και η καταπολέμηση της επαιτείας. Εδώ επιδρούν τα μέσα που έχουν παρθεί από χρόνια στη Γερμανία για την καταστολή του φαινομένου της επαιτείας. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάστηκε να αφιερώσει η αστυνομία στην πορνεία. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν όλοι οι κίνδυνοι μετάδοσης, απαιτήθηκε να ενταθούν οι κρυφοί έλεγχοι υγιεινής. Ενώ παλιότερα οι Ολυμπιακοί Αγώνες προκαλούσαν κατά κανόνα αυξημένη μετάδοση γενετήσιων νοσημάτων, στο Βερολίνο δεν διαπιστώθηκε αύξηση των κρουσμάτων μετάδοσης».

*Δεν χρειάζεται να είναι κανείς υπερβολικά προσεκτικός για να διαπιστώσει τις προφανείς αναλογίες. Η Αθήνα ήδη προετοιμάζεται για τις δικές της «επιχειρήσεις σκούπα». Πρώτο θύμα θα είναι βέβαια οι μετανάστες, μόλις πάψουν να χρησιμεύουν ως φθηνό και ανασφάλιστο εργατικό δυναμικό για τις κατασκευές των «μεγάλων έργων».

*Οσο για την πορνεία, ήδη οι σχετικές μεθοδεύσεις του Δήμου Αθηναίων προκάλεσαν την αντίδραση ακόμα και της Ιεράς Συνόδου (βλ. «Κάνε ό,τι θέλεις νταβατζή», Ιός, 13/7/03).

*Κατά τη διάρκεια των αγώνων του Βερολίνου υποβλήθηκαν σε υποχρεωτικό έλεγχο για αφροδίσια νοσήματα πάνω από 2.000 ιερόδουλες, κοπέλες που εργάζονταν σε μπαρ και χορεύτριες. Η καταγραφή τους επέτρεψε τις μαζικές διώξεις τους μετά τη λήξη των Αγώνων. Οσο για τα «αντικοινωνικά» (asozial) στοιχεία, συγκεντρώθηκαν κι αυτά σε ειδικούς χώρους έτσι ώστε να μην είναι ορατά στους επισκέπτες. Μόνο σε ένα από τα ειδικά «ιδρύματα», στον «Οίκο εργασίας και διασφάλισης», στοιβάχτηκαν τον Ιούνιο του '36 1.433 τρόφιμοι. Η «ολυμπιακή σκούπα» επεκτάθηκε σε όλη τη Γερμανία. Ακόμα και στη μακρινή Βαυαρία συνελήφθησαν το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου 1.300 «επαίτες, φυγόπονοι και πλάνητες». Οι 700 απ' αυτούς κατέληξαν στο Νταχάου.

*Μεταξύ άλλων ειδικών μέτρων που πήραν οι γερμανικές αρχές ήταν και η υποχρεωτική βαφή όλων των σπιτιών των χωρικών που κατοικούσαν στους δρόμους προς το Βερολίνο. Κάτι μας θυμίζει κι αυτό, αλλά βέβαια τώρα πια θεσπίζονται και κίνητρα για την εξωτερική βαφή των πολυκατοικιών.

Ο εσωτερικός εχθρός

Πρώτα απ' όλα, βέβαια, στόχος των μέτρων ασφαλείας του καθεστώτος ήταν οι κομμουνιστές, οι σοσιαλιστές και οι κινητοποιημένοι εργαζόμενοι.

Οπως διαβάζουμε σε ένα εσωτερικό έγγραφο της Γκεστάπο (22/6/36), «έγινε γνωστό από εμπιστευτικές πηγές ότι στην αρχή της Ολυμπιάδας πρόκειται να ξεσπάσει μια γενική απεργία. Γι' αυτό το λόγο πραγματοποιήθηκαν μαζικές συλλήψεις και ειδικά στο Βερολίνο οδηγήθηκαν 800-900 ύποπτοι στη φυλακή. Οι συλλήψεις εξαπλώθηκαν σε όλη τη Γερμανία, προκειμένου να παρεμποδιστεί το ενδεχόμενο της απεργίας». 

Κατά τη διάρκεια των Αγώνων, το καθήκον της αστυνόμευσης ανέλαβαν 40.000 ένστολοι αστυνομικοί των Ες Ες και των Ες Α (στην Αθήνα ο αρχικός αριθμός θα είναι 45.000). Αλλά ακόμα σημαντικότερος ρόλος ανατέθηκε στους «μυστικούς», που είχαν την υποχρέωση να αναμειγνύονται με το πλήθος και να προλαμβάνουν κάθε «πρόκληση» από τους «ξένους κομμουνιστές πράκτορες» ή τους «Εβραίους».

Μια γιορτή ανεκτικότητας!

Για πρώτη φορά συντάχθηκε ειδικό σχέδιο ασφάλειας και ανέλαβε την υλοποίησή του μια ειδική υπηρεσία υπό τον αρχηγό της Γκεστάπο Χάινριχ Μίλερ. Πρώτη επίσης φορά, η Γκεστάπο έστειλε σε ξένες χώρες ειδικούς πράκτορες για να συλλέξει πληροφορίες από τη δράση των αντιναζιστών σε όλο τον κόσμο. Στο Βερολίνο, η Γκεστάπο έθεσε υπό στενή παρακολούθηση τους ξένους διπλωμάτες. Μεταξύ των συλληφθέντων βρίσκονταν βέβαια και 90 στελέχη του προοδευτικού αθλητικού κινήματος της χώρας. Εξαιρέθηκαν δυο-τρεις επιφανείς εκπρόσωποί του, που ήταν γνωστοί και στο εξωτερικό. 

*Φυσικά το Τρίτο Ράιχ δεν αρκούνταν στην εξόντωση των κομμουνιστών και των «αντικοινωνικών στοιχείων». Είχε πρώτα απ' όλα στόχο τη φυλετική του καθαρότητα. Οι σχετικοί νόμοι της Νυρεμβέργης είχαν ψηφιστεί από τις 15/9/35, και οι συστηματικές διώξεις των Εβραίων είχαν ήδη αρχίσει. Ομως η Γερμανία είχε δεσμευτεί εγγράφως απέναντι στη ΔΟΕ το 1933 ότι δεν θα λάβει αντισημιτικά μέτρα κατά τη διάρκεια των Αγώνων και ότι η Ολυμπιάδα θα είναι «ανοιχτή σε όλες τις φυλές και όλες τις λατρείες».

Κανένα πρόβλημα για τους ναζί. Μετέτρεψαν τη χώρα σε μια προσωρινή βιτρίνα ησυχίας και χαράς, αφού είχαν προλάβει τις απαραίτητες εκκαθαρίσεις εγκαίρως. Τις παραμονές φρόντισαν μάλιστα να αφαιρέσουν τις αντισημιτικές πινακίδες από τους δρόμους και τα δημόσια κτίρια. Απαγορεύτηκαν ακόμα και οι αντισημιτικές επιθέσεις στο ναζιστικό ραδιόφωνο.

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή έκλεισε τα μάτια, έκανε ότι πιστεύει τη μαγική εικόνα και θεώρησε ότι γίνονται σεβαστοί οι «όροι» της. Αλλωστε ήδη από Νοέμβριο του 1935, δύο μήνες μετά την εξαγγελία των ρατσιστικών νόμων της Νυρεμβέργης, ο πρόεδρος της ΔΟΕ Μπαγιέ Λατούρ είχε δώσει προκαταβολικό συγχωροχάρτι στους γερμανούς συνεργάτες του: «Η Γερμανική Ολυμπιακή Επιτροπή σεβάστηκε τους όρους που θέτει η Ολυμπιακή Χάρτα».

*Το καθεστώς επιδίωξε πρώτα απ' όλα να μην ακουμπούν οι διώξεις τις ξένες αθλητικές αποστολές και τους επισκέπτες. Ακόμα και οι ομοφυλόφιλοι, που αποτελούσαν κι αυτοί στόχο της ευγονικής πολιτικής του Ράιχ, είδαν με έκπληξη να μετριάζονται οι διώξεις τους. Σκοπός των αρχών ήταν βέβαια να μη διαρρεύσει στο εξωτερικό η θλιβερή πραγματικότητα. Οι αλλοδαποί ομοφυλόφιλοι τέθηκαν υπό την προστασία της Αστυνομίας!

Ο «Ραϊχσφίρερ» Χάινριχ Χίμλερ εξέδωσε στις 20 Ιουλίου 1936 την ακόλουθη διαταγή ως αρχηγός της Γερμανικής Αστυνομίας: «Απαγορεύω κατά τις προσεχείς εβδομάδες να λαμβάνεται οποιοδήποτε μέτρο εις βάρος οιουδήποτε αλλοδαπού εξαιτίας της παρ. 175, χωρίς τη δική μου έγκριση, έστω και αν πρόκειται μόνο για απλή κλήτευση ή ανάκριση». Η εν λόγω παράγραφος αναφέρεται βέβαια στην ποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας που ενισχύθηκε με την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα από τους ναζί το 1935.

*Αμέσως μετά τη λήξη των Αγώνων εξαπολύθηκαν πραγματικοί διωγμοί εναντίον όσων καταγγέλλονταν ως ομοφυλόφιλοι. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ζαξενχάουζεν άνοιξε λίγες μέρες μετά την αυλαία των Αγώνων. Εκεί επρόκειτο να οδηγηθούν και να εξοντωθούν μεταξύ άλλων και οι παραβάτες της παραγράφου 175. Η σχετική εντολή από τον Τέοντορ Αϊκε, επιθεωρητή στρατοπέδων συγκέντρωσης, προς το Δασαρχείο φέρει ημερομηνία 18 Ιουνίου 1936:

«Απόρρητο. Παρακαλώ να παραχωρηθεί η δασική περιοχή του Ζαξενχάουζεν στην Γκεστάπο. Εκεί πρόκειται να εγκατασταθεί άμεσα ένα κρατικό στρατόπεδο συγκέντρωσης».

*Φυσικά, πραγματική ολυμπιακή εκεχειρία δεν υπήρξε ούτε κατά το δεκαπενθήμερο των Αγώνων (1-15/8). Μάρτυρες οι Τσιγγάνοι (σίντι και ρομά) της περιοχής Βερολίνου. Η αστυνομική επιχείρηση που εξαπολύθηκε εναντίον τους ήταν το πρώτο οργανωμένο φυλετικό πογκρόμ του Τρίτου Ράιχ και ο εγκλεισμός τους σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αποτέλεσε το πρότυπο για τη δημιουργία όλων των στρατοπέδων εξόντωσης. Τις παραμονές των Αγώνων (16 Ιουλίου) η αστυνομία συνέλαβε 600 Τσιγγάνους και τους μετέφερε σε 130 τροχόσπιτα που στήθηκαν έξω από Βερολίνο, ανάμεσα σε μια χωματερή και το νεκροταφείο του χωριού Μαρτσάν. Στη διαταγή-σχεδιασμό της επιχείρησης που εκδόθηκε στις 10 Ιουλίου διαβάζουμε: 

«Σε μία από τις προσεχείς ημέρες, κατά τις 04.00 θα δοθεί το σύνθημα "καταυλισμοί Τσιγγάνων" και τότε θα πρέπει σε όλη την ευρύτερη περιοχή του Βερολίνου να συλληφθούν όλοι οι Τσιγγάνοι και να μεταφερθούν στο Μαρτσάν. (...) Πρέπει να μεταφερθούν βιαίως στο Μαρτσάν ακόμα και όσοι διατείνονται ότι θα εγκαταλείψουν οικειοθελώς το Βερολίνο ή ότι θα πάνε μόνοι τους στο Μαρτσάν. (...) Κατά τη μεταφορά πρέπει να αποφεύγονται οι δρόμοι μεγάλης κυκλοφορίας». 

Το στρατόπεδο είχε μόνο τρεις βρύσες και δύο τουαλέτες. Αστυνομικοί με σκυλιά φρουρούσαν το χώρο. Πολύ γρήγορα άρχισαν οι αρρώστιες να θερίζουν τους εγκλείστους. Τόσο το καλύτερο για τους οργανωτές των Αγώνων.

*Ολυμπιακά «χωριά» προϋπήρξαν του Βερολίνου, στο Παρίσι το 1924 και το Λος Αντζελες του 1932. Ομως το '36 υπήρξε το πρώτο ολυμπιακό χωριό που χτίστηκε με στρατοκρατικά πρότυπα. Βαριές κατασκευές, με προστασία από οποιαδήποτε εξωτερική απειλή, ακόμα και αντιαεροπορικά καταφύγια. Αλλωστε προοριζόταν μετά τους Αγώνες να στεγάσει μια στρατιωτική σχολή για αξιωματικούς της Βέρμαχτ. Η ίδια η Βέρμαχτ είχε παραχωρήσει το οικόπεδο, και το σημαντικότερο: η ίδια είχε αναλάβει την αυστηρή φύλαξη των αθλητών και των επισκεπτών τους. Πρόκειται για το πρώτο διεθνές «αθλητικό στρατόπεδο» του ολυμπιακού κινήματος. Θα ακολουθούσαν πολλά άλλα. Περιττό να προσθέσουμε ότι το ολυμπιακό χωριό αφορούσε μόνο τους άνδρες αθλητές. Οι γυναίκες είχαν «τοποθετηθεί» σε ένα χώρο κοντά στο Ολυμπιακό Στάδιο.

Η μικρή ιστορία του διοικητή του ολυμπιακού χωριού περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο το πραγματικό περιεχόμενο της Ολυμπιάδας του Βερολίνου. Στις 18 Αυγούστου 1936, δύο μέρες μετά τη λήξη των Αγώνων, ο λοχαγός Βόλφγκανγκ Φίρστνερ αυτοκτόνησε. Ο Φίρστνερ ορίστηκε διοικητής κατά τις προετοιμασίες των Αγώνων και αντικαταστάθηκε την παραμονή της έναρξης από τον αντισυνταγματάρχη Βέρνερ φον Γκίλζα, όταν αποκαλύφτηκε η εβραϊκή καταγωγή του.

Οι αρχές δεν τον κατήγγειλαν επισήμως, όμως οι τοίχοι του ολυμπιακού χωριού ήταν γεμάτοι με το σύνθημα «Κάτω ο Εβραίος Φίρστνερ»!

*Το κόλπο των χιτλερικών, πάντως, πέτυχε. Μέχρι και σήμερα η Ολυμπιάδα του Βερολίνου αποτελεί το κρυφό καμάρι των παραγόντων του διεθνούς ολυμπισμού. Στην επίσημη ιστοσελίδα της η ΔΟΕ για να δικαιολογήσει το γεγονός ισχυρίζεται ότι «απέτυχε ο Χίτλερ στην προσπάθειά του να τους εκμεταλλευτεί, για να αποδείξει τις θεωρίες περί ανωτερότητας της Αρίας φυλής» και στηρίζεται στο γεγονός ότι το ναζιστικό καθεστώς δεν μπόρεσε να αποτρέψει το θρίαμβο του μαύρου αθλητή Τζέσε Οουενς.

Στην πραγματικότητα, όπως αποδεικνύεται και από τα ντοκουμέντα που παραθέτουμε, ο Χίτλερ επιδίωκε ακριβώς το αντίθετο: να συγκαλύψει το ρατσιστικό, απάνθρωπο και επιθετικό χαρακτήρα του καθεστώτος του. 

Αλλά αυτή η φενάκη αποτελεί τη σημαντικότερη παρακαταθήκη του ναζισμού στο σύγχρονο ολυμπιακό «κίνημα». Οι συζητήσεις για την «ασφάλεια» του 2004, οι σχετικές δαπάνες και η σχεδιαζόμενη προληπτική καταστολή ευρείας κλίμακας δικαιώνουν μία ακόμα φορά τους οργανωτές της μακάβριας φιέστας του '36.

(Ελευθεροτυπία, 21/9/2003)