Η ΝΕΑ ΔΕΞΙΑ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

Οι Ταγματασφαλίτες δικαιώνονται

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

1. / 2.   

Η αδύνατη αποκατάσταση

Παρά τη ρητή αποκήρυξή τους από την εξόριστη κυβέρνηση, τις συμμαχικές στρατιωτικές αποστολές και τις αντιστασιακές οργανώσεις, οι Ταγματασφαλίτες τελικά ουδέποτε τιμωρήθηκαν για την ένοπλη συνεργασία τους με τον κατακτητή. Αντίθετα, επανεξοπλίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν εναντίον του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ήδη από τις μέρες των Δεκεμβριανών. Το Μάιο του 1945 το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων απήλλαξε τους δημιουργούς τους από κάθε σχετική κατηγορία, ενώ το Μάρτιο του 1947 αθωώθηκαν και οι επικεφαλής τους στο μεγάλο μπλόκο της Κοκκινιάς. Οι καιροί, άλλωστε, ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκοί γι' αυτή την αποκατάσταση: όπως παρατηρούσε το Φεβρουάριο του 1948 στη Βουλή ο Θ. Τουρκοβασίλης, "ένα μεγάλο μέρος των διαπρεψάντων αξιωματικών εις τον αγώνα κατά των συμμοριτών, προέρχεται εκ των Ταγμάτων Ασφαλείας". 

Πολύ πιο δύσκολη υπήρξε, ωστόσο, ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, η δημόσια υπεράσπιση των Ταγμάτων. Η αιματηρή δράση τους κάτω από τις διαταγές των SS ερχόταν σε άμεση αντίθεση προς την επίσημη εκδοχή για τη δεκαετία του '40, σύμφωνα με την οποία η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη αντλούσε τη νομιμοποίησή της από την εξόριστη βασιλική κυβέρνηση -κι όχι από τους συνεργάτες του Αξονα (οι οποίοι μπορεί μεν να αμνηστεύτηκαν, εξαναγκάστηκαν όμως σε μια ιδιότυπη αυτολογοκρισία όσον αφορά τη δραστηριότητά τους στα χρόνια της Κατοχής). Η όποια προσπάθεια αποκατάστασης των ταγματασφαλιτών, εστιάστηκε έτσι στην έμμεση "δικαίωσή" τους, ως ανθρώπων που συνέβαλαν -έστω και κάπως ανορθόδοξα- στην καταστολή του "απόλυτου κακού", δηλαδή των "εαμοβουλγάρων".

Την ίδια έμμεση οδό ακολούθησε και το επίσημο κράτος, όταν επί χούντας έσπευσε να αναγνωρίσει τη θητεία στα Τάγματα Ασφαλείας ως συμμετοχή στην ...Εθνική Αντίσταση. Σύμφωνα με το Ν.Δ. 179 του 1969 (που ίσχυσε μέχρι το 1982), αντιστασιακοί θεωρήθηκαν (και) όσοι πολέμησαν επί Κατοχής εναντίον οργανώσεων "αντεθνικώς δρασάντων και αποσκοπούντων εις την επιβολήν εν τη χώρα καθεστώτος διαφόρου του νομίμου τοιούτου" (δηλ. του ΕΑΜ). Βάσει αυτής της διάταξης, πολλοί πρώην ταγματασφαλίτες είτε συνταξιοδοτήθηκαν είτε απήλαυσαν προνόμια όπως η κατ' επιλογήν υπηρεσιακή εξέλιξή τους ή η προνομιακή εισαγωγή των γόνων τους στα ΑΕΙ και το δημόσιο. 

Ακόμη κι αυτή η (υλικότατη) αποκατάσταση των γερμανοτσολιάδων συντελέστηκε, ωστόσο, στα μουλωχτά, αποφεύγοντας οποιονδήποτε πανηγυρικό χαρακτήρα. Με αποτέλεσμα, τη δυσφορία όσων από τους ενδιαφερόμενους δεν μπορούσαν να χωνέψουν αυτή την αυτοσυγκράτηση, σε μια εποχή που ο πρώην ταγματασφαλίτης Παπαδόπουλος είχε σκαρφαλώσει στην κορυφή της κρατικής ιεραρχίας.

Τυπικός εκφραστής αυτού του παράπονου υπήρξε ο πρώην αξιωματικός του Τάγματος Ασφαλείας Ναυπάκτου, υποστράτηγος Βασίλειος Σταυρογιαννόπουλος. "Οσοι υπηρέτησαν εις τα Τάγματα Ασφαλείας, ας είναι βέβαιοι ότι η πατρίς τους ευγνωμονεί", διαβάζουμε στον επίλογο των απομνημονευμάτων του, που εκδόθηκαν λίγο πριν τη Μεταπολίτευση. "Δόξα και τιμή θα στέφη τα μέτωπα όλων εκείνων οι οποίοι επέζησαν, πλην εξακολουθούν να δοκιμάζουν, και σήμερον ακόμη, πικρίαν εκ της μη άρσεως του εις αυτούς αποδοθέντος χαρακτηρισμού του 'προδότου', διότι θέλομεν να πιστεύομεν, θα έλθη η ημέρα κατά την οποίαν τούτο θα πραγματοποιηθή.

Δεν είναι νοητόν, πρόσωπα υπηρετήσαντα εις τα Τάγματα Ασφαλείας να έχουν προωθηθή και να έχουν καταλάβη ανώτερα και ανώτατα της πολιτείας αξιώματα, εν τούτοις να εξακολουθούν να βαρύνονται με τον βαρύτατον χαρακτηρισμόν του 'προδότου της πατρίδος'. Τούτο, κατά την αντίληψίν μας, είναι ακατανόητον, ούτε η σιωπηρά αναγνώρισις των εθνικών των υπηρεσιών αποτελεί ικανοποιητικόν στοιχείον. Τούτο μετά τινα έτη θα λησμονηθή και μόνον τα γραπτά κείμενα θα αποτελούν τους μάρτυρας. Ας ελπίσωμεν, ή μάλλον ας πιστεύσωμεν, ότι θα ευρεθούν οι άνθρωποι εκείνοι οι οποίοι, ως αρμόδιοι θα θελήσουν να εξετάσουν το όλον θέμα και να δώσουν την πρέπουσαν λύσιν" ("Πικρές αναμνήσεις", Αθήναι 1974, σ.330).

Ποιος ξέρει; Τριάντα χρόνια μετά, ίσως αυτή η "πρέπουσα λύσις" να έρθει από εκεί που κανείς δεν το περίμενε... 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Πανελλήνια Συνομοσπονδία Εθνικών Αντιστασιακών Οργανώσεων, Η Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων (Αθήνα 2001). Εθνικόφρων έκδοση με φιλοδοξίες απάντησης στην αναγνώριση της εαμικής Αντίστασης. Η καταγγελία της "τρομοκρατίας" κι "εθνοπροδοσίας" του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ολοκληρώνεται με την αναγνώριση του "αδιαμφισβήτητου πατριωτισμού" των Ταγμάτων Ασφαλείας. 

Stathis N. Kalyvas, Red Terror: leftist violence during the Occupation (σε Mark Mazower (ed.), After the war was over. Reconstructing the family, nation and state in Greece, 1943-1960, Πρίνστον-Οξφόρδη 2000, εκδ. Princeton University Press). Μεταμοντέρνα -και σαφώς επιλεκτική- περιγραφή της "κόκκινης τρομοκρατίας" του 1943-44 στην Αργολίδα. Οι ταγματασφαλίτες περιγράφονται σαν η μοναδική λαϊκή επανάσταση της δεκαετίας του '40 στην περιοχή.

Κώστας Σαραντόπουλος, Βαλτέτσι 1944. Μαρτυρία (Αθήνα 2003, εκδ. Αρμός). Αυτοβιογραφική εν μέρει εξιστόρηση του εξοπλισμού ενός χωριού της Αρκαδίας από τις κατοχικές αρχές και της καταστροφής του από τον ΕΛΑΣ. Η αφήγηση συμπληρώνεται με ύμνους προς τα Τάγματα Ασφαλείας και τη δωσιλογική κυβέρνηση Ράλλη, που "έσωσαν" την Ελλάδα από το "σιδηρούν παραπέτασμα".

Hagen Fleischer, Νέα στοιχεία για τη σχέση γερμανικών αρχών κατοχής και Ταγμάτων Ασφαλείας (Μνήμων, τχ.8, 1980-82). Σύντομη αλλά διεισδυτική σκιαγράφηση της δράσης των Ταγμάτων Ασφαλείας, με βάση κυρίως γερμανικά αρχεία. Παρατίθεται, αυτούσιος, ο απολογισμός του έργου τους από τον προϊστάμενό τους, αντιστράτηγο των SS Βάλτερ Σιμάνα. 

ΔΕΙΤΕ

Αδωνις Κύρου, Το μπλόκο (1964). Κινηματογραφική αναπαράσταση του μεγάλου μπλόκου της Κοκκινιάς από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες. Ο σκηνοθέτης είχε προσωπική συμμετοχή στην Αντίσταση, ως μέλος του φοιτητικού της ΟΠΛΑ. 

(Ελευθεροτυπία, 26/10/2003)

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Απάντηση του κ. Στάθη Καλύβα