Η ΔΙΚΗ ΕΝΟΣ ΣΑΤΙΡΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ο Χριστός ξαναλογοκρίνεται

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

1. / 2.   

Το φάσμα της αυτολογοκρισίας

Από τον υπεύθυνο των εκδόσεων «Οξύ» Νίκο Χατζόπουλο, ο οποίος θα κάτσει σε λίγες μέρες κι αυτός στο εδώλιο του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, δίπλα στον διάσημο αυστριακό σκιτσογράφο Γκέρχαρντ Χάντερερ και τέσσερις αθηναίους βιβλιοπώλες, ζητήσαμε ένα σχόλιο για την περιπέτειά του:

«Οταν αποφασίσαμε να προχωρήσουμε στην έκδοση του βιβλίου του Γκέρχαρντ Χάντερερ 'Η ζωή του Χριστού’, φυσικά είχαμε στο νου μας πως επρόκειτο για ένα βιβλίο που θα συζητηθεί, αλλά αυτό σε πολλές περιπτώσεις είναι και το ζητούμενο: το να κοινοποιήσει κάποιος ένα καλλιτεχνικό έργο, δεν σημαίνει απαραίτητα πως ασπάζεται και τις θέσεις τις οποίες αυτό πρεσβεύει. Αντίθετα, αυτό που πάντα πρέπει να σέβεται ο μεταπράτης του έργου είναι το δικαίωμα του δημιουργού να εκφράσει τις ανησυχίες του.

Αυτό που πρέπει να γίνει ξεκάθαρο προς κάθε κατεύθυνση είναι ότι με την έκδοση αυτού του βιβλίου, οι εκδόσεις Οξύ δεν στόχευαν ούτε στο να σοκάρουν ούτε στο να προκαλέσουν το κοινό θρησκευτικό αίσθημα.

Σαν άνθρωποι που βιώνουμε καθημερινά το άγχος της καθημερινότητας, αναγνωρίζουμε στο χιούμορ το ρόλο του αγχολυτικού και πιστεύουμε ότι η ύπαρξή του είναι απαραίτητη για να διατηρήσει κανείς την πνευματική του υγεία και ευεξία. Ως χιουμοριστικό έργο, λοιπόν, η δουλειά του Γκέρχαρντ Χάντερερ μας αντιπροσωπεύει, και για το λόγο αυτό θεωρήσαμε καλό να τη μοιραστούμε με το κοινό μας. Συγχρόνως, στο έργο του Χάντερερ ανιχνεύσαμε και τις ανησυχίες ενός ατόμου που διαφωνεί με την έντονη εμπορευματοποίηση της θρησκευτικής πίστης – ανησυχίες που σίγουρα εκφράζουν και το σύνολο των πιστών, ανεξαρτήτως δόγματος. Αυτός ήταν και ο λόγος που αρχικά μας προξένησε ιδιαίτερη έκπληξη ο τρόπος με τον οποίο δημιουργήθηκε θόρυβος γύρω από το εν λόγω βιβλίο. Γιατί οι αντιδράσεις αυτές, με τον τρόπο που εκφράστηκαν, μάλλον υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι που 'διέρρηξαν τα ιμάτιά τους' το έκαναν αβίαστα και χωρίς να μπουν στον κόπο να διαβάσουν πραγματικά το βιβλίο.

Οταν μας ανακοινώθηκε η επικύρωση της εισαγγελικής απόφασης για προληπτική κατάσχεση του βιβλίου από κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας από το συμβούλιο πλημμελειοδικών, αντιμετωπίσαμε το ζήτημα με την ψυχραιμία που απαιτεί η περίσταση. Αυτό που μας έμεινε ήταν η αγωνία μας. Αγωνία που δεν αφορούσε αποκλειστικά στην τύχη του βιβλίου που έτυχε να εκδώσουμε εμείς, αλλά κυρίως την τύχη όλων εκείνων των βιβλίων που δεν θα εκδίδονταν ποτέ, από θορυβημένους εκδότες που θα αυτολογοκρίνονταν, προκειμένου να αποφύγουν ανάλογες δυσάρεστες συνέπειες. Και αν η λογοκρισία αποτελεί ήδη πλήγμα κατά της δημοκρατίας, η αυτολογοκρισία φαντάζει ως η υπέρτατη ποινή που μπορεί να επιβληθεί στον πνευματικό κόσμο, όπως ακριβώς η φίμωση του λόγου φαντάζει ασήμαντη μπροστά στη φίμωση της ίδιας της σκέψης.

Σήμερα, μερικές μέρες πριν από την έναρξη της εκδίκασης πλέον της υπόθεσης, η συνεχιζόμενη δίωξη κατά ενός καλλιτεχνικού έργου και του δημιουργού του μας υποχρεώνει να δηλώσουμε με τον πλέον κάθετο τρόπο την εναντίωσή μας απέναντι σε κάθε προσπάθεια λογοκρισίας. Για το λόγο αυτό, στηρίζουμε τόσο τον δημιουργό όσο και το έργο του και ελπίζουμε ότι η δίωξη αυτή θα συμβάλει στη συσπείρωση όλων όσοι υπηρετούν την ελευθερία του λόγου στη χώρα μας».
 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Π. Νταρτβέλ, κ.α. (επιμ.) «Δικαίωμα στη βλασφημία» (μτφρ. Βίκυ Παπαοικονόμου, επιμ. Δημήτρης Δημούλης, εκδ. «Μαύρη Λίστα», Αθήνα 2000). Επιστημονική, ιστορική και θεολογική προσέγγιση του προβλήματος από τα στελέχη της LABEL (Ενωση για την Κατάργηση των Νόμων που Απαγορεύουν τη Βλασφημία). Περιλαμβάνεται η σύγχρονη ευρωπαϊκή νομολογία και μελέτη του Δημήτρη Δημούλη για την ελληνική περίπτωση.

Ανατόλ Λουνατσάρσκυ «Εισαγωγή στην ιστορία των θρησκευμάτων» (εκδ. Αλφειός, μτφρ. Χ. Βάτη, Δ’ έκδοση 1987). Περιλαμβάνονται τα ντοκουμέντα της δίκης με κατηγορούμενο τον επιμελητή της δεύτερης έκδοσης του 1959 Βαγγέλη Σακκάτο.

ΔΕΙΤΕ

«Ενας προφήτης μα τι προφήτης» (The life of Brian) του Τέρι Τζόουνς (1979). Εξαιρετική παρωδία των ταινιών με θέμα τη ζωή του Χριστού. Υπέστη κι αυτή το λογοκριτικό καθαρτήριο των εκκλησιών.

«Ο τελευταίος πειρασμός» (The last temptation) του Μάρτιν Σκορσέζε (1988). Η κινηματογραφική μεταφορά του γνωστού βιβλίου του Ν. Καζαντζάκη που προκάλεσε την οργή πασών των χριστιανικών εκκλησιών. Η προβολή της ταινίας εξακολουθεί να είναι απαγορευμένη στη χώρα μας.

ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ

http://www.das-leben-des-jesus.at
Η ιστοσελίδα αυτή είναι αφιερωμένη στο άλμπουμ του Χάντερερ «Η ζωή του Ιησού». Φιλοξενούνται ορισμένα από τα «απαγορευμένα» σκίτσα, αλλά και η ιστορία της περιπέτειάς του. Πλούσιος διάλογος με επιχειρήματα αλλά και κραυγές.

www.iospress.gr/ios2000/ios20000402a.htm
«Δέκα Εντολές ή Σύνταγμα». Σχολιασμός της ποινικής δίωξης της βλασφημίας στα βιβλία, με αφορμή την απαγόρευση του βιβλίου του Μίμη Ανδρουλάκη «Μν».

 

(Ελευθεροτυπία, 16/11/2003)