Η σκοταδιστική κραυγή

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΤΡΩΣΗ

Οι ίδιοι που τιμούν ως Μυστήριο τη θεία κυοφορία της Παρθένου λύνουν όλα τα μυστήρια της ανθρώπινης κύησης με οδηγό ένα αμφιλεγόμενο βίντεο, βγαλμένο από τα σπλάχνα της αμερικανικής ακροδεξιάς. Το ίδιο βίντεο προβάλλεται ακόμα και στα σχολεία, μόνο και μόνο για να ανοίξει ο δρόμος στη νέα ποινικοποίηση των εκτρώσεων.

Το δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουν ανεπηρέαστες για μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη απειλείται πλέον άμεσα (και) στην Ελλάδα.

Πρόκειται για μια ραγδαία εξέλιξη που δύσκολα θα μπορούσαμε να φανταστούμε όταν προ καιρού αρχίσαμε να παρακολουθούμε συστηματικά τις υπόγειες μεθόδους με τις οποίες οι εγχώριοι πολέμιοι της αποποινικοποίησης των εκτρώσεων διάλεγαν να προωθήσουν τις απόψεις τους.

Χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, η διεθνής συγκυρία παίζει ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση των τακτικών με τις οποίες οι ντόπιοι αρνητές του δικαιώματος των γυναικών να κρίνουν αν και πότε θα αποκτήσουν παιδιά προσπαθούν να πείσουν για τον «εξτρεμιστικό» χαρακτήρα της ισχύουσας από το 1986 νομοθεσίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο «πόλεμος των εκτρώσεων» παίρνει συχνά τη μορφή μιας αιματηρής σταυροφορίας για τη «διάσωση των εμβρύων» που προβλέπει ακόμη και τη δολοφονία ανυπάκουων γυναικών και επίορκων γιατρών, ενώ στις ευρωπαϊκές χώρες η αμφισβήτηση της αντιαπαγορευτικής νομοθεσίας ακολουθεί πιο «ήπια», γι' αυτό και πιο αποτελεσματικά, μονοπάτια.

Διεθνής φονταμενταλισμός

Εδώ και καιρό, ακροδεξιές, ρατσιστικές και φονταμενταλιστικές χριστιανικές ομάδες χρησιμοποιούν τις εκτρώσεις ως κύριο μοχλό της πολιτικής τους, ασκώντας ασφυκτικές πιέσεις σε ένα

ευρύ φάσμα πολιτικών δυνάμεων ζητώντας τους να αναθεωρήσουν την «ανεκτική» στάση τους σε διάφορα κοινωνικά θέματα. Οπως έχουμε σημειώσει και άλλοτε, τα ιδεολογικοπολιτικά αυτά ρεύματα καταφέρονται με ανάλογο πάθος κατά των ομοφυλοφίλων ή των μεταναστών. Η έκτρωση ωστόσο ενσαρκώνει στα μάτια τους τον «εσωτερικό εχθρό» που θα αλώσει από τα μέσα τις δυτικές κοινωνίες, αφήνοντάς τις στα νύχια των πολύτεκνων εισβολέων τους.

Την ώρα λοιπόν που η επανεκλογή του Μπους χαιρετίζεται από τις πλέον σκοταδιστικές ομάδες των ΗΠΑ ως νίκη των «δυνάμεων της ζωής», στην Ευρώπη τα πράγματα δεν εμφανίζονται και πολύ ευνοϊκότερα. Η θύελλα των αντιδράσεων που ξεσήκωσε πριν από δύο χρόνια η ψήφιση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της Εκθεσης «Γυναίκες και φονταμενταλισμός» αποκάλυψε την ύπαρξη ενός άτυπου διαδογματικού αντιφεμινιστικού λόμπι, το οποίο, παρά την παραπλανητική ρητορεία του, απεργάζεται συστηματικά την κατάργηση θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών. Ούτως ή άλλως, η αποποινικοποίηση των εκτρώσεων παραμένει μείζον πολιτικό θέμα στην Πολωνία, στην Πορτογαλία συνεχίζονται οι διώξεις γυναικών που επέλεξαν να διακόψουν την εγκυμοσύνη τους και των γιατρών που τις διευκόλυναν, ενώ σχετικά δημοψηφίσματα πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια τόσο στην Ελβετία (2001) όσο και στην Ιρλανδία (2002), με απογοητευτικά και στις δύο περιπτώσεις αποτελέσματα για τους υποστηρικτές της νομοθετικής «σκλήρυνσης».

Πρόσφατα, κρίση στις σχέσεις Ολλανδίας-Πορτογαλίας προκάλεσε η απόφαση της κυβέρνησης της Πορτογαλίας να απαγορεύσει την είσοδο του πλοίου των «Γυναικών στα Κύματα» σε λιμάνι της χώρας. Ως γνωστόν, οι «Γυναίκες στα Κύματα» είναι μια ολλανδική φεμινιστική ιατρική ομάδα, η οποία, έχοντας μετασκευάσει ένα παλιό ψαράδικο σε πλωτή κλινική, επισκέπτεται χώρες όπου οι εκτρώσεις απαγορεύονται και προσφέρει ιατρικές συμβουλές στις ενδιαφερόμενες γυναίκες. Οσες το επιθυμούν μπορούν να υποβληθούν σε έκτρωση, η οποία διενεργείται στα διεθνή ύδατα. Τη στάση της Πορτογαλίας κατήγγειλαν ήδη οι «Γυναίκες στα Κύματα» στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα, η ετυμηγορία των οποίων αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Και η εγχώρια εκδοχή του

Στο κλίμα αυτό, δεν είναι περίεργο που και στην Ελλάδα οι πολέμιοι των εκτρώσεων σήκωσαν τον τελευταίο καιρό κεφάλι. Η προεργασία έχει ξεκινήσει από καιρό. Θυμίζουμε επί τροχάδην τις αλλεπάλληλες σχετικές τοποθετήσεις του κυρίου Χριστόδουλου, τις πιέσεις της εκκλησιαστικής ηγεσίας προς τα κόμματα, την συμπερίληψη του θέματος των εκτρώσεων στην προγραμματική συμφωνία Πλεύρη-Βορίδη (εκλογές του 2000) και τη συνεχή ανακίνηση του ζητήματος από τα μέσα ενημέρωσης με αφορμή μια ακόμη «επιστημονική» μέτρηση του αριθμού των διενεργούμενων στη χώρα εκτρώσεων.

Ως πρόσφατα, ωστόσο, η αμφισβήτηση του δικαιώματος στη διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης περνούσε κατά κύριο λόγο μέσα από την κινδυνολογία για το «δημογραφικό πρόβλημα» της χώρας, η οποία λόγω των εκτρώσεων καθίσταται ευάλωτη σε «εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς». «Οι Τουρκάλες που γεννάνε σαν κουνέλες» και η «σταδιακή αλλοίωση της φυλετικής καθαρότητας των Ελλήνων από τα μωρά των μεταναστών» υπήρξαν τα βασικά επιχειρήματα ενός ευθέως ρατσιστικού και μισογυνικού, αλλά και εξαιρετικά διαδεδομένου, λόγου, ο οποίος εργαλειοποιούσε τις γυναίκες και καταδίκαζε τις εκτρώσεις χωρίς να ασχολείται ιδιαίτερα με αυτές.

Η σημερινή καταγγελία των εκτρώσεων εμφανίζεται με διαφορετικό πρόσωπο: ενσωματώνοντας τα παλιά επιχειρήματα («δημογραφικό», «υπογεννητικότητα» κ.ο.κ.), οι πρόσφατες επιθέσεις επικεντρώνονται κυρίως στην ευθύνη των ίδιων των γυναικών οι οποίες, στην περίπτωση που διακόψουν την εγκυμοσύνη τους, δεν προδίδουν πλέον απλώς το έθνος τους αλλά μετατρέπονται σε στυγερούς δολοφόνους του ίδιου τους του παιδιού. Θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τις «εθνικές» υποχρεώσεις των Ελληνίδων, το φρέσκο αυτό κήρυγμα κατά των εκτρώσεων αντλεί τα (παμπάλαια) επιχειρήματά του από το τρομολάγνο οπλοστάσιο των απανταχού «υπερασπιστών της ζωής» και επιχειρεί να πείσει τις γυναίκες ότι συμβάλλουν σε ένα πραγματικό «ολοκαύτωμα», από το οποίο και οι ίδιες θα βγουν με ανεξίτηλα σωματικά και ψυχικά τραύματα.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόσφατη αυτή εξέλιξη διαδραματίζει ο γνωστός στη στήλη Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού. Δεν θα μας απασχολούσαν και πάλι οι σκοταδιστικές απόψεις του εν λόγω συλλόγου (καταγγελία του προγεννητικού ελέγχου, της αντισύλληψης, των προγαμιαίων σχέσεων κ.ο.κ.), αν οι εκπρόσωποί του δεν είχαν αναγορευτεί από τα μέσα ενημέρωσης σε καθ' ύλην αρμοδίους για κάθε θέμα που σχετίζεται με τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Και, ακόμη περισσότερο, αν το φονταμενταλιστικό τους κήρυγμα δεν είχε διαβεί το κατώφλι των σχολείων.

Ταινία ή ευαγγέλιο;

Βασικό εργαλείο των προπαγανδιστών του Συλλόγου Προστασίας Αγέννητου Παιδιού αποτελεί το βίντεο «Σιωπηλή Κραυγή», το οποίο σύμφωνα με δηλώσεις τους έχουν ήδη παρουσιάσει σε πολλά σχολεία, επαρχιακά και μη. Την ταινία, η οποία αποτελεί το βαρύ πυροβολικό της αμερικανικής εκστρατείας κατά των εκτρώσεων, έχει προβάλει κατ' επανάληψη ο Κώστας Χαρδαβέλλας σε σειρά πρόσφατων εκπομπών του στο Alter. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ένα CD που μοιράστηκε πέρσι στους θεολόγους της Γ΄ Λυκείου από το υπουργείο Παιδείας περιλαμβάνει κεφάλαιο για τις εκτρώσεις, στο οποίο αναπαράγονται οι θέσεις του Συλλόγου Προστασίας Αγέννητου Παιδιού και παρουσιάζεται μέρος της «Σιωπηλής Κραυγής». Το «εκπαιδευτικό» αυτό υλικό διανεμήθηκε επί ΠΑΣΟΚ, αλλά και η σημερινή ηγεσία του υπουργείου δεν μοιάζει πρόθυμη να το αποσύρει (βλ. διπλανή στήλη).

Τι είναι όμως η ταινία αυτή που οι πολέμιοι της έκτρωσης έχουν αναγορεύσει σε υπέρτατο επιχείρημά τους; Η σχεδόν ημίωρη «Σιωπηλή Κραυγή» του Μπέρναρντ Νέιθανσον είναι ένα βίντεο γυρισμένο με την τεχνολογία των υπερήχων και έχει θέμα το τι ακριβώς συμβαίνει στη μήτρα κατά τη διάρκεια της έκτρωσης. Σύμφωνα με τους διαφημιστές του, πρόκειται για το «πλέον διαδεδομένο ντοκιμαντέρ στον κόσμο», το οποίο έχει παρουσιαστεί στη βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων, στη γαλλική Γερουσία, στο αμερικανικό Κογκρέσο, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Στις δεκάδες ιστοσελίδες στις οποίες προβάλλεται η «Σιωπηλή Κραυγή», οι θεατές καλούνται καταρχάς να προσευχηθούν για τα μωρά που χάνονται, αλλά και να ειδοποιήσουν τις οργανώσεις «προστασίας της ζωής» αν υποψιάζονται ότι κάποια γνωστή τους είναι έγκυος. Ακολουθεί το βίντεο, στο οποίο ο δημιουργός του σχολιάζει τη διαδικασία της έκτρωσης ως σφαγή ενός ζωντανού μωρού που αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο και κάνει ό,τι μπορεί για να ξεφύγει από το φονικά νύχια του ασυνείδητου χασάπη.

Σημαντική για τη διάδοση της «Σιωπηλής Κραυγής» στάθηκε η μυθολογία που τη συνόδευσε εξαρχής, σύμφωνα με την οποία ο Μπέρναρντ Νέιθανσον διηύθυνε κάποτε τη μεγαλύτερη αμερικανική κλινική για εκτρώσεις. Στην κλινική είχαν πραγματοποιηθεί 60.000 εκτρώσεις, 18.000 από τις οποίες έκανε ο ίδιος ο διευθυντής της. Κάποια στιγμή όμως ο γυναικολόγος μας εντρύφησε σε μια νέα επιστήμη, την εμβρυολογία, με αποτέλεσμα να ανανήψει και να στρατευτεί στον αγώνα για τη διάσωση των εμβρύων που του είχαν ξεφύγει ως τότε. Γύρισε λοιπόν τη «Σιωπηλή Κραυγή». Την επέμβαση που θα αποτυπωνόταν στο βίντεο ανέλαβε ένας συνάδελφός του που είχε στο ενεργητικό του καμιά δεκαριά χιλιάδες εκτρώσεις. Κι ο δεύτερος αυτός γιατρός σιχάθηκε κατά τη διάρκεια του γυρίσματος τη δουλειά του. Αλλά και η κυρία που χειριζόταν το μηχάνημα των υπερήχων, ορκισμένη ως εκείνη τη στιγμή φεμινίστρια, μετά το γύρισμα αφοσιώθηκε κι αυτή στον αγώνα για τη σωτηρία των εμβρύων.

Γυρισμένο την εποχή που οι επιθέσεις κατά των κλινικών βρίσκονταν στο απόγειό τους, το βίντεο του Νέιθανσον ερχόταν την κατάλληλη στιγμή για να προσφέρει την απαραίτητη «επιστημονική τεκμηρίωση» στις ποικιλώνυμες φονταμενταλιστικές ομάδες που είχαν αναλάβει τον αγώνα κατά των άπιστων «αρνητών της ζωής». Σύντομα, η ταινία θα περνούσε τον Ατλαντικό και θα ξεκινούσε την ευρωπαϊκή της καριέρα. Οι πολλές και σοβαρές κριτικές που δέχθηκε εξαρχής δεν επρόκειτο να μεταπείσουν τους πιστούς της. Τους αρκούσε ότι το βίντεο προπαγανδίζει την άποψή τους ότι έκτρωση=φόνος.

Στη Γαλλία, η υπόθεση έφτασε το 1992 στο δικαστήριο, όταν μια φονταμενταλιστική καθολική οργάνωση, γνωστή για τις βίαιες μεθόδους της (Treve de Dieu), έπεισε τον Νέιθανσον να μηνύσει για δυσφήμηση τον καθηγητή Εμίλ-Ετιέν Μπολιέ, παρασκευαστή του "εκτρωτικού" φαρμάκου RU 486, ο οποίος είχε αμφισβητήσει την επιστημονική εγκυρότητα της «Σιωπηλής Κραυγής». Η γαλλική οργάνωση φρόντισε για τη νομική εκπροσώπηση του Νέιθανσον, αναθέτοντάς την στον Βαλεϊράν ντε Σεν-Ζιστ, μέλος τότε της Κεντρικής Επιτροπής του λεπενικού Εθνικού Μετώπου. Ο καθηγητής Μπολιέ δεν καταδικάστηκε και το δικαστήριο, παρά τη μάλλον σολομώντεια απόφασή του, αποδέχθηκε ότι το φιλμ «δεν μπορεί να θεωρηθεί ντοκουμέντο αντικειμενικό, αυστηρό και επιστημονικού χαρακτήρα» («Λιμπερασιόν» 21/2/92 και Φ. Βενέρ (1), σ. 56).

Στην Ελλάδα, η «Σιωπηλή Κραυγή» έχει τη δική της διαδρομή. Οταν πριν από χρόνια παρουσιάστηκε στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, έξαλλοι οπαδοί παραεκκλησιαστικών οργανώσεων επιτέθηκαν βάναυσα στις φεμινίστριες που τόλμησαν να ζητήσουν το λόγο κατά τη «συζήτηση» που προηγήθηκε της προβολής. Σύντομα, η ταινία υιοθετήθηκε από τις εγχώριες ομάδες "προστασίας της ζωής" που ανέλαβαν τη διάδοσή της. Στα 1986, κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο αιδεσιμότατος Πολ Μαρξ, ιδρυτής της καθολικής Human Life International (HLI), υποσχέθηκε, όπως αποκαλύπτει στην αυτοβιογραφία του, να συγκεντρώσει χρήματα για τη μεταγλώττιση της ταινίας στα ελληνικά.

Το τεφαρίκι λοιπόν που «ανακάλυψαν» εσχάτως ο Κώστας Χαρδαβέλλας, το υπουργείο Παιδείας, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και ο Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού έχει μια ιστορία που καλό θα ήταν να γνωρίζουν όσοι (και κυρίως όσες) καλούνται σήμερα να τη δουν ως τελευταία λέξη της επιστήμης για το θέμα. Πρόκειται για ένα αμφιλεγόμενο βίντεο σεβαστής ήδη ηλικίας, η εγκυρότητα του οποίου έχει αμφισβητηθεί από πολλές και ποικίλες πλευρές. Το βίντεο έρχεται κατευθείαν από την καρδιά της πιο σκληρής, ρατσιστικής και μισογυνικής, ριγκανικής δεξιάς. Ετσι, το υπουργείο Παιδείας οφείλει να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους έκρινε σκόπιμο να του ανοίξει την πόρτα του ελληνικού σχολείου.

Σιωπηλή παραπλάνηση

Την άποψή της για τη «Σιωπηλή Κραυγή» ζητήσαμε από την Ευτυχία Λεοντίδου, μαιευτήρα-γυναικολόγο, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών:

«Καταρχάς θα ήθελα να σημειώσω την ορολογία που χρησιμοποιεί ο Μπ. Νέιθανσον στην ταινία του προκειμένου να περάσει στους θεατές τη θέση ότι αυτό που παρακολουθούν είναι η δολοφονία ενός παιδιού. Το έμβρυο ονομάζεται 'ο ασθενής μας', 'παιδί' ή 'αγέννητο παιδί', 'μωρό'. Στην ίδια λογική, η έγκυος γυναίκα αναφέρεται συνεχώς ως 'μητέρα'. Ολως τυχαίως, κάποια στιγμή συγκρίνει τον αναρροφητήρα με ηλεκτρική σκούπα...

Σημασία έχει ότι το έμβρυο είναι απολύτως εξαρτημένο από τη μήτρα στην οποία κυοφορείται, δεν μπορεί να ζήσει εκτός μήτρας. Το ότι είναι ζωντανό, όπως ζωντανό είναι κάθε κύτταρο του σώματός μας, δεν συνεπάγεται ότι μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητο ανθρώπινο ον.

Στην αρχή της ταινίας το έμβρυο μοιάζει δώδεκα περίπου εβδομάδων. Πρόκειται για το ανώτατο όριο νόμιμης διακοπής της κύησης, ενώ οι περισσότερες νόμιμες εκτρώσεις πραγματοποιούνται κατά την έκτη με όγδοη εβδομάδα. Στην ηλικία αυτή το έμβρυο δεν γίνεται να κατατεμαχιστεί, όπως παρουσιάζει η ταινία. Η διακοπή της κύησης γίνεται σήμερα με αναρρόφηση και υπάρχουν διάφορα μεγέθη αναρροφητήρων ανάλογα με την ηλικία της κύησης.

Τους τρεις πρώτους μήνες, το έμβρυο δεν έχει λειτουργία εγκεφαλικού φλοιού, οπότε δεν έχει την αίσθηση του πόνου. Οταν πρωτοπαρουσιάστηκε η ταινία, το Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων, ένας οργανισμός με ιδιαίτερο ειδικό βάρος στις Ηνωμένες Πολιτείες, αποφάνθηκε μεταξύ άλλων ότι 'δεν γνωρίζουμε καμία έγκυρη επιστημονική πληροφορία που να υποστηρίζει την άποψη ότι το έμβρυο βιώνει το αίσθημα του πόνου στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ο φλοιός του εγκεφάλου αποκτά την τελική του διαμόρφωση στον έβδομο μήνα και ότι η μυελίνωση (ή κάλυψη) του νωτιαίου μυελού πραγματοποιείται μεταξύ της εικοστής και της τεσσαρακοστής εβδομάδας. Αυτές και άλλες νευρολογικές εξελίξεις θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί για να αισθανθεί το έμβρυο πόνο. Για να αισθανθεί πόνο χρειάζεται επίσης τους νευροδιαβιβαστές, πολύπλοκες χημικές ουσίες οι οποίες στα ζώα αναπτύσσονται στο τελευταίο τρίτο της κύησης. Δεν διαθέτουμε καμία ένδειξη ότι στους ανθρώπους συμβαίνει κάτι διαφορετικό'.

Το έμβρυο που μας δείχνει η ταινία έχει ενεργητικές κινήσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι κινήσεις του είναι εκούσιες. Αντίθετα θεωρούνται αντανακλαστικές. Γιατροί που είδαν την ταινία είπαν ότι δεν διαπίστωσαν διαφορετική δραστηριότητα από εκείνη που δείχνουν τα φυσιολογικά υπερηχογραφήματα στις δώδεκα εβδομάδες. Εξάλλου για να κραυγάσει το έμβρυο, προϋποτίθεται η ύπαρξη αέρα στους πνεύμονες, πράγμα που συμβαίνει με την πρώτη εισπνοή μετά τον τοκετό. Η γυναίκα όμως που βλέπει την ταινία αποκομίζει την εντύπωση ότι το έμβρυο κραυγάζει αλλά αυτή δεν το ακούει.

Ενα άλλο επιχείρημα του Νέιθανσον είναι η αύξηση των καρδιακών παλμών του εμβρύου την ώρα του 'κινδύνου'. Είναι προφανές ότι στη φάση αυτή το έμβρυο δεν έχει τη δυνατότητα ούτε να δει το εργαλείο του γιατρού ούτε να αντιληφθεί τη λειτουργία του. Οι καρδιακοί παλμοί παρουσιάζουν ούτως ή άλλως μία φυσιολογική διακύμανση και απαιτείται αρκετά μεγάλη εμπειρία για να την αξιολογήσεις ακόμη και στα τελειόμηνα έμβρυα, πόσο μάλλον στη φάση που παρουσιάζει η ταινία.

Ενα άλλο ψεύδος της ταινίας είναι ότι το έμβρυο κατατεμαχίζεται, κόβεται το κεφάλι του κ.ο.κ. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει για το πρώτο τρίμηνο, αλλά για διακοπές της κύησης που πραγματοποιούνται στο δεύτερο τρίμηνο και μάλιστα σε ένα χρόνο, πράγμα σπανιότατο σήμερα. Είναι κάτι που αποφεύγεται με τις νόμιμες, επομένως έγκαιρες, εκτρώσεις. Αντίθετα, συνέβαινε πιο συχνά παλιότερα, όταν οι εκτρώσεις ήταν παράνομες. Σήμερα οι διακοπές δεύτερου τριμήνου, που επιτρέπονται από το νόμο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, γίνονται με τη χορήγηση φαρμάκων και είναι, για τη γυναίκα, σαν τις αυτόματες αποβολές.

Ενα ακόμη ζήτημα είναι τα πεταμένα έμβρυα που δείχνει η ταινία στο τέλος. Ούτε ένα από αυτά δεν είναι έντεκα εβδομάδων. Αναρωτιέμαι πού τα βρήκε ο Νέιθανσον. Η εικόνα αντιφάσκει με τον τεμαχισμό που έχει δείξει προηγουμένως. Υποψιάζομαι ότι πρόκειται για αποβολές που έχουν συμβεί κατά το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης ή πρόωρους τοκετούς. Αλλά και πάλι, τα νεκρά έμβρυα δεν πετιούνται στα σκουπίδια...

Εκείνο που είναι βέβαιο είναι ότι οι επιπλοκές της έκτρωσης, στις οποίες αναφέρεται με έμφαση η ταινία, είναι πολύ συχνότερες όταν οι εκτρώσεις είναι παράνομες και γίνονται σε ανεξέλεγκτες συνθήκες. Το ίδιο ισχύει ασφαλώς και για τη λεγόμενη 'βιομηχανία των εκτρώσεων'. Η αισχροκέρδεια είναι πολύ μεγαλύτερη όταν οι εκτρώσεις πραγματοποιούνται σε καθεστώς παρανομίας.

Για να τελειώνω: το πότε αρχίζει να δημιουργείται η συνείδηση στα έμβρυα ή στα ανθρώπινα όντα είναι ένα ζήτημα υπαρξιακό που ο καθένας θα πρέπει να το απαντήσει για τον εαυτό του. Στο θέμα αυτό, ο Νέιθανσον και εκείνοι που διακινούν την ταινία του δεν έχουν καμιά απολύτως αρμοδιότητα. Τα περί 'προστασίας της ζωής' συνιστούν καπηλεία. Δεν ενδιαφέρονται για τη ζωή όσοι απλώς ενοχοποιούν τις γυναίκες και αρνούνται το δικαίωμά τους στην ενημέρωση και τη σωστή αντισύλληψη που συνιστά και το μοναδικό τρόπο για την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης».