Η ΚΟΜΜΕΝΗ ΤΑΙΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΒΑΝΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
 

Το ανεπιθύμητο ντοκιμαντέρ
 

Η παρουσία των αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται πολλές φορές με καχυποψία και με εχθρότητα. Το κακό είναι ότι παρόμοια υποδοχή είχε κι ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή των μεταναστών στη χώρα μας. 

Η ενδιαφέρουσα εκδήλωση «Ημέρες Αλβανόφωνου Κινηματογράφου» (24-30/5) στο «Τριανόν» τελείωσε αφήνοντας ένα μεγάλο ερωτηματικό: Για ποιους τελικά λόγους αποφασίστηκε την τελευταία στιγμή να μη μεταδοθεί ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή των αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα;

Οι εκπρόσωποι των οργανωτών δεν μπόρεσαν να μας δώσουν μια ικανοποιητική εξήγηση. Ως επίσημη δικαιολογία προβλήθηκαν οι γνωστοί τεχνικοί λόγοι. Αυτό έγραφε άλλωστε και το φωτοτυπημένο φύλλο που μοιραζόταν με την έντυπη έκδοση του προγράμματος: «Η ταινία "Ισιος" δεν θα προβληθεί για τεχνικούς λόγους».

Οπως, όμως, θα διαβάσετε πιο κάτω, οι ίδιοι οι διοργανωτές παραδέχονται ότι δεν υπήρχαν τεχνικοί λόγοι και ότι θεωρήθηκε καλύτερο να μη μεταδοθεί για λόγους ουσίας, επειδή ως τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ δεν θα ταίριαζε με τις άλλες ταινίες. Αλλά τότε γιατί μπήκε εξαρχής στο πρόγραμμα;

Πάντως, το ντοκιμαντέρ μπορεί να είναι μικρής καλλιτεχνικής αξίας -αυτό δεν το κρίνουμε εμείς- παρουσιάζει όμως μια ισορροπημένη εικόνα της ζωής των μεταναστών στην Αθήνα και σε κάθε περίπτωση δεν δικαιολογεί την απόφαση της τελευταίας στιγμής. Πολύ δε περισσότερο όταν η Αλβανική Επιτροπή Ελσίνκι -που έκανε την παραγωγή του ντοκιμαντέρ- ήταν και ένας από τους χορηγούς του τριημέρου για τον αλβανικό κινηματογράφο.

Παρουσιάζουμε, στη συνέχεια, το περιεχόμενο και εικόνες από το επίμαχο ντοκιμαντέρ για να κρίνετε εσείς. Τα συνδετικά κείμενα που έχουμε προσθέσει περικλείονται σε αγκύλες. Με πλάγια γραφή καταγράφεται ο λόγος του αφηγητή. Σε παρένθεση αναφέρεται το πλάνο.

Το ντοκιμαντέρ

[Η ταινία αρχίζει με πλάνα από την Αθήνα, τον Παρθενώνα και καταλήγει στην Ομόνοια με τους μετανάστες να ζητούν δουλειά].

Οι Αθηναίοι μοιάζουν πάντοτε βιαστικοί να προλάβουν να «πάνε στην ώρα τους». Από την άλλη μεριά τα κουρασμένα βήματα των πολυάριθμων αλβανών μεταναστών, εγκαταλελειμμένων τόσο από την παλιά όσο και από τη νέα τους πατρίδα, μοιάζουν να τους οδηγούν αντίθετα στο ρεύμα. Το να είσαι Αλβανός και να περνάς τα σύνορα είναι πολύ συχνά το ίδιο σα να ανεβαίνεις ένα βουνό κουβαλώντας την πέτρα -του Σίσυφου. Είναι μια θορυβώδης αλλά κουφή μητρόπολη όπου κανείς δεν τους γνωρίζει. (...)


[Περιγράφεται η ιστορία μιας κοπέλας που έχασε τα πόδια της από βόμβα στην Αλβανία].

Οποιος τύχαινε να συναντήσει αυτήν τη μητέρα να κρατάει την κόρη της και να κάνουν περίπατο στους αθηναϊκούς δρόμους δεν θα μπορούσε να πιστέψει ότι αυτή η νέα και χαριτωμένη κοπέλα με το μοντέρνο ντύσιμο περπατάει με δύο ξύλινα πόδια.

- «Ημασταν σπίτι και κοιμόμασταν. Ξαφνικά δύο βόμβες έπεσαν στην αυλή και μία τρίτη δίπλα στην εξώπορτα. Ξαφνικά είδα τον εαυτό μου χωρίς τα πόδια μου. Ευχαριστώ το αλβανικό κράτος που με βοήθησε να έρθω στην Ελλάδα. Χειρουργήθηκα στα Ιωάννινα. Ολα πήγανε καλά και έπειτα ήρθα στην Αθήνα. Αρχισα να μαθαίνω ελληνικά στο σχολείο. Παρ' όλο που είμαι σε ξένο τόπο κουβαλώντας και αυτή την ατυχία μαζί μου, νιώθω καλά με την ανθρωπιά της χώρας μου, αλλά και των ελλήνων γιατρών μου. Αυτό απαλύνει τον πόνο» (φωτ. 1).

Στις συνεντεύξεις τους οι αλβανοί μετανάστες συχνά παραπονιούνται για την άνιση μισθοδοσία και ασφάλιση όλων των μεταναστών σε σχέση με τους έλληνες εργαζόμενους. (...)

[Μιλάει αλβανός εργοδότης (2)]

- «Εχω υπαλλήλους αλβανούς, αλλά και Ρουμάνους, Βούλγαρους και μερικές φορές και Ελληνες. Πληρώνω την κοινωνική τους ασφάλιση, όπως ορίζει ο ελληνικός νόμος. Δεν είναι για μένα μόνο νομική υποχρέωση αλλά και ηθική. Εξάλλου γνωρίζω πολύ καλά τα προβλήματα των μεταναστών. Τα πρώτα χρόνια του ερχομού μας εδώ αισθανθήκαμε οι πιο ταπεινωμένοι απ' όλους τους άλλους μετανάστες».

- «Οταν ακούω τη φράση "αυτή είναι Αλβανίδα" αισθάνομαι ότι το λένε για να με κάνουν να νιώσω ένοχη για την καταγωγή μου. Αυτό συνέβαινε κυρίως τα πρώτα χρόνια, αλλά ευθύνες σε αυτό έχουν και οι Αλβανοί και όχι μόνο οι Ελληνες. Προσπαθούμε να δουλέψουμε τίμια και όλοι πρέπει να κάνουν κάτι για να αποκαταστήσουμε το όνομα των Αλβανών. Δεν υστερούμε σε εξυπνάδα και σε περηφάνια. Συχνά υπάρχουν άσχημες πράξεις που αμαυρώνουν την εικόνα της χώρας μας. Πάντως η κακή εικόνα έχει αρχίσει να μειώνεται. Οταν διευκολύνει και το ελληνικό κράτος την παραμονή μας και τις συνθήκες εργασίας, όλα πηγαίνουν καλύτερα» (3).

Αλβανικά μαγαζιά

- «Πολλοί Αλβανοί έχουν ήδη δημιουργήσει δουλειές εδώ και υπάρχουν αλβανικά ξυλουργεία, κομμωτήρια κ.λπ. Με τον άντρα μου έχουμε ανοίξει ένα ραφτάδικο και ταυτόχρονα σπουδάζω. Στην αρχή ήταν πολύ δύσκολα, αλλά ο κάθε αλβανός μετανάστης πρέπει να δημιουργήσει ένα καλό όνομα για τον εαυτό του με σωστή δουλειά και κοινωνική ζωή» (4).

- «Αισθάνομαι καλύτερα πιο ανεξάρτητος, πιο αξιοπρεπής στις ιδιωτικές μου δραστηριότητες στην Ελλάδα και δεν δίνω σε κανέναν το δικαίωμα να έχει προκατάληψη εναντίον μου λόγω της εθνικότητάς μου». (...)

Επισκεφθήκαμε στο κέντρο της Αθήνας ένα ξυλουργείο με πολλούς μετανάστες εργάτες και Αλβανούς (5). Με ευχαρίστηση διαπιστώσαμε στις συνεντεύξεις ότι η τίμια δουλειά κέρδισε. Οι Αλβανοί εδώ αξιολογήθηκαν σωστά τόσο από τα αφεντικά τους όσο και από τους έλληνες εργαζόμενους.

- «Είναι από τα καλύτερα παιδιά όσοι εργάζονται εδώ, με καλούς τρόπους, εργατικοί και σωστοί. Ειδικά οι οικογενειάρχες Αλβανοί που εργάζονται εδώ είναι από τους καλύτερους» (6).

- «Κατ' αρχήν τα περισσότερα παιδιά είναι καλά παιδιά και δουλεύουν με φροντίδα και αγάπη. (...) Τώρα κάποιοι έκαναν μια μικρή τέτοια επιχείρηση πίσω στην Αλβανία. Τα πρώτα τους βήματα έγιναν εδώ πέρα. Μας ευχαρίστησε πολύ ότι τους βοηθήσαμε να προχωρήσουν».

Στον ελεύθερο χρόνο τους οι Αλβανοί πηγαίνουν σε ελληνικά μαγαζιά. Η ωραία ελληνική μουσική τούς χαλαρώνει και τους ξεκουράζει. Ενώ λοιπόν διασκεδάζουν όλοι μαζί σε ένα τέτοιο μαγαζί πήραμε τις γνώμες των θαμώνων για τους μετανάστες μας.

- «Εδώ στην Ελλάδα οι περισσότεροι που έχουν έρθει δεν φέρονται καλά. Οι περισσότεροι που έχουν έρθει κλέβουν, σκοτώνουν... Δεν λέμε ότι είναι όλοι οι Αλβανοί κακοί, υπάρχουν και πολλοί καλοί, αλλά οι περισσότεροι που έχουν έρθει μέχρι στιγμής δεν είναι καλοί» (7).

- «Στο δικό μας μαγαζί περνούν πάρα πολλοί τουρίστες, Ελληνες. Αλβανοί. Ποτέ δεν είχαμε το παραμικρό πρόβλημα. Οι Αλβανοί είναι καλοί και σωστοί άνθρωποι. Τους σέβομαι και τους λέω ότι είναι καλοδεχούμενοι στο μαγαζί μας. Μαζί θα πιούμε και θα διασκεδάσουμε» (8).


Θλιβερά επεισόδια

Στο παιχνίδι Αλβανίας-Ελλάδας θλιβερά επεισόδια ακολούθησαν τη χαρά της νίκης μας. Οι νεαροί μετανάστες μετά τη νίκη θέλησαν να πανηγυρίσουν τη νίκη στα στέκια τους σε πλατείες. Στις περισσότερες περιπτώσεις εμποδίστηκαν από την αστυνομία. Μια ομάδα Αλβανών συγκρούστηκε στην Ομόνοια με Ελληνες. Στη Θεσσαλονίκη επιτέθηκαν έλληνες σε αλβανούς φιλάθλους. Στην αρχή τα ΜΜΕ έλεγαν ότι αυτά είναι μικροεπεισόδια, ώσπου ένας Ελληνοαμερικάνος μαχαίρωσε τέσσερα παιδιά, Αλβανούς, και ο ένας πέθανε επιτόπου. Η αστυνομία είπε ότι ο δράστης συνελήφθη. Αυτό ήταν όλο. Τα δάκρυα της μητέρας του Γκράμοζ δεν έχουν στεγνώσει όμως ακόμα (9). Μεγάλο το δράμα της οικογένειας με τα 10 παιδιά αυτό που συνέβη στο παιδί τους.

[Μιλά ο πατέρας του θύματος (10)].

- «Ζήτησα τη βοήθεια του αλβανικού κράτους και της κοινωνίας για τη δυστυχία που με βρήκε. Ομως, μερικές δυστυχίες είναι χειρότερες. Στην προσπάθεια να γίνει το σωστό για το χαμό του αθώου παιδιού μου, κάποιοι προσπάθησαν να ενοχοποιήσουν εκείνους που μαχαιρώθηκαν, δημιουργώντας επεισόδιο μέσα στο δικαστήριο με τα παιδιά. Καμιά προστασία για τα παιδιά μου, τους μάρτυρες, αλλά και το αγόρι που μαχαιρώθηκε μαζί με το γιο μου. Από το φόβο του στο τέλος δεν ήρθε να καταθέσει. Ούτε και η χώρα μου μας προστάτεψε».

[Η ταινία αναφέρεται στο ζήτημα των κοινωνικών-πολιτικών δικαιωμάτων].

- «Είμαι επικεφαλής της Ομοσπονδίας των αλβανικών συλλόγων στην Ελλάδα, η οποία λειτουργεί νόμιμα τα τελευταία τρία χρόνια. Δουλεύουμε με στόχο την προστασία των δικαιωμάτων μας, αλλά και για μετανάστες άλλων εθνικοτήτων».

- «Φυσικά έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από τα πρώτα χρόνια που μια μεγάλη μάζα μεταναστών ήρθε σε αυτή τη χώρα και πολλά μπορούν και πρέπει να γίνουν ακόμα. Πρέπει να είμαστε όμως ρεαλιστές. Εχουμε μεν χαρτιά αλλά δεν είμαστε πια το πρώτο μέλημα των αρχών ούτε κατασκευάζονται περιστατικά όπως εκείνα των πρώτων χρόνων. Υπάρχει όμως γραφειοκρατία και ανακρίβειες. Για παράδειγμα πολλές άδειες παραμονής έχουν λήξει. Κοίτα το διαβατήριο που έχω, πήρα δύο άδειες την ίδια μέρα και η μία είχε ήδη λήξει 6 μήνες πριν την πάρω στα χέρια μου. Χάνονται έτσι χρήματα και χρόνος» (11).

- «Νομίζω ότι ίσα δικαιώματα σε μια κοινωνία σημαίνει και πολιτικά δικαιώματα. Το γεγονός ότι δεν έχουμε πολιτικά δικαιώματα τα τελευταία 15 χρόνια σημαίνει ότι τόσα χρόνια μας χωρίζουν από την αρχή της ισότητας».

Ανάμεσα στους μετανάστες ζουν επιστήμονες και διανοούμενοι που ασχολούνται με τρέχοντα επαγγέλματα. Ο γιατρός δουλεύει εδώ χασάπης και ο πανεπιστημιακός πουλάει ψάρια στο δρόμο. Οι δρόμοι κουβαλούν τους ανθρώπους σαν ίσους ενώ ο καθένας έχει διαφορετική μοίρα. Ανάμεσα στο πλήθος ρωτήσαμε μερικούς έλληνες πολίτες για το πώς αισθάνονται στη συνύπαρξή τους με Αλβανούς.

[Από αυτούς που μιλούν οι περισσότεροι εκφράζονται σε ήπιο τόνο].

- «Υπάρχουν και κακοί υπάρχουν και καλοί, όπως κι εμείς οι Ελληνες. Πρέπει να είναι ελεύθεροι να κινούνται. Ο ήλιος ανήκει σε όλο τον κόσμο. Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς» (12).

Παιδιά χωρίς παιχνίδι

Η ωραιότερη μελωδία της ζωής στην πόλη είναι οι παιδικές φωνές. Ειδικά στα πάρκα και στις παιδικές χαρές. Ενώ αυτά τα ελληνόπουλα χαίρονται το παιχνίδι τους, για πολλά αλβανόπουλα αυτός είναι ο χαμένος παράδεισος. Στη γωνία του δρόμου ένας μικρός ζητιάνος (13). Κάπου παραπέρα ένας έφηβος εξαντλημένος από τη σκληρή δουλειά και εξαπατημένος στο θέμα της αμοιβής του (14).

- «Είμαι από το Ελμπασάν. Ηρθα εδώ πριν από τριάμισι χρόνια και δουλεύω σαν σκυλί όλη την ημέρα. Βλέπεις αυτό το τεράστιο φορτηγό με τους 5 τόνους υλικά που κουβαλάει; Πρέπει να το αδειάσω. Σηκώνομαι στις 5 το πρωί και δουλεύω μέχρι να σκοτεινιάσει. Ο κόπος μου δεν πληρώνεται και στα λεφτά με ρίχνουν».

(...) Μιλήσαμε με ένα μετανάστη που δεν θέλησε για κάποιους λόγους να δείξει το πρόσωπό του (15).

- «Μας κακομεταχειρίστηκαν, μας περιφρόνησαν και δεν ξέρουμε τι μπορεί να συμβεί αργότερα. Εχω κάνει κάθε δουλειά που μπορεί να κάνει ένας εντελώς απελπισμένος άνθρωπος. Οταν είσαι παράνομος σε κυνηγούν και σε δέρνουν άσχημα, όπως συνέβη σ' εμένα. Με κλότσησαν και με χτύπησαν. Ακόμα κι όταν έχεις βίζα, την ώρα που κάνουν τον έλεγχο, τα χλωρά καίγονται με τα ξερά».

[Ακολουθούν απόψεις μεταναστών για τις συντάξεις].

- «Ποιος θα βεβαιώσει ότι θα έχουν ασφάλεια όταν γεράσουν; Εγώ είμαι ένας ηλικιωμένος μετανάστης. Δουλεύω στην Ελλάδα 14 χρόνια. Σε σύγκριση με τους νεότερους, εμείς που ήρθαμε σε μεγαλύτερη ηλικία νιώθουμε περισσότερο το βάρος της ξενιτιάς. Πρέπει να φροντίσουν περισσότερο οι οργανώσεις μας για την προστασία των μεταναστών. Εγιναν πολλές σημαντικές συναντήσεις με το δήμαρχο της Αθήνας και υπουργούς. Ηρθαμε σε επαφή και με το Συνήγορο του Πολίτη της Αλβανίας για το θέμα των συντάξεων.

[Το πρόβλημα της εκπαίδευσης].

- «Είναι δύσκολο για τους μετανάστες να διασφαλίζουν ότι η αλβανική γλώσσα θα επιβιώσει και στις νεότερες γενιές και ότι η κουλτούρα μας δεν θα αφομοιωθεί από τις ξένες κουλτούρες. (...) Ο δήμαρχος μας υποσχέθηκε να δοθούν κάποιοι χώροι για την εκμάθηση της αλβανικής. Είναι λυπηρό τέτοιες πρωτοβουλίες να εμποδίζονται στη χώρα υποδοχής. Οταν έρχεται η ώρα να πληρωθούν οι καθηγητές, πολλοί γονείς διστάζουν, ενώ είναι γνωστό ότι οι οικογένειες θυσιάζουν τα πάντα για να μάθουν τα παιδιά τους δυτικές γλώσσες».

- «Είμαι φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά και σπουδάζω οικονομικά στο τέταρτο έτος. Παρ' όλο που ήμουν πολύ μικρή όταν ήρθα στην Ελλάδα, διαβάζω και γράφω στα αλβανικά καλά. Αυτή είναι και η έκκλησή μου σε όλες τις αλβανικές οικογένειες να μαθαίνουν στα παιδιά τη γλώσσα μας» (16).

Ρατσιστικά σχόλια

[Εμπειρία από ρατσιστικό λόγο].

- «Ακούμε προκαταλήψεις, ρατσιστικά και ξενοφοβικά σχόλια από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν τίποτε για την Αλβανία. Πολλοί από αυτούς δεν ξέρουν καλά καλά πού βρίσκεται. Με ρωτάνε διάφορες αφελείς ερωτήσεις όπως αν έχει θάλασσα και αν καλλιεργούμε ντομάτες. Δεν μας μένει χώρος να συζητήσουμε αν αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Αλλά είμαστε δύο γειτονικές χώρες με κοινές παραδόσεις και ιστορία.

[Μιλάει η Σεφερίνα Σεράνι (17) που εκφωνεί ειδήσεις στα αλβανικά στο Κανάλι 10].

-«Τελειώνοντας τις σπουδές μου στην Ελλάδα έκανα μια μελέτη για να συμπεριληφθούν τα αλβανικά στις ελληνικές ειδήσεις. Ο ΑΝΤ1 δεν δέχτηκε τις προτάσεις μου διότι θεώρησε μεγάλο το κόστος. Δύο μήνες μετά με κάλεσαν στο Κανάλι 10. (...) Μπορώ να πω ότι νιώθω καλά με τη βοήθεια που προσφέρω στους αλβανούς φυλακισμένους στις φυλακές. Πολλοί αθώοι Αλβανοί εκτίουν ποινές μόνο και μόνο γιατί στις έρευνες δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν. Δεν μπορούσαν να πάρουν ένα δικηγόρο που να καταλαβαίνει τη γλώσσα και να εξηγεί στους δικαστές».

[Το ντοκιμαντέρ τελειώνει με αναφορά στις αλβανικές οργανώσεις για τα δικαιώματα των μεταναστών και ειδικότερα στην Επιτροπή Ελσίνκι που ήταν η πρώτη ΜΚΟ που ιδρύθηκε στην Αλβανία το 1992. Μιλάει η Βασίλικα Χίζι].

«Σε πολλές περιπτώσεις ασκήθηκε βία σε αλβανούς πολίτες επειδή πέρασαν τα σύνορα. Ξέρουμε ότι πολλοί δεν έχουνε χαρτιά, αλλά σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες πρέπει η Ελλάδα να τους προμηθεύει με χαρτιά έστω και προσωρινά. (...) Το γεγονός ότι 5.000 Αλβανοί βρίσκονται στις ελληνικές φυλακές οφείλεται κυρίως στην αδυναμία τους να γίνουν νόμιμοι με τα χαρτιά που χρειάζονται. Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων πολλών που πέθαναν από την κακομεταχείριση στην προσπάθειά τους να ζήσουν στην Ελλάδα. Οι έρευνες των αρχών γύρω από τέτοια περιστατικά είναι υποτυπώδεις και δεν αφήνουν καμιά δυνατότητα να πιστοποιηθεί η αστυνομική αυθαιρεσία στην Ελλάδα. Πρέπει ακόμα να γίνουν πολλά».

Η νύχτα πέφτει στην πολυπολιτισμική μητρόπολη ύστερα από μια κοπιαστική μέρα.

Αύριο θα ξημερώσει μια καινούρια μέρα με την ελπίδα και την ευχή ότι οι άνθρωποι κάθε εθνικότητας και χρώματος θα έρθουν πιο κοντά, ισότιμος ο ένας με τον άλλο.
 

«Δεν μας έπεισαν»

Οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ και εκπρόσωποι της Αλβανικής Επιτροπής του Ελσίνκι που έχει κάνει την παραγωγή του βρέθηκαν στην Ελλάδα για να μάθουν τους λόγους που δεν θα παιχτεί η ταινία τους. Τους συναντήσαμε στο ξενοδοχείο όπου έμεναν. Ο δικηγόρος Νιαζί Τζάχο προθυμοποιήθηκε να μας εξηγήσει τι συνέβη, πολύ περισσότερο που, όπως μας είπε, «κι εμείς ανατρέχουμε στην "Ελευθεροτυπία" όταν θέλουμε να μάθουμε την αλήθεια για κάποιο γεγονός στην Ελλάδα».
*Η διευθύντρια της Αλβανικής Επιτροπής Ελσίνκι Βασίλικα Χίζι μάς περιέγραψε την υπόθεση: «Ο υπεύθυνος αλβανός σκηνοθέτης του φεστιβάλ απευθύνθηκε στην ομάδα μας και μας ρώτησε αν θα θέλαμε να συμμετάσχουμε. Γνώριζε ότι εμείς ασχολούμαστε με το θέμα των μεταναστών. Βρήκαμε το πρόγραμμα πολύ ενδιαφέρον και τον ενημερώσαμε ότι έχουμε ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ για τη ζωή των μεταναστών στην Ελλάδα. Του στείλαμε το φιλμ που έχει σκηνοθετήσει ο πολύ γνωστός στην Αλβανία σκηνοθέτης Ιλι Πέπο και η απάντηση ήταν ότι το ντοκιμαντέρ ήταν εξαιρετικό. Αμέσως του στείλαμε συμπληρωματικές πληροφορίες για την ταινία και λίγα λόγια που θα χρειάζονταν για την παρουσίαση στο πρόγραμμα. Παράλληλα, κανονίσαμε να έρθουν στην Ελλάδα αντιπρόσωποι από την οργάνωσή μας και να μιλήσουν για το μεταναστευτικό. Δύο μέρες πριν γίνει το ταξίδι λάβαμε το μήνυμα ότι το φιλμ δεν θα παιχτεί, χωρίς να μας ανακοινωθεί η αιτία. Ο υπεύθυνος του φεστιβάλ μάς παρέπεμψε στον Μπουγιάρ Αλιμάνι και εκείνος μας δήλωσε ότι το φιλμ είναι πολύ καλό, αλλά πρόκειται για ντοκιμαντέρ, ενώ η θεματολογία του φεστιβάλ αφορά μόνο καλλιτεχνικές δημιουργίες. Δεν συζητήσαμε καθόλου για το περιεχόμενο του φιλμ στη δεκάλεπτη συνομιλία μας, ενώ εγώ επέμεινα να μάθω γιατί την τελευταία στιγμή προέκυψαν "τα καλλιτεχνικά ζητήματα" και ποιος είναι ο πραγματικός λόγος της απόρριψης. Παντού σε όλα τα προγράμματα υπήρχε η ανακοίνωση για την προβολή του. Εκείνος δήλωσε κοφτά ότι η απόφαση είναι δική του και δεν θα προβληθεί διότι είναι ντοκιμαντέρ. Φυσικά το άλλο ντοκιμαντέρ που είχε ανακοινωθεί, προφανώς θα παιχτεί. Προσπάθησα να του πω ότι το φιλμ είχε σημασία, γιατί με μια ισότιμη ματιά προσπαθούσε να καταλάβει τα προβλήματα των μεταναστών αλλά και των Ελλήνων που τους δέχονται στη χώρα τους. Το φιλμ σχολίαζε αυτά τα θέματα με ψύχραιμο τρόπο, ζητώντας από τις κυβερνήσεις των δύο χωρών να σκύψουν πάνω στα προβλήματα των μεταναστών».
*Επικοινωνήσαμε κι εμείς με τον κ. Αλιμάνι, καλλιτεχνικό διευθυντή της εκδήλωσης, ο οποίος μας επιβεβαίωσε ότι την απόφαση για το κόψιμο την πήρε ο ίδιος, επειδή κατά τη γνώμη του «πρόκειται για τηλεοπτικό ρεπορτάζ και όχι για ταινία». Παρά την επιμονή μας δεν στάθηκε δυνατόν να μας εξηγήσει τους λόγους που αυτή η απόφαση πάρθηκε την τελευταία στιγμή και ενώ η ταινία είχε περιληφθεί στο επίσημο πρόγραμμα. Επέμενε μόνο στα προσωπικά καλλιτεχνικά του κριτήρια.
*Οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ δεν πείθονται από αυτή την εξήγηση. «Πραγματικά δεν καταλαβαίνω», λέει η κυρία Χίζι «πώς η προβολή ενός ντοκιμαντέρ θα χαλούσε την καλλιτεχνική εικόνα του φεστιβάλ. Πάντως, αυτός πήρε την ευθύνη επάνω του και μας ανακοίνωσε ότι ήταν αποκλειστικά δική του απόφαση. Τώρα που ήρθαμε θα συναντηθούμε με κάποιους από την αλβανική κοινότητα για να τους ενημερώσουμε για το θέμα. Σε αυτή την υπόθεση δεν έχουν ευθύνη οι έλληνες διοργανωτές, με τους οποίους δεν είχαμε καμιά επαφή».
*Ο κ. Δημήτρης Σοφιανόπουλος, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου που συνδιοργάνωνε την εκδήλωση, επιβεβαίωσε ότι ο ίδιος δεν είχε καμιά σχέση με την επιλογή -και με τον αποκλεισμό- των ταινιών ούτε ενημερώθηκε για το ντοκιμαντέρ. Το αστείο είναι ότι στο επίσημο πρόγραμμα οι οργανωτές ευχαριστούν την Αλβανική Επιτροπή του Ελσίνκι για τη χορηγία της. Με ωραίο τρόπο την ευχαρίστησαν.


ΔΕΙΤΕ

«Te ndihesh i barabarte» (2005, σκηνοθεσία Ιλι Πέπο)
Το επίμαχο ντοκιμαντέρ, παραγωγής της Αλβανικής Επιτροπής Ελσίνκι. Στο πρόγραμμα της εκδήλωσης για τον αλβανικό κινηματογράφο εμφανίστηκε με τον ελληνικό τίτλο «Ισιος», εννοώντας «ίσος», δηλαδή «ισότιμος». Η αγγλική μετάφραση είναι Feeling equal. Υπότιτλος «Με τους μετανάστες μας στην Ελλάδα». Στο πρόγραμμα παρουσιάζεται η ταινία με την ακόλουθη περίληψη:
«Σε αυτό το ντοκιμαντέρ, έλληνες πολίτες εκφράζουν την άποψή τους για τους αλβανούς μετανάστες. Ενα ξεχωριστό μέρος στην ταινία είναι οι προσπάθειες πολλών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα της Ελλάδας και της Αλβανίας και ειδικά των συλλόγων αλβανών μεταναστών και της Αλβανικής Επιτροπής του Ελσίνκι. Το ντοκιμαντέρ έχει ως σκοπό να μεταφέρει την αισιοδοξία για μια ζωή με αξιοπρέπεια και σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Για τον σκηνοθέτη Ylli Pepo αναφέρεται ότι «γεννήθηκε στην Αλβανία το 1948. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων. Από το 1980 μέχρι το 1992 διηύθυνε το τηλεοπτικό κρατικό κανάλι της Αλβανίας. Εχει κάνει ντοκιμαντέρ και τηλεταινίες. Το 2001 έχει πάρει μέρος σε πολλές διεθνείς τηλεοπτικές εκδηλώσεις, στις οποίες έχει βραβευτεί».

Ελευθεροτυπία, 10/6/2007