ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ
 

Η αθέατη πλευρά του Μακεδονικού

Εχουμε μάθει να συζητάμε τις διαφορές με την ΠΓΔΜ σε «παράθυρα», συλλαλητήρια και προαύλια των εκκλησιών. Καλό θα ήταν, όμως, να δούμε τι γίνεται και στα εμπορικά επιμελητήρια
 

Ο φίλος δημοσιογράφος Νικήτας Λιοναράκης, που πέθανε τόσο πρόωρα, ήταν από τους εμπνευστές του διαλόγου με πολίτες της ΠΓΔΜ, την περίοδο του εθνικού παροξυσμού και των συλλαλητηρίων.

Μας διηγιόταν, μάλιστα, γελώντας, την περιπέτειά του στα σύνορα της Νίκης, κατά την επιστροφή της Κίνησης για το Διάλογο στα Βαλκάνια στις 28.3.93, μετά την τριήμερη διαβαλκανική συνάντηση στην Οχρίδα της ΠΓΔΜ: Η ασφάλεια των συνόρων όχι μόνο κατέγραψε όλα τα στοιχεία της ομάδας των πολιτών, αλλά άρχισε να ψάχνει και τα έντυπα που είχαν μαζί τους, μήπως ανακαλύψουν κανένα «αντεθνικό» χαρτί.

Είναι αλήθεια ότι αυτές οι σκηνές είναι μακρινό παρελθόν για τα σύνορα της Νίκης. Τώρα, κάθε Σάββατο πρωί κάνουν ουρά οι έλληνες πολίτες, κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, που θέλουν να κάνουν τα εβδομαδιαία ψώνια τους στη γειτονική μεγαλούπολη Μπίτολα της ΠΓΔΜ, το ιστορικό Μοναστήρι.

Η αισθητή τιμαριθμική διαφορά, σε συνδυασμό με τις ευκαιρίες για μια ανέξοδη αναψυχή, καθιστά τη νότια περιοχή της ΠΓΔΜ ελκυστικό προορισμό ακόμα και για τους μη προνομιούχους έλληνες. Και το κύριο αίτημα των οικονομικών φορέων των συνοριακών νομών της ελληνικής Μακεδονίας είναι να βρεθούν τρόποι για να αυξηθεί και το ρεύμα της εισόδου πολιτών της ΠΓΔΜ προς την Ελλάδα, το οποίο ανακόπτει η πανάκριβη βίζα και οι γραφειοκρατικές δυσκολίες των ελληνικών διπλωματικών υπηρεσιών στη γειτονική χώρα.

Αλλοτε και τώρα

Θα έλεγε, λοιπόν, κανείς ότι η αντιπαλότητα της περασμένης δεκαετίας έχει δώσει τη θέση της σε ένα καθεστώς αμοιβαία επωφελούς γειτονίας. Ομως και πάλι σιγά σιγά άρχισαν να ξεπροβάλλουν από τη σκιά οι Μακεδονομάχοι της περασμένης δεκαετίας. Οι διαπραγματεύσεις της Νέας Υόρκης και το ενδεχόμενο μιας συμβιβαστικής λύσης στο ζήτημα του ονόματος της γειτονικής χώρας έχει αναθερμάνει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και προκαλεί πάλι τριβές στο εσωτερικό μέτωπο.

Βέβαια, δεν βρισκόμαστε πια -ευτυχώς- στην περίοδο του 1992-1994:

- Δεν διώκονται σήμερα -όπως τότε- όσοι τολμούν να αναφερθούν στη «Σλαβική Μακεδονία». Σήμερα, η ονομασία αυτή θεωρείται το μέγιστο που θα μπορούσε να πετύχει η ελληνική διπλωματία στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν.

- Δεν ετοιμάζεται καμιά «Ταξιαρχία Θανάτου» από την Κρήτη -όπως τότε- για να απελευθερώσει την «ελληνική» ΠΓΔΜ που βρίσκεται σε «κατοχή».

- Δεν κινδυνεύουν έλληνες να μαχαιρωθούν σε πλατείες από διαταραγμένους εθνικόφρονες, όπως συνέβη σε στελέχη του ΚΚΕ στη Θεσσαλονίκη.

- Δεν καλείται ο Κώστας Πλεύρης σε σχολεία για να τα «διαφωτίσει» περί Μακεδονικού υπό τις ευλογίες και της εφημερίδας «Καθημερινή».

- Δεν απειλούνται με απαγόρευση και κάψιμο όσα βιβλία δεν συμβαδίζουν με την επίσημη γραμμή της μετεμφυλιακής εθνικοφροσύνης.

- Δεν ετοιμάζονται διατεταγμένα συλλαλητήρια για να δείξουμε τη δύναμή μας στους «γυφτοσκοπιανούς».

- Δεν ετοιμάζεται η Εκκλησία να κηρύξει από άμβωνος τον Τρίτο Βαλκανικό πόλεμο με τους γείτονες της Ελλάδας.

*Για να φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση περάσαμε πρώτα από την περίοδο 1994-1995, κατά την οποία η Ελλάδα εφάρμοσε τη «γραμμή πυγμής», κλείνοντας τα σύνορα και επιβάλλοντας εμπάργκο στην ΠΓΔΜ. Πολύ γρήγορα διαπιστώθηκε ότι το πραγματικό θύμα αυτής της πολιτικής σκλήρυνσης υπήρξαν οι περιοχές της ελληνικής Μακεδονίας που συνορεύουν με την ΠΓΔΜ, και κυρίως ο νομός της Φλώρινας που στήριζε τότε την ανάπτυξή του στις διασυνοριακές συναλλαγές και στην αγοραστική δύναμη των επισκεπτών από τη γειτονική μεγαλούπολη πέραν των συνόρων, τα Μπίτολα (Μοναστήρι).

*Ακολούθησε η περίοδος της ψύχραιμης αντιμετώπισης που σφραγίστηκε με την υπογραφή (από τον σημερινό πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια) της Ενδιάμεσης Συμφωνίας στις 13 Σεπτεμβρίου 1995.

Η Συμφωνία αυτή όχι μόνο έδωσε μια προσωρινή λύση για το όνομα (ΠΓΔΜ), αλλά άνοιξε το δρόμο για την επιβίωση του νεοσύστατου κράτους και μάλιστα με την καίρια παρέμβαση του ελληνικού κράτους.

*Οπως έχουμε επισημάνει, παρά τους λεονταρισμούς περί βέτο, αυτή η Ενδιάμεση Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ εξακολουθεί να ισχύει, εφόσον για την κατάργησή της απαιτείται η καταγγελία της από το ένα τουλάχιστον μέρος, πράγμα που δεν έχει συμβεί.

Αλλά και μετά την καταγγελία της η Συμφωνία θα έχει ισχύ για ένα έτος. Και όπως παρατηρούν στην εισαγωγή του βιβλίου τους οι Ευάγγελος Κωφός και Βλάσης Βλασίδης (2003), εκφράζοντας την επίσημη ελληνική άποψη, «τα δύο μέρη, προφανώς ικανοποιημένα από το πλαίσιο και την πορεία εφαρμογής της συμφωνίας, δεν εκδήλωσαν πρόθεση τερματισμού της».

Μια χρυσοφόρα Συμφωνία

Η καραμέλα που ακούγεται ακόμα και από επίσημα χείλη είναι ότι από την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας οι σχέσεις Ελλάδας και ΠΓΔΜ έχουν παγώσει. Ισχύει το ακριβώς αντίθετο: Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εξωτερικών, αυτά τα δώδεκα χρόνια αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα οι σχέσεις των δύο χωρών:

Από τις δεκαεπτά μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις σε ΠΓΔΜ, οι επτά είναι ελληνικές. Βάσει του μετοχικού κεφαλαίου, οι ελληνικές επενδύσεις στην ΠΓΔΜ ανήλθαν την περίοδο 2000-2006 σε 262,4 εκατ. δολ., ή, αν υπολογισθεί το σύνολο των ετησίων ροών επενδύσεων, κατέλαβαν τη δεύτερη θέση μεταξύ των ξένων επενδύσεων.

Ο υπολογισμός της ροής ξένων επενδύσεων βάσει μετοχικού κεφαλαίου δεν αφορά το πραγματικό επενδεδυμένο κεφάλαιο των επιχειρήσεων, το οποίο εμφανίζεται μόνο στα στοιχεία του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών της Κεντρικής Τράπεζας της ΠΓΔΜ.

Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των ελληνικών κεφαλαίων έχει εισρεύσει στην ΠΓΔΜ μέσω εταιρειών ελληνικών συμφερόντων, που έχουν την έδρα τους και σε άλλες χώρες (Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Κύπρος, Ιρλανδία), και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιωτικοποιήσεις και εξαγορές (ΕΛΛ.ΠΕ.-ΟΚΤΑ, ETE-Stopanska Bank, OTE-Cosmofon, TITAN-UJSE, 3E-Pivara, Alpha Bank, Kyriakidis, Elbisco-Zitolux), το μέγεθος των ελληνικών επενδύσεων, σύμφωνα με το επενδεδυμένο κεφάλαιο, είναι ανώτερο του επισήμως εγγεγραμμένου και ανέρχεται σε 950 εκατ. ευρώ, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση και απασχολώντας πάνω από 20.000 άτομα, ενώ οι σαράντα μεγαλύτερες εταιρείες ελληνικών συμφερόντων στην ΠΓΔΜ διαθέτουν επενδεδυμένο κεφάλαιο 830 εκατ. ευρώ.

Στο σύνολο της αξίας των ελληνικών επενδύσεων, το 25% καταλαμβάνουν οι επενδύσεις στον τομέα πετρελαίου, το 17% σε τηλεπικοινωνίες, το 28% σε Τράπεζες, το 10% σε κλάδο τροφίμων, 15% σε βιομηχανία και το 5% σε λοιπούς τομείς. Ακόμα και στο ένα από τα τρία ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια της ΠΓΔΜ (Alpha) υπάρχει συμμετοχή ελληνικού κεφαλαίου.

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (ΕΣΥΕ), το 2005 οι ελληνικές εξαγωγές προς την ΠΓΔΜ αυξήθηκαν κατά 6,72%, σε σχέση με το 2004 (από 382,1 εκατ. δολ. σε 407,9 εκατ.), ενώ οι ελληνικές εισαγωγές από ΠΓΔΜ αυξήθηκαν κατά 63,49% (από 150,4 εκατ. δολ. σε 245,9 εκατ.). Το 2005, ο όγκος εμπορίου αυξήθηκε κατά 22,17% (από 532,5 εκατ. δολ. σε 653,8 εκατ.) και το εμπορικό ισοζύγιο διατηρήθηκε θετικό για την Ελλάδα (162 εκατ. δολ.) παρά τη μείωσή του κατά 30,08% σε σχέση με το 2004 (231,7 εκατ.). Η ραγδαία αύξηση των ελληνικών εισαγωγών από ΠΓΔΜ οφείλεται στο γεγονός ότι οι ελληνικές εταιρείες οι οποίες έχουν εγκατασταθεί στην ΠΓΔΜ εισάγουν πρώτες ύλες από την Ελλάδα και επανεξάγουν το προϊόν τους στην Ελλάδα (παθητική τελειοποίηση, κοινώς «φασόν»).

Περιττό να πούμε ότι ένα είναι το όνομα των γειτόνων μας για όλες αυτές τις επιχειρήσεις (ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για θυγατρικές ελληνικών κρατικών εταιρειών είτε για ιδιωτικές επενδύσεις): «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Αυτό το «ελληνικό θαύμα» στην ΠΓΔΜ δεν έγινε τυχαία. Μετά την άρση του εμπάργκο και την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας ανέλαβαν πρωτοβουλία στελέχη του επιχειρηματικού κόσμου που είχαν γνώση του χώρου της Γιουγκοσλαβίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το λόμπι των ξένων εισαγωγέων στην ΠΓΔΜ συντονίζεται κυρίως από τον οργανισμό International Council of Investors (ICI), που ιδρύθηκε το 2002 από 11 Ελληνες, με τη βοήθεια του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος.

Στο δ.σ. του ICI πλειοψηφούν οι Ελληνες, ενώ πρόεδρός του είναι ο Αριστείδης Βλάχος και τις ετήσιες συνελεύσεις του παρακολουθεί ο εκάστοτε πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ.

Εντυπωσιακή είναι και η ανάπτυξη του τουρισμού μεταξύ των δύο κρατών. Παρά την αβάσταχτα ακριβή βίζα (35 ευρώ), το 2006 επισκέφθηκαν την Ελλάδα 443.319 τουρίστες από την ΠΓΔΜ, που είναι η πρώτη χώρα, για την Ελλάδα, σε αριθμό έκδοσης βίζας, με 100.000 περίπου θεωρήσεις ετησίως.

Ανέφελη συνεργασία;

Από την άλλη μεριά, η ΠΓΔΜ έχει μονομερώς καταργήσει τη βίζα από χρόνια, διευκολύνοντας τους Ελληνες να επισκέπτονται τη χώρα τους ακόμα και για έναν καφέ. Μάλιστα, από τον Ιούνιο του 2007, έπειτα από διάβημα των τουριστικών πρακτόρων, η ΠΓΔΜ αποφάσισε να επιτρέπει την είσοδο με την επίδειξη απλά της ελληνικής ταυτότητας, ξεπερνώντας έτσι τις δυσκολίες που προκάλεσε η καθυστέρηση έκδοσης διαβατηρίων από την ΕΛ.ΑΣ.

Την περίοδο 1997-2002, η Ελλάδα χορήγησε συνολικά ποσόν 53,27 εκατομμυρίων ευρώ, με τη μορφή αναπτυξιακής βοήθειας, στην ΠΓΔΜ και ειδικότερα στους τομείς υγείας, εκπαίδευσης, προστασίας του περιβάλλοντος, εμπορίου, δημόσιας διοίκησης και ανθρωπιστικής βοήθειας.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση μεταξύ των κρατών που χορηγούν βοήθεια στην ΠΓΔΜ, μετά τις ΗΠΑ και τη Γερμανία. Το πενταετές Ελληνικό Σχέδιο για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ 2002-2006) προβλέπει τη χορήγηση 74, 84 εκατ. ευρώ στην ΠΓΔΜ. Ελλάδα και ΠΓΔΜ συνεργάζονται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας Interreg ΙΙΙ 2000-2006, μοιράζοντας συνολικούς πόρους 103 εκατ. ευρώ με στόχο «να μην αποτελούν τα εθνικά σύνορα εμπόδιο στην ισόρροπη ανάπτυξη και στην ενοποίηση του ευρωπαϊκού εδάφους».

Η περιγραφή των οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών δεν μπορεί, φυσικά, να καλύψει την πολιτική διαμάχη γύρω από το όνομα. Ομως, απ' την άλλη πλευρά, αν δεν λάβει κανείς υπόψη του αυτή την πραγματικότητα, δεν μπορεί να αντιληφθεί τις παλινωδίες των εκάστοτε κυβερνήσεων και των δύο χωρών που πίσω από τις εθνικιστικές εξάρσεις και τους λεονταρισμούς κρύβουν μια υπολογίσιμη και αναπτυσσόμενη συνεργασία.

Για την ελληνική πλευρά, το πραγματικό πολιτικό δίλημμα δεν είναι αυτό που καταγράφεται στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Το πραγματικό δίλημμα είναι αν η Ελλάδα επιθυμεί την επιβίωση του νέου αυτού κρατικού μορφώματος ή επιδιώκει την αποσταθεροποίησή του. Υπογράφοντας την Ενδιάμεση Συμφωνία το 1995, η Ελλάδα όχι μόνο αποδέχτηκε (έστω και προσωρινά) μια σύνθετη ονομασία της γειτονικής χώρας (γιατί τι άλλο είναι το ΠΓΔ Μακεδονίας;), αλλά κυρίως εξέφρασε την πολιτική της βούληση για σταθεροποίηση του νέου κράτους, και ανέλαβε την ευθύνη της στήριξής του -οικονομικά, πολιτικά, ακόμα και στρατιωτικά- στη δύσκολη περίοδο που μεσολάβησε από τότε και ιδίως κατά την κρίση του 2001 που έφερε τη χώρα στα πρόθυρα της διάλυσης.

Δεν είναι, ασφαλώς, τυχαίο το γεγονός ότι οι ίδιοι που ξεσηκώνονται σήμερα για να ξανασώσουν την «ελληνική Μακεδονία που είναι ελληνική» είναι εκείνοι που θεώρησαν την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 ισοδύναμη με τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου και την πολέμησαν εξαρχής. Ομως, η Συμφωνία του 1995 απέδειξε ότι η ΠΓΔΜ και η Ελλάδα μπορούν να συνυπάρξουν ως εταίροι στα Βαλκάνια και την Ευρώπη, προς όφελος και των δύο.

*Το δίλημμα, επομένως, της κυβέρνησης Καραμανλή είναι αν θα ακολουθήσει αυτή την πολιτική συνεργασίας (που θα σταθεροποιεί την ΠΓΔΜ) ή θα γίνει και η Ελλάδα παράγοντας κρίσης και αποσταθεροποίησης στην περιοχή. Η κρίση στις σχέσεις της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ δεν θα κακοκαρδίσει μόνο τους υπερατλαντικούς συμμάχους μας, αλλά θα βάλει σε δοκιμασία αυτή τη χώρα, με αποτέλεσμα να δοκιμαστεί η σταθερότητα σε όλη την περιοχή. Ποιος θα πάρει την ευθύνη για μια τέτοια εξέλιξη; Ο κ. Καρατζαφέρης και ο κ. Ψωμιάδης;

*Ο αντίλογος είναι γνωστός. Χάρη στην κατευθυνόμενη μαζική ψύχωση της περασμένης δεκαετίας, έχουμε όλοι πειστεί ότι το συνταγματικό όνομα είναι απαράδεκτο για τρεις λόγους:

α) Επειδή αποτελεί σφετερισμό της ελληνικής ιστορίας.

β) Επειδή υποκρύπτει αλυτρωτικές βλέψεις.

γ) Επειδή απειλεί τη χρήση των όρων «Μακεδονία» και «μακεδονικός» από το ελληνικό κράτος και τις ελληνικές επιχειρήσεις.

*Κατά τη γνώμη μας οι δυο πρώτοι φόβοι είναι εντελώς αβάσιμοι. Και πιο συγκεκριμένα:

α) Η ιστορία της Αρχαίας Μακεδονίας δεν κινδυνεύει να συσχετιστεί με κανένα άλλο κρατικό μόρφωμα πέραν της Αρχαίας Ελλάδας. Δεν υπάρχει κανένας σοβαρός ιστορικός σ' όλο τον κόσμο που να συνδέει -όπως φοβάται ο κ. Ψωμιάδης- την ΠΓΔΜ με τον Μέγα Αλέξανδρο, όσα αεροδρόμια κι αν πάρουν το όνομά του. Απλώς συμβαίνει αυτό που παρατηρούμε και στις ακτές της Τουρκίας με την ιστορική παράδοση της Ιωνίας. Μάλιστα, είναι τόσο σαφής η σχέση της Ελλάδας με την ιστορία της Μακεδονίας, ώστε ακόμα και ο υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ Μιλοσόσκι σε πρόσφατη συνέντευξή του δεν είχε δυσκολία να προτείνει στη χώρα μας να ονομάσει το ελληνικό τμήμα της Μακεδονίας «Αρχαία Μακεδονία». Η δήλωση αυτή καταγγέλθηκε αμέσως ως προκλητική από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Ομως, αν την αντιμετώπιζε κάποιος με ψύχραιμο τρόπο, με στοιχειώδη πολιτική ευφυΐα, θα μπορούσε να τη χρησιμοποιήσει ως το απόλυτο επιχείρημα για να στηρίξει τις επίσημες ελληνικές απόψεις για την ιστορία της περιοχής. Διότι από μόνη της αυτή η δήλωση αποκλείει κάθε διεκδίκηση του ιστορικού παρελθόντος της αρχαίας Μακεδονίας από την ΠΓΔΜ!

β) Τα μεγέθη και η ιστορική δύναμη των δύο κρατών καθιστούν γελοία κάθε αναφορά περί αλυτρωτισμού.

Απλώς, και από τις δυο πλευρές των συνόρων υπάρχουν οι επαγγελματίες πατριώτες που υποδαυλίζουν τον εθνικισμό και τον φαντασιακό επεκτατισμό. Και ενώ για την ΠΓΔΜ (ως νέο και ασταθές κράτος) μπορεί κανείς να θεωρήσει «παιδική ασθένεια» τις εθνικιστικές κορόνες, για την Ελλάδα της Ε.Ε. και της «τρισχιλιετούς ιστορίας» ποια δικαιολογία μπορεί να βρεθεί;

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, υπό τον γνωστό υμνητή της χούντας Νικόλαο Μέρτζο, συγκέντρωσε πρόσφατα σε τόμο σχετικά έντυπα ή δημοσιεύματα από την ΠΓΔΜ, αναδεικνύοντας τον αλυτρωτισμό των γειτόνων και προτείνοντας το πόνημα αυτό ως όχημα της εθνικής μας προπαγάνδας.

Ε, λοιπόν, το ίδιο πρόσωπο, ο κ. Μέρτζος συντόνιζε την περασμένη Δευτέρα εκδήλωση υπερεθνικοφρόνων στη Θεσσαλονίκη για το ζήτημα των Σκοπίων, όπου ο μητροπολίτης Ανθιμος εκδήλωνε τη διάθεση να κατακτήσει τμήματα της ΠΓΔΜ: «Να πάρουμε πίσω τα κομμάτια που μας λείπουν», είπε καταχειροκροτούμενος ο φέρελπις διάδοχος του κ. Χριστόδουλου από τον άμβωνα του Δικτύου 21. Ποιος μίλησε για «αλυτρωτισμό»;

*Στην πραγματικότητα, όσοι μιλούν στην Ελλάδα για αλυτρωτισμό των Σκοπίων έχουν στο μυαλό τους ένα εσωτερικό πρόβλημα της Ελλάδας. Οπως έχουμε αναλύσει σε πολλές ευκαιρίες, η χώρα μας, παραβιάζοντας κάθε σύγχρονη αρχή δικαίου, εξακολουθεί να διατηρεί το καθεστώς του εμφυλίου πολέμου για την κατηγορία των σλαβομακεδόνων πολιτικών προσφύγων που κατοικούν κυρίως στην ΠΓΔΜ. Οι ηττημένοι φυγάδες του εμφυλίου που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμα το δικαίωμα ούτε καν να επισκεφτούν τα χωριά τους.

Ακόμα και ένα απλό πιστοποιητικό γέννησης τους αρνείται το ελληνικό κράτος, με τη δικαιολογία ότι απώλεσαν την ιθαγένειά τους. Οσοι καταγγέλλουν, λοιπόν, τις εθνικιστικές κραυγές που προέρχονται από την ΠΓΔΜ, στην πραγματικότητα μιλούν με όρους εμφυλίου. Δεν είναι τυχαίο που οι παραδοσιακοί αντικομμουνιστές, οι χουντικοί, τα στελέχη του μετεμφυλιακού κράτους και της Εκκλησίας πρωτοστατούν σ' αυτή την κατεύθυνση. Αλλά ο κοινός τόπος όλων αυτών είναι ότι η ΠΓΔΜ πρέπει να διαλυθεί.

γ) Ο μοναδικός πραγματικός κίνδυνος από την κατοχύρωση στο γειτονικό κράτος του ονόματος της Μακεδονίας είναι η σταδιακή ή άμεση παρεμπόδιση της χρήσης του όρου αυτού από την ελληνική πλευρά, ειδικά στον εμπορικό τομέα. Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι δύσκολο να συνυπάρχουν προϊόντα διαφορετικών χωρών με την ίδια «ονομασία προέλευσης».

Μπορεί να κερδίσαμε τη μάχη της «φέτας», αλλά κινδυνεύουμε να χάσουμε σ' αυτό το επίπεδο τη μάχη της «Μακεδονίας», αν δεν φροντίσουμε να υπάρξει μια συνολική συμφωνία με τη γειτονική χώρα, στην οποία θα περιλαμβάνεται και το δικαίωμα της χρήσης του όρου και από τις δύο πλευρές.

*Και όμως. Αυτόν τον μόνο σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Ελλάδα φαίνεται ότι τον υποτιμούν απόλυτα οι κυβερνώντες. Στις 8.4.05, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Πέτρος Μολυβιάτης δέχτηκε ως βάση διαπραγμάτευσης το όνομα Republika Makedonija-Skopje, το οποίο πρότεινε ο Μάθιου Νίμιτς, παραβλέποντας ότι στην ίδια πρόταση περιλαμβανόταν η υπόδειξη να πάψουν τα δύο μέρη να κάνουν χρήση του όρου «Μακεδονία» στις διεθνείς τους σχέσεις.

*Αν εντοπιστεί στο σημείο αυτό η διακρατική διαφορά, τότε είναι εύκολο να βρεθεί συμβιβαστική λύση. Στο κάτω κάτω της γραφής, οι έμποροι και οι επιχειρηματίες των δύο πλευρών τα έχουν ήδη βρει. Ας αναλάβουν αυτοί να ανακαλύψουν τη χρυσή τομή και σ' αυτό το ζήτημα που κυρίως αυτούς αφορά.

 

ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ (2006)

Ο δεκάλογος του καλού επενδυτή

Το ελληνικό κράτος έχει φροντίσει να εφοδιάσει με αναλυτικές οδηγίες τους έλληνες επιχειρηματίες που θέλουν να επενδύσουν στην ΠΓΔΜ. Στην επίσημη Εκθεση για την οικονομία της ΠΓΔΜ για το έτος 2004 που συνέταξαν οι υπηρεσίες του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών και υπογράφεται από το Γραφείο Συνδέσμου στα Σκόπια, δηλαδή την ελληνική διπλωματική αποστολή στην ΠΓΔΜ (Ιανουάριος 2005) περιλαμβάνονται λεπτομερείς συμβουλές. Οι πρώτες πληροφορίες «για την επιτυχή πρόσβαση στην αγορά» αποκαλύπτουν: «Ο μέσος καθαρός μισθός δεν ξεπερνά τα 190 ευρώ». Σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι ο ελάχιστος μισθός είναι 68 ευρώ το μήνα και η ωριαία αμοιβή του ανειδίκευτου εργάτη 1,4 ευρώ την ώρα. Πραγματικός παράδεισος!

Η Εκθεση καλεί τους υποψήφιους επενδυτές να κατανοήσουν την εγχώρια νοοτροπία: «Η επιτυχής επιχειρηματική παρουσία στην αγορά της ΠΓΔΜ απαιτεί την κατανόηση της εγχώριας νοοτροπίας και την οικοδόμηση προσωπικών σχέσεων ισοτιμίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης».

Το πιο ενδιαφέρον μέρος των συμβουλών αναφέρεται βέβαια στο αγκάθι των διμερών σχέσεων, το όνομα, καθώς και στα εσωτερικά εθνοτικά προβλήματα της γειτονικής χώρας. Το σχετικό κεφάλαιο φέρει τον σαφή τίτλο-προτροπή: «Αποφυγή αναφοράς σε πολιτικώς ευαίσθητα ζητήματα». Στη συνέχεια παρατίθενται αναλυτικά οι σχετικές οδηγίες:

«Κατά τη διάρκεια των επιχειρηματικών διαπραγματεύσεων θα πρέπει να αποφεύγεται η αναφορά σε "πολιτικώς ευαίσθητα ζητήματα" (αλβανικό ζήτημα, επιβολή εμπάργκο, εκκρεμότητα ονομασίας της χώρας) και η σύγκριση της χώρας με αναπτυσσόμενες οικονομίες. Κατά τη διάρκεια των εμπορικών διαπραγματεύσεων απαιτείται να εκδηλώνεται από πλευράς του Έλληνα εμπορικού επισκέπτη η πρόθεσή του να προσαρμοσθεί στα δεδομένα και τις ιδιαιτερότητες της χώρας. Οι επιχειρηματίες της ΠΓΔΜ αρέσκονται, γενικότερα, να δίνουν συμβουλές κατά τις συζητήσεις τους με αλλοδαπούς, και ιδιαίτερα με εν δυνάμει αλλοδαπούς επενδυτές. Η παραμικρή αναφορά σε παρεμφερή ευαίσθητα θέματα, έστω και χάριν αστεϊσμού, διεγείρει τα εθνικά ανακλαστικά και το αίσθημα δυσπιστίας των Σκοπιανών και δεν εξυπηρετεί τη θετική έκβαση των εμπορικών διαπραγματεύσεων. Δεν πρέπει να διαλανθάνει την προσοχή του εν δυνάμει Ελληνα επενδυτή ότι ο τοπικός επιχειρηματίας εμφορείται από ανάμεικτα αισθήματα φθόνου, δυσπιστίας αλλά και θαυμασμού για το νότιο γείτονά του, ο οποίος υπήρξε "ιστορικά και πολιτικά καλότυχος" και κατόρθωσε να προοδεύσει υπό συνθήκες ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Για το λόγο αυτό, ο Ελληνας θα πρέπει να επιδιώξει να οικοδομήσει μαζί του σχέσεις ισοτιμίας και όχι εξουσιαστικές σχέσεις οικονομικής επικυριαρχίας «του αναπτυγμένου ευρωπαίου αποικιοκράτη προς τον υποτελή πολίτη της ΠΓΔΜ». Είναι βέβαιο ότι ενδεχόμενη υπεροψία από πλευράς του Έλληνα επενδυτή προς εν δυνάμει Σκοπιανό αντισυμβαλλόμενό του, θα προκαλέσει πιθανότατα συμπλεγματική συμπεριφορά του τελευταίου, με αρνητικές συνέπειες για την επιτυχή έκβαση των εμπορικών διαπραγματεύσεων. Επιπρόσθετα, στις εμπορικές διαπραγματεύσεις Ελλήνων επενδυτών με επιχειρηματικούς κύκλους Σλαβομακεδόνων, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι στην ΠΓΔΜ υπάρχει εμφανής αμοιβαία καχυποψία μεταξύ των δύο κυρίων εθνοτήτων της χώρας, η οποία έφθασε - αν δεν ξεπέρασε - τα όρια της ανοικτής εχθρότητας μετά το ξέσπασμα των γεγονότων του 2001, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας διχοτομημένης πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά κοινωνίας. Για το λόγο αυτό, κατά τις συζητήσεις Ελλήνων συναλλασσομένων με Σλαβομακεδόνες θα πρέπει να αποφεύγονται διάφορες συζητήσεις και αξιολογικές κρίσεις ή υπονοούμενα σχετικά με απόψεις δραστηριότητες ή συμπεριφορές του αλβανικού στοιχείου. Τέτοιου είδους αναφορές εκλαμβάνονται, ενίοτε εκ παρεξηγήσεως, ως στήριξη της θέσης των Αλβανών και δεν ευνοούν τη δυναμική των εμπορικών διαπραγματεύσεων».

Οσο κι αν διαπνέεται το χωρίο αυτό από μια πατερναλιστική (αν όχι αποικιοκρατική) διάθεση, είναι φανερό ότι μπροστά στον επιδιωκόμενο στόχο (δηλαδή την πραγματοποίηση των επενδύσεων) το ΥΠΕΞ συνιστά στους έλληνες επιχειρηματίες απόλυτο σεβασμό των «ιδιαιτεροτήτων» της χώρας και εισηγείται να ξεχάσουν κάθε αναφορά στο «όνομα» κ.λπ. Από τη ραγδαία ανάπτυξη των ελληνικών επενδύσεων στην ΠΓΔΜ τεκμαίρεται η συμμόρφωση του ελληνικού κεφαλαίου σ' αυτές τις υποδείξεις. Και αναρωτιέται κανείς αν επικρατούσε και στην πολιτική διαμάχη ο ίδιος ρεαλισμός, η ίδια αποδοχή της «ιδιαιτερότητας» του άλλου, μήπως τότε και οι διμερείς σχέσεις είχαν εξίσου ευτυχή κατάληξη με τις οικονομικές




ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Γιάννης Βαληνάκης, Σωτήρης Ντάλης (επίμ.)
«Το ζήτημα των Σκοπίων. Επίσημα Κείμενα 1990-1996» (εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα 1996)
Συλλογή επίσημων εγγράφων για το μακεδονικό ζήτημα και τις διακυμάνσεις του κατά την περασμένη δεκαετία. Περιλαμβάνεται η ισχύουσα Ενδιάμεση Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, καθώς και ένα αναλυτικό χρονολόγιο των εξελίξεων.

Ευάγγελος Κωφός, Βλάσης Βλασίδης (επίμ.)
«Αθήνα-Σκόπια. Η επτάχρονη συμβίωση, 1995-2002» (εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2002)
Απολογισμός της εφαρμογής της Ενδιάμεσης Συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, με κείμενα για όλες τις πτυχές της υπόθεσης, γραμμένα από την επίσημη ελληνική σκοπιά. Το άρθρο του καθηγητή Χρήστου Νίκα για την εξέλιξη των οικονομικών σχέσεων εκτιμά ότι η Συμφωνία «επέτρεψε στις επωφελείς και για τις δύο πλευρές οικονομικές σχέσεις να αμβλύνουν την εχθρότητα και την καχυποψία ένθεν και ένθεν των συνόρων».

Μιχάλης Καλιακάτσος
«Η κρυφή γοητεία της Μακεδονίας» («Η Αυγή», «Ενθέματα», 14.10.07, www.avgi.gr)
Εξαιρετική ανάλυση του προβλήματος από ιστορική και πολιτική σκοπιά.


ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ

http://www.agora.mfa.gr/fyrom
Ο επίσημος ιστότοπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών περιλαμβάνει ειδική δικτυακή πύλη με αναλυτικά στοιχεία για τις πραγματικές σχέσεις μεταξύ της χώρας μας και της ΠΓΔΜ, ειδικά στον οικονομικό τομέα.

http://www.hellastrade-skopje.com
Ο ιστότοπος του Γραφείου Συνδέσμου της Ελληνικής Δημοκρατίας στα Σκόπια αναφέρεται κυρίως στις εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών και ενισχύει κάθε σχετική προσπάθεια.

http://www.ici.com.mk
Ο οργανισμός International Council of Investors που εδρεύει στα Σκόπια και συντονίζει τις ξένες επενδύσεις στην ΠΓΔΜ είναι ελληνικών συμφερόντων.
 

Ελευθεροτυπία, 11/11/2007