ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΤΟΝ «ΥΠΕΡΒΑΛΚΑΝΙΚΟ»
 

Αθήνα-Βιέννη με τρένο

Ολοι γνωρίζουμε τις δυσκολίες και τους κινδύνους που απειλούν την Ολυμπιακή, τον εθνικό μας αερομεταφορέα. Αλλά τι συμβαίνει με τον εθνικό επίγειο μεταφορέα μας, τον ΟΣΕ;
 

Αν δεν έχετε ακόμα κλείσει σε κάποιο σαλέ στο Γκστααντ για τις χριστουγεννιάτικες διακοπές σας, ιδού μια εναλλακτική λύση που μπορεί να σας στοιχίσει λίγο ακριβότερα, αλλά τουλάχιστον αποκλείεται να συναντήσετε στο δρόμο σας όλους αυτούς τους αντιπαθητικούς που θέλετε να αποφύγετε και όλο βρίσκονται μπροστά σας. Και επιπλέον με τη λύση που σας προτείνουμε κανείς δεν μπορεί να σας κατηγορήσει ότι ακολουθείτε το συρμό. Πρέπει βέβαια να είσαστε έτοιμοι για ορισμένες θυσίες. Αλλά είπαμε: σημασία δεν έχει ο προορισμός αλλά το ίδιο το ταξίδι προς την Ιθάκη, όπως λέει κι ο ποιητής.

Ιδού λοιπόν η πρότασή μας για τα Χριστούγεννα: «Αθήνα-Βιέννη με τρένο». Η φράση μοιάζει κάπως με το παλιό παιδικό αστείο για το όνομα Ιταλίδας («Λαμία-Βόλο με κάρο»), αλλά η ομοιότητα δεν είναι μόνο ηχητική, όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω.

Καταρχήν, αν έχετε την ατυχία να μένετε στην Αθήνα, θα διαπιστώσετε πολύ γρήγορα ότι καμιά διεθνής γραμμή δεν ξεκινά από την πρωτεύουσα της χώρας. Για την ακρίβεια μόλις πριν από λίγες μέρες, στις 9 Δεκεμβρίου, εγκαινιάστηκε μια γραμμή για Βουκουρέστι. Είναι η μόνη. Δεν γνωρίζουμε άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που να παρουσιάζει αυτή την ιδιομορφία, να αυτοαποκλείεται δηλαδή από το διεθνές σιδηροδρομικό δίκτυο. Ας όψεται η περίφημη ιδιοπροσωπία μας. Ξέρετε, «ζήτω η Ελλάδα και κάθε τι μοναχικό στον κόσμο αυτό».

Το κέντρο των διεθνών σιδηροδρομικών συνδέσεων της χώρας είναι η Θεσσαλονίκη. Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό, θα το δούμε στη συνέχεια. Το σίγουρο είναι ότι η Αθήνα είναι πιο ξεκομμένη από τα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη από όσο ήταν τη δεκαετία του ’60 με τα καθημερινά δρομολόγια απευθείας προς το Μόναχο. Αυτή η γραμμή διακόπηκε με την κρίση και τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία και δεν αποκαταστάθηκε ποτέ. Η διακίνηση επιβατών και εμπορευμάτων προς τη Δυτική Ευρώπη στράφηκε προς την πύλη της Ιταλίας. Η σιδηροδρομική σύνδεση έμεινε στα αζήτητα.

Αν παρόλα αυτά επιλέξετε την πρότασή μας και κατοικείτε στην Αθήνα, πρέπει φυσικά να βρείτε τον πιο ευνοϊκό συνδυασμό δρομολογίων με ανταποκρίσεις σε κάποιους σταθμούς. Ο εξυπηρετικότατος υπάλληλος των «διεθνών γραμμών» στα γραφεία του ΟΣΕ της Αθήνας θα ενθουσιαστεί μόλις ακούσει την έμπνευσή σας. Θα σας ρωτήσει αν έχετε αρκετό χρόνο στη διάθεσή σας και θα αρχίσει να πειραματίζεται με διάφορους συνδυασμούς δρομολογίων ψάχνοντας στην ιστοσελίδα του γερμανικού σιδηροδρομικού δικτύου. Η ιστοσελίδα του ΟΣΕ διαφημίζει ακόμα το απευθείας δρομολόγιο Θεσσαλονίκη-Βιέννη, με την ελπίδα ότι κανείς δεν θα θελήσει να το πραγματοποιήσει, διότι το δρομολόγιο αυτό έχει σταματήσει από το 2005!

Μετά από αρκετό ψάξιμο ο υπάλληλος θα βγάλει το πόρισμά του. Το ταξίδι σας μπορεί να γίνει με δύο μόλις ενδιάμεσους σταθμούς: Θεσσαλονίκη και Βελιγράδι. Θα σας προτείνει μάλιστα συγκεκριμένο δρομολόγιο, το οποίο καθορίζεται από το γεγονός ότι το τρένο Θεσσαλονίκη-Βελιγράδι ξεκινά δυο φορές τη μέρα, στις 8 το πρωί και στις 8 το βράδυ.

Εκεί που θα αρχίσετε να έχετε κάποιες αμφιβολίες για τον ΟΣΕ είναι όταν θα ακούσετε ότι δεν μπορεί να εκδώσει εισιτήρια με ορισμένες θέσεις για όλη τη διαδρομή. Μπορεί βέβαια να σας εκδώσει κανονικά εισιτήρια για τη Θεσσαλονίκη, καθώς και για τη διαδρομή Θεσσαλονίκη-Βελιγράδι, αλλά πέραν αυτού τίποτα.

Ο ευγενικός υπάλληλος θα σας εξηγήσει ότι δεν πρέπει να ανησυχείτε, διότι το δρομολόγιο αυτό δεν είναι και πολύ δημοφιλές, άρα θα βρείτε να κάτσετε. Για τη διαδρομή Βελιγράδι-Βιέννη ο ΟΣΕ μπορεί να βγάλει εισιτήριο αλλά με ανοιχτή ημερομηνία και χωρίς κράτηση θέσεων. Επίσης αν θελήσετε να βγάλετε πρώτη θέση στο τρένο Βελιγράδι- Βιέννη, τότε υποχρεωτικά πρέπει να βγάλετε πρώτη θέση και για το πρώτο μέρος του ταξιδιού Θεσαλονίκη-Βελιγράδι που όμως δεν παρέχει πρώτη θέση κι έτσι απλά θα πετάξετε κάποια λεφτά χωρίς λόγο. Η συμβουλή του υπαλλήλου θα είναι να βγει εισιτήριο μόνο για την πρώτη διαδρομή και όλα τα υπόλοιπα να γίνουν στο Βελιγράδι που είναι on-line με την Ευρώπη, ενώ η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη φυσικά δεν είναι. Πρέπει, λοιπόν, να προσεύχεστε ότι μόλις φτάσετε με το καλό στο Βελιγράδι θα βρείτε εισιτήριο για τη Βιέννη, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα κάνετε Χριστούγεννα με τους ομόδοξούς μας τους Σέρβους, οι οποίοι όμως είναι παλαιοημερολογίτες και τα γιορτάζουν στις 7 Ιανουαρίου.

Η Αθήνα, δηλαδή, είναι η μόνη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα απ’ την οποία δεν μπορεί να βγάλει κανείς εισιτήριο για άλλη διαδρομή, πέρα απ’ αυτές που ξεκινούν μέσα απ’ τη χώρα. Ενα εισιτήριο για μια διαδρομή από Βιέννη για Βερολίνο, για παράδειγμα, για να έρθει στα χέρια σας πρέπει να έχετε μπάρμπα σε μια οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή πόλη πλην της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Από τη στιγμή που το πληροφορείστε αυτό, πρέπει να αρχίσουν να σας ζώνουν τα φίδια. Καλές όλες αυτές οι οριακές ανταποκρίσεις που προτείνει ο ΟΣΕ, αλλά ποιός εγγυάται την τήρησή τους; Πάντως όχι ο ίδιος ο ΟΣΕ. Κατά συνέπεια καλό είναι να λάβετε τα μέτρα σας. Αν για παράδειγμα, επιλέξετε το πρωινό δρομολόγιο Θεσσαλονίκη-Βελιγράδι, καλό είναι να είσαστε στη Θεσσαλονίκη από το προηγούμενο βράδυ, γιατί κανείς δεν είναι σίγουρος πότε ακριβώς φτάνει στη Θεσσαλονίκη η νυχτερινή «κλινάμαξα» από την Αθήνα, η οποία πραγματοποιεί τη διαδρομή σε χρόνους ρεκόρ που πλησιάζουν τις δέκα ώρες. Αλλά και στο Βελιγράδι, ποιός εγγυάται ότι είναι αρκετά τα 20 λεπτά της «ανταπόκρισης» για τη Βιέννη; Καλό είναι λοιπόν να φροντίσετε να μείνετε και στην πρωτεύουσα της Σερβίας για μια νύχτα, έτσι ώστε να είσαστε σίγουροι ότι θα πάρετε εγκαίρως το πρωινό τρένο της επομένης για τον τελικό σας προορισμό.

Θεσσαλονίκη – Βελιγράδι

Με όλα αυτά τα δεδομένα προτείνουμε να πάρετε το γρήγορο βραδινό Intercity από την Αθήνα που κάνει δυο μόνο στάσεις και φτάνει στη Θεσσαλονίκη στον πολύ αξιοπρεπή χρόνο των 4 ωρών και 15 λεπτών. Ο ανακαινισμένος σταθμός Λαρίσης θυμίζει επαρχιακό σταθμό ευρωπαϊκής κωμόπολης, αλλά τι να κάνουμε; Παρηγορηθείτε από τις επιδόσεις του δρομολογίου αυτού που φέρει το όνομα «Αλέξανδρος». Πάντως ακόμα και ο «Αλέξανδρος» ενδέχεται να καθυστερήσει λιγάκι, παρά το γεγονός ότι έχει απόλυτη προτεραιότητα στο δίκτυο. Είναι ίσως κι αυτός ένας τρόπος να επιβεβαιώνεται η ελληνικότητα του Μακεδόνα βασιλιά.

19:29 - Αθήνα, σταθμός Λαρίσης.

24:00 - Θεσσαλονίκη.

Θα φτάσετε γύρω στα μεσάνυχτα στο «διεθνή» σταθμό της Θεσσαλονίκης, ένα ξεχαρβαλωμένο γιαπί από τα έργα για το μετρό της πόλης και την απαραίτητη ανακαίνιση. Θα χρειαστεί να κουβαλήσετε στα χέρια τη βαλίτσα σας διότι λόγω έργων δεν υπάρχει παρά μόνο σκάλα. Προσφέρεται και ράμπα, η οποία όμως οδηγεί στην πίσω έξοδο του σταθμού. Μην κάνετε τον κόπο να απευθυνθείτε στο μοναδικό γκισέ που λειτουργεί για να πάρετε οποιεσδήποτε πληροφορίες για το πρωινό σας δρομολόγιο. Μια συμπαθέστατη υπάλληλος θα δηλώσει πλήρη άγνοια και θα σας παρακαλέσει να περιμένετε μέχρι το πρωί που θα ανοίξει το γκισέ των «γραμμών εξωτερικού». Οι λιγοστοί ξένοι τουρίστες που προσπαθούν να συνεννοηθούν σίγουρα θα περάσουν μια δύσκολη μεγάλη νύχτα στον αφιλόξενο σταθμό. Αν δεν έχετε φροντίσει να κλείσετε ξενοδοχείο για το βράδυ σας και τύχει να συμπέσει κάποια από τις εκδηλώσεις που συγκεντρώνουν πολλούς επισκέπτες στη Θεσσαλονίκη, θα δυσκολευτείτε. Κινδυνεύετε, μάλιστα, να σας στείλουν «συστημένους» από κάποιο ξενοδοχείο πολυτελείας κοντά στο σταθμό σε ένα άλλο που χρεώνει ...με την ώρα. Αλλά, είπαμε, τα φετινά σας Χριστούγεννα θα είναι αξέχαστα.

Πρωί πρωί πάλι στο σταθμό. Το γκισέ έχει ανοίξει και η υπάλληλος σας πληροφορεί ότι δεν γίνονται κρατήσεις θέσεων στο συγκεκριμένο δρομολόγιο, γιατί δεν υπάρχει ιδιαίτερη ζήτηση. Με έκπληξη θα διαπιστώσετε ότι ανάμεσα στους βοηθητικούς χώρους (τουαλέτες, κ.λπ.) του σταθμού και την κλειστή αίθουσα υποδοχής επισήμων βρίσκεται ένα μεγάλο παρεκκλήσι του «Διακόνου Φιλίππου». Τη χρησιμότητά του θα την αντιληφθείτε λίγες ώρες αργότερα. Σας συμβουλεύουμε πάντως να κάνετε μια μικρή παράκληση στον τιμώμενο διάκονο.

Το τρένο προς Βελιγράδι πράγματι θα είναι στη θέση του. Τρία βαγόνια, ελάχιστοι επιβάτες, σίγουρα το πιο παλιό τρένο που κυκλοφορεί σε όλη την Ευρώπη. Αφού όμως η Ελλάδα βολεύεται με αυτό γιατί να το αλλάξουν οι Σέρβοι; Ο μηχανοδηγός θα σας απαντήσει σιβυλλικά, αν τον ρωτήσετε πόσες πιθανότητες έχετε να προλάβετε την «ανταπόκριση» στο Βελιγράδι: «Εγώ εγγυώμαι ότι θα φτάσουμε στην ώρα μας μέχρι τα σύνορα. Από κει και πέρα...». Πράγματι, το τρένο ξεκινάει στην ώρα του. Από τη Θεσσαλονίκη μέχρι τη Βιέννη οι καπνιστές μπορούν να απολαμβάνουν το πολύωρο ταξίδι τους χωρίς κανένα εμπόδιο στα βαγόνια καπνιστών.

08:20 - Αναχώρηση από τη Θεσσαλονίκη.

09:10 - Αφιξη στο σταθμό της Ειδομένης. Σύνορα Ελλάδας-ΠΓΔΜ. Εδώ θα δοκιμάσετε άλλη μια παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία. Η συνοριακή αστυνομία συγκεντρώνει τα διαβατήρια των επιβατών στα γραφεία της και υποχρεώνει τους επιβάτες να κατέβουν από το τρένο για να τα παραλάβουν αυτοπροσώπως μόλις ακούσουν το όνομά τους. Δεν λείπει βέβαια και ο εκσυγχρονισμός: την ασφάλεια του συνοριακού σταθμού έχει αναλάβει ιδιωτική εταιρεία! Η κεντρική αυτή «πύλη» της χώρας από την υπόλοιπη Ευρώπη θα σας δώσει την εικόνα της απόλυτης εγκατάλειψης. Είναι μια είσοδος «υπηρεσίας» της χώρας, όπου δεσπόζει μεγάλη πινακίδα με την απαγόρευση της ελεύθερης κατασκήνωσης. Στον πόλεμο της λαθρομετανάστευσης και ο «λαθροτουρισμός». Μοναδική εξαίρεση στην απόλυτη μιζέρια του σταθμού το λαμπρό κτίριο του Duty Free.

10:00 - Αναχώρηση από Ειδομένη.

10:05 - Αφιξη στη Γευγελή, τη συνοριακή πόλη της ΠΓΔΜ. Αλλάζετε την ώρα σας. Μια ώρα πίσω. Την ίδια ώρα θα κρατήσετε σε όλο το υπόλοιπο ταξίδι σας. Η ώρα είναι πλέον ...

09:05 - Στη Γευγελή θα γίνει ο έλεγχος διαβατηρίων από την αστυνομία της ΠΓΔΜ και ο τελωνειακός έλεγχος, μέσα όμως στο τρένο, όπως και σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Θα σας ζητήσουν να συμπληρώσετε καρτέλες με τα στοιχεία σας, έτσι ώστε η σφραγίδα με την ακατονόμαστη ονομασία να μη μπει στο διαβατήριό σας.

09:30 - Αναχώρηση από τη Γευγελή. Εχετε μείνει ήδη στα σύνορα μία ώρα και είκοσι λεπτά.

Η σιδηροδρομική γραμμή ακολουθεί την κοίτη του Αξιού (πλέον Βαρδάρη) και το τρένο σταματάει σχεδόν σε κάθε μικρό χωριό ή πόλη για λίγα λεπτά δίνοντας σας την ευκαιρία να διαπιστώσετε τη φτώχια της γειτονικής χώρας αλλά και την μεγάλη σημασία που έχει για τη μετακίνηση του πληθυσμού της το σιδηροδρομικό δίκτυο.

11:14 - Βέλες. Είναι η πρώτη μεγάλη πόλη της ΠΓΔΜ που θα συναντήσετε. Οι επιβάτες θα πολλαπλασιαστούν και θα διαπιστώσετε ότι βρισκόσαστε σε μια εσωτερική γραμμή της ΠΓΔΜ και όχι διεθνές δρομολόγιο. Οι περισσότεροι πάνε στα Σκόπια. Αν καταλάβουν οι συνεπιβάτες σας ότι έρχεστε από την Ελλάδα, το πρώτο που θα σας πουν είναι μια ελληνική λέξη: «Μητσοτάκης»!

12:00 - Σκόπια. Το ποτάμι μέσα στην πόλη. Παλιές εργατικές κατοικίες μισοκατεστραμμένες αλλά και πολλά διατηρημένα κτίρια γύρω από το ποτάμι. Μεταλλικές γέφυρες και βιομηχανικά κτίρια. Η στάση θα διαρκέσει περίπου μισή ώρα. Οι περισσότεροι θα κατέβουν. 12:37 - Κουμάνοβο. Η τελευταία πόλη πριν τα σύνορα με τη Σερβία.

12:57 - Το τρένο θα φτάσει στα σύνορα της ΠΓΔΜ και είκοσι λεπτά μετά μπαίνει στη Σερβία. Αλλάζουν οι ελεγκτές του τρένου και οι σέρβοι αστυνομικοί με σύγχρονα μέσα ελέγχουν τα διαβατήρια. Δεν θα παραλείψουν και μια φιλική κουβέντα στα ελληνικά.

14:55 - Διασχίζετε πλέον τη Σερβία. Το τρένο θα συνεχίζει να σταματάει συχνά σε σταθμούς κωμοπόλεων. Το τοπίο αλλάζει. Οι γεωργικές καλλιέργειες μοιάζουν πολύ πιο οργανωμένες το ίδιο και οι κτηνοτροφικές μονάδες. Τα σπίτια αρχίζουν να θυμίζουν περισσότερο κεντρική Ευρώπη.

15:50 - Βράνσκια Μπάνια.

17:22 - Λέσκοβατς.

18:30 - Νις. Πολύ μεγάλη πόλη με εργοστάσια και πολυώροφες εργατικές κατοικίες. Το τρένο ακολουθεί σε όλο αυτό το διάστημα μέχρι το Βελιγράδι την κοιλάδα του Μοράβα.

18:53 - Μισή ώρα καθυστέρηση. Η προτεραιότητα ανήκει στα άλλα τρένα με συνέπεια η αμαξοστοιχία Θεσσαλονίκη-Βελιγράδι να περιμένει υπομονετικά τη σειρά της. Θα αρχίσετε να καταλαβαίνετε ότι ήταν σωτήρια η σκέψη να μείνετε μια νύχτα στο Βελιγράδι και να μην κυνηγήσετε την απευθείας ανταπόκριση για Βιέννη.

20:05 - Πάρασιν.

23:00 - Βελιγράδι. Η πρώτη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα της διαδρομής. Εχετε ήδη δυο ώρες καθυστέρηση, αλλά ενδέχεται να σας αποζημιώσει μια πανέμορφη χιονοθύελλα. Τεράστιος πεντακάθαρος σταθμός, με πολλές γραμμές εκκίνησης των συρμών και πολύ συμπαθητικά καφενεία. Πρόκειται για ένα επιβλητικό διατηρημένο κτίριο μπροστά σε μια μεγάλη πλατεία πολύ κοντά στο εμπορικό κέντρο του Βελιγραδίου. Μία από τους νυχτερινούς υπαλλήλους του σταθμού σε άπταιστα αγγλικά εκδίδει εισιτήρια για όποια τρένα της Ευρώπης τραβάει ο οργανισμός του τουρίστα. Κρατήσεις θέσεων, κλινάμαξας κ.λπ. Προσοχή: η Σερβία είναι η μόνη χώρα της διαδρομής, όπου δεν γίνονται δεκτά τα ευρώ. Αλλά μην ανησυχείτε. Το βράδυ που τα ανταλλακτήρια είναι κλειστά, το ρόλο τους έχουν αναλάβει οι ταξιτζήδες της πόλης.

Βελιγράδι – Βιέννη και πίσω

07:55 - Μετά από ένα ήσυχο βράδυ στο χιονισμένο Βελιγράδι ξεκινάτε για τον τελικό σας προορισμό. Το τρένο είναι πλέον Intercity ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Μπορείτε να είσαστε σίγουροι ότι θα ακολουθήσει το προκαθορισμένο του δρομολόγιο με ακρίβεια.

09:30 - Νόβισαντ.

11:23 - Σουμπότιτσα, σύνορα με την Ουγγαρία.

12:13 - Κελέμπια. Εχετε ήδη μπει στην Ουγγαρία που ανήκει πλέον στη ζώνη Σένγκεν. Μη φοβόσαστε, όμως. Ο έλεγχος διαβατηρίων δεν επιφυλάσσει τις ελληνικές ταπεινωτικές διαδικασίες. Η ουγγρική συνοριακή αστυνομία έχει ανακαλύψει την τεχνολογία και διαθέτει έναν φορητό υπολογιστή που επικοινωνεί ασύρματα με τον αστυνομικό σταθμό.

13:10 - Κισκουνχάλας.

15:37 - Βουδαπέστη.

17:45 - Γκιορ.

19:20 - Βιέννη.

Εχετε ήδη συμπληρώσει δυο εικοσιτετράωρα περιπετειώδους ταξιδιού. Η κούραση και τα έξοδα από τα εισιτήρια και τις δύο διανυκτερεύσεις έχουν περιορίσει τις δυνατότητες πολυήμερης παραμονής στη Βιέννη. Σας μένουν λοιπόν λίγες ώρες ξεκούραση για να πάρετε το πρωινό τρένο της επιστροφής για Βελιγράδι.

Υπάρχουν και τα καλά νέα. Με τόσες εμπειρίες που θα έχετε αποκομίσει για τον «Υπερβαλκανικό», μπορείτε να προγραμματίσετε την επιστροφή σας, γλιτώνοντας αρκετές ώρες. Ο λόγος αυτής της συντόμευσης του ταξιδιού είναι προφανής. Το δρομολόγιο από Βιέννη προς Βελιγράδι είναι αξιόπιστο, επομένως μπορεί να ποντάρετε ότι θα προλάβετε το βραδινό τρένο από το Βελιγράδι προς Θεσσαλονίκη, παρά το γεγονός ότι θα έχετε στη διάθεσή σας μόνο μισή ώρα. Με τον τρόπο αυτό, αντί για 48 ώρες που σας χρειάστηκαν για να φτάσετε στη Βιέννη, η επιστροφή σας θα διαρκέσει μόλις 32. Φροντίστε βέβαια να υπάρχει διάστημα τουλάχιστον τριών ωρών για την «ανταπόκριση» στη Θεσσαλονίκη. Είπαμε, το δρομολόγιο Βελιγράδι-Θεσσαλονίκη δεν είναι Intercity, αλλά “Intervillage”.

09:52 - Αναχώρηση από Βιέννη.

20:55 - Αφιξη στο Βελιγράδι.

21:00 - Αναχώρηση κλινάμαξας Βελιγράδι-Θεσσαλονίκη. Αναχώρηση, τρόπος του λέγειν. Μόλις ξεκινήσει το τρένο θα σταματήσει, και ο γελαστός επόπτης του βαγονιού θα σας ενημερώσει ότι «Μασίν καπούτ». Εχετε ξαναμπεί στα Βαλκάνια. Η μηχανή θα αντικατασταθεί, αλλά η καθυστέρηση είναι τόση ώστε κινδυνεύετε να χάσετε την «ανταπόκριση» στη Θεσσαλονίκη.

13:20 - Αφιξη στην Ειδομένη. Ελληνικά σύνορα. Επαναλαμβάνεται το σκηνικό με την υποχρεωτική έξοδο των επιβατών από το τρένο για να παραλάβουν τα διαβατήριά τους.

14:45 - Αφιξη στη Θεσσαλονίκη με δυόμιση ώρες καθυστέρηση. Μόλις που προλαβαίνετε τον «Αλέξανδρο» για την Αθήνα.

14:54 - Αναχώρηση από Θεσσαλονίκη.

20:30 - Αθήνα.

Καλό θα ήταν να δοκιμάσουν το ταξίδι αυτό όσοι μιλούν για εκσυγχρονισμό του ΟΣΕ, για το «διεθνές σιδηροδρομικό κέντρο» της Θεσσαλονίκης και για τον «ηγετικό ρόλο» της Ελλάδας στα Βαλκάνια. Στους υπόλοιπους προτείνουμε να επιλέξουν το αεροπλάνο.
 

Οδοντωτός έναντι οδοντωτού

Τα χάλια του ΟΣΕ τα θυμόμαστε μονάχα μετά από κάποιο δυστύχημα, όταν οι διαμαρτυρίες των σιδηροδρομικών μάς βοηθούν να καταλάβουμε ότι ενδέχεται να φταίει και ο νόθος «εκσυγχρονισμός» του Οργανισμού, δηλαδή η εντατικοποίηση των δρομολογίων χωρίς να υπάρχει ανάλογη υποδομή και κυρίως προσωπικό. Τα θυμόμαστε βέβαια και κάθε φορά που αντικρίζουμε τις «φυλασσόμενες διαβάσεις» που χωρίζουν την Αθήνα στα δύο και εξακολουθούν να λειτουργούν όπως τις είχε οραματιστεί ο Τρικούπης.

Οταν πριν από ένα μήνα είχαν παραλύσει τα πάντα στη Δυτική Ευρώπη με την απεργία των σιδηροδρομικών στη Γαλλία και τη Γερμανία, αναρωτήθηκαν πολλοί τι θα συνέβαινε αν είχαμε και στην Ελλάδα μια παρόμοια απεργία. Η απάντηση είναι δυστυχώς απλή: σχεδόν τίποτα. Το είδαμε με τις πρόσφατες στάσεις εργασίας των μηχανοδηγών του ΟΣΕ. Απασχόλησαν μόνο τα ψιλά των εφημερίδων, παρά το γεγονός ότι εξαγγέλθηκαν σε μια περίοδο μεγάλης ζήτησης λόγω γιορτών (15, 18, 22 και 27 Δεκεμβρίου).

Κακά τα ψέματα. Στην Ελλάδα ο σιδηρόδρομος αντιμετωπίζει ένα συνεχές λοκ άουτ, δηλαδή μια υπονόμευση της λειτουργίας του από το κράτος. Υποχρηματοδότηση, σαφής προτίμηση όλων των άλλων συγκοινωνιακών μέσων, λειψό προσωπικό, αρχαϊκές υποδομές. Η σύγκριση στα χερσαία μέσα μεταφοράς είναι συντριπτική υπέρ του αυτοκινήτου, ενώ ακόμα και εκεί που επιχειρείται κάποιος εκσυγχρονισμός, αυτός αφορά κυρίως ικανοποίηση αναγκών του λεκανοπεδίου και βοηθητικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση άλλων μέσων, όπως συμβαίνει με τον προαστιακό προς το αεροδρόμιο (παρά την ύπαρξη του μετρό).

«Κάνατε συζήτηση σήμερα για το θέμα του ΟΣΕ;», ρώτησαν οι δημοσιογράφοι τον αρμόδιο υπουργό μετά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό στις 21 Νοεμβρίου. «Οχι, δεν κάναμε συζήτηση», απάντησε ο κ. Χατζηδάκης. Φυσικά θεωρήθηκαν σημαντικότερα και πιο επείγοντα τα ζητήματα των αστικών μεταφορών και της Ολυμπιακής. Αυτό είναι που συμβαίνει κάθε φορά με τους ελληνικούς σιδηροδρόμους. Παραμένουν ο φτωχός συγγενής των σχεδιασμών στον τομέα των μεταφορών.

Υπάρχουν ασφαλώς και κάποιες ειδικές συνθήκες που προσδιόρισαν την υπανάπτυξη των μέσων σταθερής τροχιάς στην Ελλάδα. Από τη μια ήταν το γεωφυσικό περιβάλλον που ανεβάζει το κόστος της υποδομής (σιδηροδρομικές γραμμές). Από την άλλη, ο πόλεμος και η αυτονόμηση των ομόσπονδων κρατών της Γιουγκοσλαβίας μπλόκαρε επί μια δεκαετία τη σιδηροδρομική σύνδεση της Ελλάδας με την υπόλοιπη Ευρώπη και οδήγησε στην άνθηση της σύνδεσης με την Ιταλία μέσω οχηματαγωγών πλοίων.

Και τα δύο αυτά εμπόδια έχουν παύσει προ πολλού να ισχύουν. Οι σημερινές τεχνικές δυνατότητες δεν δυσκολεύονται από το φυσικό περιβάλλον, ούτε είναι υποχρεωμένες πλέον οι σιδηροδρομικές γραμμές να ακολουθούν το ανάγλυφο του εδάφους (κοιλάδες, κ.λπ.). Οσο για τη γραμμή μέσω του πρώην γιουγκοσλαβικού εδάφους, όχι μόνο δεν συναντά εμπόδια, αλλά η ενίσχυση των δρομολογίων προς βορρά εξυπηρετεί και τις αναπτυγμένες οικονομικές σχέσεις της Ελλάδας με τα άλλα βαλκανικά κράτη και φυσικά διευκολύνει την κίνηση των πολλών μεταναστών.

Παρόλα αυτά, ο ανασχεδιασμός και ο εκσυγχρονισμός του δικτύου είναι ακόμα στα σπάργανα. Χαρακτηριστική η απουσία σιδηροδρομικής γραμμής από τη γέφυρα Ρίου Αντίρριου και η επί δεκαετίες καθυστέρηση της ηλεκτροδότησης του δικτύου. Αλλά ακόμα και εκεί που επιχειρείται κάποια βελτίωση, τα αποτελέσματα είναι μάλλον αρνητικά. Όπως συνέβη με τη Δυτική Μακεδονία, όπου η σιδηροδρομική σύνδεση διακόπηκε (!) επί μια πενταετία και τώρα που αποκαταστάθηκε διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει πλέον απ’ ευθείας δρομολόγιο από την Αθήνα.

Το μόνο που έχει γίνει είναι ο διαχωρισμός του ΟΣΕ από τις αρχές του 2007 σε δύο θυγατρικές εταιρείες, την ΕΔΙΣΥ (Εθνικός Διαχειριστής Σιδηροδρομικής Υποδομής) και την ΤΡΑΙΝΟΣΕ (Εταιρεία εκμετάλλευσης εμπορευμάτων και επιβατών), για να εφαρμοστούν σχετικές κοινοτικές οδηγίες. Όμως αυτές οι αλλαγές είναι μόνο στα χαρτιά και συναντούν την αντίδραση των εργαζομένων που βλέπουν να μετατρέπεται ο Οργανισμός σε μια νέα Ολυμπιακή, με αυξανόμενα χρέη και πολλαπλασιαζόμενα ατυχήματα.

«Εμείς συνεχίσαμε το έργο που παραλάβαμε και οι επόμενοι θα συνεχίσουν το έργο που θα παραλάβουν από εμάς», έλεγε σιβυλλικά στις αρχές του χρόνου (9.1.07) ο τότε υπουργός Μιχάλης Λιάπης, μιλώντας στην έναρξη των εκδηλώσεων για τα 130 χρόνια των ελληνικών σιδηροδρόμων. Είχε απόλυτο δίκιο.
 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Richard Plunkett, Vesna Maric, Jeanne Oliver
“Western Balkans”
(Lonely Planet, 2006)
Αν ακολουθήσετε το δρομολόγιο που σας προτείνουμε, θα χρειαστείτε οπωσδήποτε ταξιδιωτικό οδηγό. Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πληροφορίες για τη Σερβία και την ΠΓΔΜ (θα τη βρείτε ως Μακεδονία).
Στον ιστότοπο των γνωστών αυτών οδηγών (www.lonelyplanet.com) θα βρείτε και σύντομους διαλόγους σε όλες τις γλώσσες που θα σας χρειαστούν στο ταξίδι (σέρβικα, σλαβομακεδονικά, ούγγρικα και γερμανικά).

«Διαδρομές με τρένο»
(Τριμηνιαία έκδοση του ΟΣΕ)
Το διαφημιστικό έντυπο του ΟΣΕ δεν προετοιμάζει τον υποψήφιο ταξιδιώτη για την πραγματικότητα του ελληνικού και του βαλκανικού τρένου.


ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ

www.ose.gr
Ο επίσημος ιστότοπος του ΟΣΕ. Προσοχή: Μην πάρετε τοις μετρητοίς όσα αναφέρονται για τα διεθνή δρομολόγια στις αναρτημένες ανακοινώσεις. Πάντως, στα κωδικοποιημένα δρομολόγια δεν υπάρχει κανένας διεθνής προορισμός.

www.bahn.de
Ο επίσημος ιστότοπος των γερμανικών σιδηροδρόμων διαθέτει αξιόπιστη μηχανή αναζήτησης δρομολογίων, ακόμα και από την Ελλάδα.

www.yme.gr
Το ελληνικό υπουργείο μεταφορών και επικοινωνιών έχει αναρτήσει στον ιστότοπό του απολαυστικές δηλώσεις των εκάστοτε υπουργών για τους ελληνικούς σιδηρόδρομους.



ΔΕΙΤΕ

«Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν»
(Ostre sledovane vlaky, 1966)
του Γίρι Μέντσελ, σε σενάριο Χράμπαλ και Μέντσελ
Οσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας (1967). Στο κλίμα της Ανοιξης της Πράγας, μια επιτυχημένη κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Χράμπαλ.

Ελευθεροτυπία, 23/12/2007