Ο τζόγος του αίματος     
 

"Σε μια απέραντη αιματοβαμμένη αρένα μετατρέπονται κάθε Σαββατοκύριακο πολλές περιοχές της χώρας με πρωταγωνιστές αθώα σκυλιά"
        (Απογευματινή, 18.2.97)

Για "επιστροφή στο Μεσαίωνα" ή για "αναβίωση της ρωμαϊκής αρένας" μίλησαν όσοι -και ευτυχώς ήταν πολλοί- θέλησαν να εκδηλώσουν τον αποτροπιασμό τους για τις κυνομαχίες στο Μακροχώρι της Βέροιας. Συμμεριζόμαστε απολύτως τον αποτροπιασμό, διατηρούμε ωστόσο επιφυλάξεις για την ομόθυμη ερμηνεία του φαινομένου. Πρόκειται πράγματι για σκηνές που μας παραπέμπουν στο "βαρβαρικό στάδιο της ιστορίας της ανθρωπότητας" ή μήπως βρισκόμαστε μπροστά σε μια ακόμη εκδοχή του σύγχρονου αθλήματος-θεάματος-τζόγου που, σε διάφορες άλλες μορφές του, αντιμετωπίζεται κοινωνικά ως θεμιτή αθλητική δραστηριότητα;
Νωπή είναι ακόμη η (τηλεοπτική) εικόνα του σάλτο μορτάλε που στοίχισε τη ζωή ενός παράτολμου οδηγού μοτοσικλέτας. Και δεν πάει πολύς καιρός που η φιέστα του αμερικανικού "Σούπερμπολ" βάφτηκε με το αίμα κάποιου που επιχείρησε ένα κακά υπολογισμένο "μπάντζι τζάμπινγκ". Ατυχήματα; Η ώρα η κακή; Σε καμία περίπτωση. Τα συγκεκριμένα υπερσύγχρονα αθλήματα βασίζονται στην ίδια ακριβώς συνταγή: οι διαγωνιζόμενοι οφείλουν να αντιμετωπίσουν το θάνατο, και μάλιστα ενώπιον ενός κοινού που επισήμως τον απεύχεται, στην ουσία όμως φλερτάρει με την ιδέα του ή και τον υφίσταται το ίδιο, όπως τόσο συχνά συμβαίνει με τους θεατές των αγώνων της φόρμουλα 1.
Βρισκόμαστε πια πέρα από το φετιχισμό της απόδοσης, από τη λατρεία της "επιτυχίας πάση θυσία", από το ολυμπιακό "citius, altius, fortius" (ταχύτερα, ψηλότερα, δυνατότερα). Και η "ελευθερία της υπερβολής", όπως ονειρεύτηκε τον αθλητισμό ο περιβόητος βαρόνος ντε Κουμπερτέν, έχει προ πολλού πραγματοποιηθεί - τουλάχιστον ως προς το ένα σκέλος: υπερβολή στη σωματική προσπάθεια, υπερβολή στην επιθετικότητα κατά του αντιπάλου, υπερβολή στην οικονομική επένδυση. Το άθλημα προτείνεται συχνά ως το θέαμα μιας απροκάλυπτης, νόμιμης και τελετουργικής βίας, ως μια "μονομαχία θανάτου" συμβολικού ή και πραγματικού. Μπορούμε άραγε να φανταστούμε κάτι πιο βάναυσο από έναν αγώνα επαγγελματικής πυγμαχίας; Το θέαμα θεωρείται μισερό, αν το αίμα δεν κυλήσει άφθονο, αν οι δύο μονομάχοι δεν καταφέρουν επικίνδυνα πλήγματα στον αντίπαλο, αν η πλήρης κατάρρευση του ενός δεν στέψει το θρίαμβο του άλλου. Οσο περισσότερο παραμορφωμένα τα πρόσωπα, όσο περισσότερο τσακισμένα τα κορμιά, τόσο πιο πετυχημένος ο αγώνας, τόσο πιο χορτασμένο το φιλοθεάμον κοινό.
Ο σύγχρονος λοιπόν θεατής δεν είναι υποχρεωμένος να ανασύρει αρχέγονες (βαρβαρικές, μεσαιωνικές ή όποιες άλλες) μνήμες για να παρακολουθήσει μια κυνομαχία. Είναι εθισμένος σε παρόμοια θεάματα, έχει διαποτιστεί από αυτό που εύστοχα αποκλήθηκε "κανιβαλισμός του ματιού". Παραμένει το εύλογο επιχείρημα ότι οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν μεταξύ τους (εφόσον είναι ενήλικοι και συναινούν), αλλά δεν έχουν δικαίωμα να βασανίζουν κατά τον τρόπο αυτό τα ζώα. Ας μην μπούμε στη συζήτηση για το πώς κάποιος "επιλέγει" να σκοτώνεται πάνω στο ρινγκ ή να δοκιμάζει ένα αδύνατο άλμα με μοτοσικλέτα. Τα ζώα πρέπει να προστατεύονται από εκείνους που τα βασανίζουν - και είναι πολλοί και πολλών ειδών. Αν όμως κάτι μπορεί να μας διδάξει η αιματηρή κυνομαχία που καταναλώσαμε επί ημέρες στα κανάλια είναι ότι μία ελπίδα υπάρχει να γλιτώσουν (και) τα ζώα από την αδιανόητη αυτή χρήση τους: να απαξιωθούν οι πλευρές εκείνες των αθλημάτων που τα ταυτίζουν με μονομαχίες εξόντωσης του αντιπάλου. Γιατί, όσο παράδοξο κι αν ηχεί, στην αρένα του Μακροχωριού οδήγησε τα σκυλιά μια ανθρωποκεντρική αντίληψη που, όπως ακούσαμε από έναν από τους "πρωταγωνιστές" αυτής της ιστορίας, τα θέλει όντα "φιλόδοξα και πρόθυμα να πολεμήσουν" μέχρι θανάτου. Πρόκειται για την άλλη όψη του σχολίου που συνοδεύει συχνά τη βίαιη πάλη μεταξύ ανθρώπων: ότι "ξύπνησε μέσα τους το ζώο".
 

(Ελευθεροτυπία, 22/2/1997)