Ο μέγας θείος κι ο Μεγάλος Αδελφός     
 

"O Kώστας Καραμανλής, 42χρονος ανιψιός του πρώην πρωθυπουργού και προέδρου της Ελλάδας Κωνσταντίνου Καραμανλή, εξελέγη ηγέτης του κόμματος Νέα Δημοκρατία της αξιωματικής αντιπολίτευσης"
        (Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, 21/3/97)

Η κυριότερη κριτική που διατυπώνεται για το νέο πρόεδρο της ΝΔ είναι ότι, επί της ουσίας, γι' αυτόν δεν ξέρουμε τίποτα πέρα από το όνομα και το οικογενειακό του δέντρο. Μάταια θα αναζητήσει κανείς στις δημόσιες τοποθετήσεις του οποιαδήποτε θέση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τόπος και καλείται συνήθως να επιλύσει ένας πολιτικός ηγέτης. Ποιος νοιάζεται όμως για τέτοιες λεπτομέρειες; Σίγουρα όχι οι σύνεδροι του Νέου Φαλήρου, που ενθουσιασμένοι διακήρυτταν ότι "ήρθε η ώρα του Καραμανλή". Μια ματιά στην ιστορία, άλλωστε, πείθει πως τυχόν περαιτέρω ανησυχίες είναι συνήθως περιττές: όταν ο Παύλος διόριζε πρωθυπουργό τον (κατά Φρειδερίκη) "νέο και αυτοδημιούργητο" θείο, ελάχιστοι είχαν πληροφορηθεί καταλεπτώς τις απόψεις του εκκολαπτόμενου ηγέτη.
Ανάμεσα σ' αυτούς τους λίγους ήταν φυσικά και οι αμερικανικές υπηρεσίες, ένα μέρος από τη σχετική αλληλογραφία των οποίων είμαστε πλέον σε θέση να γνωρίζουμε. Στην επίσημη έκδοση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ εκείνα τα χρόνια ("Foreign relations of the U.S., 1955-57. vol.XXIV, Soviet Union & Eastern Mediterranean", Ουάσιγκτον 1989, U.S.Government Printing Office) περιέχονται μερικές - αρκετά επιλεκτικές κι ελαφρά λογοκριμένες, είναι αλήθεια- πληροφορίες για όσα προηγήθηκαν της "ξαφνικής" εκλογής του Κωνσταντίνου Καραμανλή senior στη θέση του εκλιπόντος Παπάγου.
Βρισκόμαστε στις 22 Σεπτεμβρίου 1955, δυο βδομάδες πριν από το θάνατο του στρατάρχη, όταν ο διευθυντής της CIA Αλλεν Ντάλλες ενημερώνει τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών "σχετικά με τον κ. Κωνσταντίνο Καραμανλή και την πολιτική κρίση στην Ελλάδα". Πηγή των πληροφοριών του είναι, πρώτα απ' όλα, το ίδιο το βασιλικό ζεύγος: "Ο βασιλεύς Παύλος έδειξε δις αποφασισμένος να ζητήσει από τον κ. Καραμανλή να σχηματίσει νέα κυβέρνηση. Αυτό μπορεί να γίνει είτε αμέσως, μετά τη ρύθμιση του ζητήματος της εγγραφής του Κυπριακού, είτε σε περίπτωση θανάτου ή παραιτήσεως του πρωθυπουργού Παπάγου (...) Ο βασιλεύς αναμένει έντονες επικρίσεις όταν θα καλέσει τον κ. Καραμανλή, νιώθει όμως ότι ο ελληνικός λαός κι ο στρατός θα σταθούν στο πλευρό του" (σελ.544-5). Δε λείπει και η επίκληση μιας πηγής (το όνομα της οποίας έχει διαγραφεί) για το χαρακτήρα του μελλοντικού πρωθυπουργού ("πιστεύει πως ο κ. Καραμανλής διαθέτει αντικειμενικότητα, ηρεμία και καλή κρίση"), καθώς και κάποιες εκτιμήσεις για τις προθέσεις του στο ανοικτό τότε Κυπριακό ("ο κ. Καραμανλής πιστεύει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να βοηθήσουν την Ελλάδα να βρει τρόπους για να βάλει στο ράφι το Κυπριακό `με αξιοπρέπεια', έτσι ώστε να μπορέσει να ασχοληθεί με τα εσωτερικά οικονομικά της προβλήματα").
Φαίνεται όμως πως οι αμερικανικές υπηρεσίες δεν είχαν και τόσο ανάγκη τρίτους πληροφοριοδότες. Ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος υπουργός Δημοσίων Εργων και μέλλων Εθνάρχης είχε φροντίσει να ενημερώσει λεπτομερώς την εδώ διπλωματική αποστολή των ΗΠΑ για τις προθέσεις του. "Εν σχέσει με το ειδικό ζήτημα που θέσατε στην επιστολή σας, δηλαδή τα σχέδια του κ. Καραμανλή, η πρεσβεία παρακολουθεί το ζήτημα πολύ στενά, τόσο μέσω του ίδιου του κ. Καραμανλή όσο και μέσω ανακτορικών κύκλων που διάκεινται ευμενώς απέναντι στις βλέψεις του κ. Καραμανλή", διαβάζουμε σε αναφορά του επιτετραμμένου Ρέι Θέρστον προς το διευθυντή του γραφείου Ελληνικών, Τουρκικών & Ιρανικών Υποθέσεων στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουίλιαμ Μπάξτερ (22/9/55). "Λίγο πριν πάρει την άδειά του, ο πρέσβης είχε μακρά συνομιλία με τον κ. Καραμανλή, ο σκοπός της οποίας αντανακλάται στις μνημονευόμενες από εσάς αναφορές πληροφοριών" (σ.541-2).
Δυστυχώς, οι εν λόγω αναφορές δεν περιέχονται στην επίσημη έκδοση ντοκουμέντων του αμερικανικού Υπ.Εξ. Ας μείνουμε με την όρεξη...

(Ελευθεροτυπία, 29/3/1997)