Οι τζαμπατζήδες των παραθύρων     

"Με πλήρωναν για να τσακώνομαι στα τηλεπαράθυρα"
        (Βασίλης Ραφαηλίδης, Εξουσία, 27.5)

Ο ισχυρισμός του κ. Ραφαηλίδη ότι οι εμφανίσεις του στα τηλεοπτικά παράθυρα είχαν κοστολογηθεί είκοσι χιλιάρικα "το κομμάτι" έκλεψε ασφαλώς την παράσταση στο Συνέδριο του Mega στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησαν διαψεύσεις, απειλές μηνύσεων, νέες δηλώσεις και διευκρινίσεις του ίδιου του πληθωρικού δημοσιολόγου.
Κατά τη γνώμη μας, αυτή η αποκάλυψη δεν θα 'πρεπε να σοκάρει. Αντιθέτως, θα ήταν δείγμα υψηλής ποιότητας τηλεοπτικού θεάματος, αν οι εμφανιζόμενοι στα παράθυρα πληρώνονταν αδρά για τη συμμετοχή τους. Μακάρι να είχαμε φτάσει στο σημείο να αναγνωρίζεται επισήμως η συμβολή τους στο συνολικό αποτέλεσμα του δελτίου ειδήσεων, και να απολαμβάνουν κι αυτοί τους καρπούς των κόπων τους. Δυστυχώς, όμως, βρισκόμαστε ακόμα πολύ πίσω.
Είναι γνωστό ότι σε όλες τις σοβαρές τηλεοράσεις (και ραδιόφωνα) του κόσμου η συμβολή των "ειδικών" πληρώνεται, και μάλιστα με υψηλό τιμολόγιο, ανάλογο της κοινωνικής ή επιστημονικής στάθμης των καλεσμένων. Δεν υπάρχει "τζάμπα" δήλωση ή συνέντευξη. Το "κέρδος" της εφήμερης δημοσιότητας δεν αρκεί σε κανένα σοβαρό άνθρωπο ως αντίτιμο της προσφοράς του σε ένα τηλεοπτικό παράθυρο. Δεν πρόκειται μόνο για λογική συνέπεια του φιλελεύθερου οικονομικού πνεύματος που κυριαρχεί. Η πληρωμή ισοδυναμεί με την αναγνώριση, ότι αυτός που καλείται είναι "ειδικός", έχει δηλαδή μια ιδιαίτερη γνώση του αντικειμένου που συζητείται, είναι μ' άλλα λόγια αναντικατάστατος.
Εδώ βρίσκεται και η δυσκολία της μεταφοράς του μοντέλου στα καθ' ημάς. Διότι οι σταρ των παραθύρων της ελληνικής τηλεόρασης καλούνται με βάση κάποια άλλη ιδιότητά τους, πέραν της επίσημης ή επαγγελματικής. Τον κ. Ραφαηλίδη, π.χ., τον καλούν, σύμφωνα με τη δήλωσή του, χάρη στη "φυσική του ιδιότητα να μαλώνει εύκολα με φασίστες, παπάδες και εθνικιστές". Ποιος ενδιαφέρεται για την ιδιότητα του κινηματογραφικού κριτικού; Αλλά και τον κ. Κολλάτο τον καλούν με τη (φυσική;) ιδιότητα του εξεγερμένου εθνικόφρονα. Ποιος θυμάται ότι είναι και σκηνοθέτης; Τον Θύμιο Καρακατσάνη, τον Λάκη Λαζόπουλο, τη Βάνα Μπάρμπα, δεν τους καλούν με την ιδιότητα του ηθοποιού, αλλά εξαιτίας της ικανότητας που έχουν επιδείξει να διεκτραγωδούν την κακούργα κοινωνία μας, ξεκινώντας από κάθε λογής αφορμές. Το ίδιο συμβαίνει και για τον κ. Ζουράρι ή τον κ. Μαρκάτο και τον κ. Μεταξόπουλο. Στα παράθυρα καλούνται να σχολιάσουν ο,τιδήποτε πέραν των άμεσων πανεπιστημιακών τους γνώσεων. O ελληνικός λαός έχει μάθει απέξω και ανακατωτά την άποψη, π.χ., του κ. Ζουράρι για τους "ευρωλιγούρηδες", αλλά ουδείς γνωρίζει ποια είναι ακριβώς η πανεπιστημιακή του ιδιότητα.
Οι μόνοι "ειδικοί" που δεν χάνουν την ειδίκευσή τους μόλις διαβαίνουν το κατώφλι του τηλεοπτικού στούντιο είναι οι δικηγόροι, οι ψυχίατροι και οι ιατροδικαστές. Αλλά και αυτοί οφείλουν να μεταμορφωθούν σε δικαστές (οι πρώτοι), σε μέντιουμ (οι δεύτεροι) και σε εισαγγελείς (οι τρίτοι), διαφορετικά είναι άχρηστοι.
Απαραίτητη ιδιότητα όλων αυτών των "ειδικών" είναι η προθυμία να έλθουν σε άμεση αντιπαράθεση με τον "αντίπαλο". Ο τηλεπαρουσιαστής κρατά για τον εαυτό του το δικαίωμα της επιλογής των "ζευγαριών" και θεωρείται τόσο πιο επιτυχημένος, όσο πιο εκρηκτικό είναι το "ζευγάρι". Ο ίδιος εμφανίζεται μ' αυτό τον τρόπο ουδέτερος, αντικειμενικός. Υπάρχουν, λοιπόν, δυο μεγάλα εμπόδια για την πληρωμή αυτών των ειδικών. Το πρώτο είναι τυπικό: δεν υπάρχει δελτίο παροχής υπηρεσιών επαγγελματία καβγατζή. Το δεύτερο είναι ουσιαστικό: η πληρωμή θα 'πρεπε να καταβάλλεται στο "ζευγάρι" από κοινού, ανάλογα με την τηλεθέαση που θα επιτυγχάνεται. Αλλά πώς είναι δυνατόν να μοιράζεται μια ενιαία αμοιβή ο κ. Δοξιάδης με την κ. Παναγοπούλου, ο κ. Ξιφαράς με την κ. Κυβέλου, ο Τόλης με την Τζούλια; Μέχρι να βρεθεί λύση στο πρόβλημα, η ελληνική τηλεόραση θα περιορίζεται στην πληρωμή σε είδος.
 

(Ελευθεροτυπία, 31/5/1997)