Χτυποκάρδια στο έδρανο     

"Το κλίμα ήταν χλιαρό. Συμβατικό... Μέχρι που η... μυρωδιά των 'χαμένων πατρίδων' γέμισε την αίθουσα. Σύσσωμοι οι μαθητές σηκώθηκαν... Και από εκεί και πέρα η Βουλή των Εφήβων απέκτησε άλλη πνοή"
        (ΤΑ ΝΕΑ 26/6/97)

Δεν έχει λόγο να αγωνιά ο κύριος Κακλαμάνης για το μέλλον της Βουλής των Εφήβων και να προσπαθεί να πείσει ότι πρόκειται πια για θεσμό που έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε. Ακριβώς επειδή έγινε πλέον θεσμός, η Βουλή των Εφήβων δέχθηκε φέτος τη (συγκρατημένη) κριτική μερίδας του Τύπου: εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, ο σχολιασμός δεν έθιξε τη λογική του εγχειρήματος, αλλά περιορίστηκε σε κάποιες διαδικαστικές του ατέλειες.
Ούτως ή άλλως, η συντριπτική πλειοψηφία δημοσιευμάτων και τηλεοπτικών εκπομπών κινήθηκε στα χνάρια της περσινής ρητορείας: "Οι έφηβοι βουλευτές δίδαξαν τους μεγάλους με το ρεαλισμό και τη λογική τους", "με τόλμη και αποφασιστικότητα μίλησαν οι μαθητές", "όχι άλλες χαμένες πατρίδες βροντοφώναξαν οι νέοι", "σκληρή κριτική, ματιά ολοκάθαρη και οργή για τις προκλήσεις της 'γείτονος' ήταν το στίγμα των συνεδριάσεων". Τα παραδείγματα θα μπορούσαν εύκολα να πολλαπλασιαστούν. Για δεύτερη συνεχή χρονιά, τα μέσα ενημέρωσης προέβαλαν τα προσφιλή τους θέματα και ανέδειξαν τις μαθητικές "βεντέτες" που ικανοποιούν στα κριτήριά τους. Ουδεμία έκπληξη. Μόνο στα ψιλά αναφέρθηκε ότι τα παιδιά μίλησαν και για τον κοινωνικό ρατσισμό, την ανισότητα των φύλων ή τα καθημερινά τους προβλήματα. Παγιδευμένα από τη δημαγωγία των μέσων και την κενολογία των πολιτικών, τα παιδιά που πήραν φέτος μέρος στη Βουλή των Εφήβων έδειξαν να μην ενοχλούνται από την οικειοποίηση, να μην τσαντίζονται με τη χρήση που τους επιφυλάσσεται από τους ενηλίκους. Και πολλά στάθηκαν μπροστά στην κάμερα με τη σιγουριά που τους χαρίζει η γνώση του τι περιμένουν οι "μεγάλοι" να ακούσουν από τα χείλη τους. Ξεσηκώθηκαν με τα "εθνικά θέματα", κατήγγειλαν συλλήβδην τους πολιτικούς και ψήφισαν (μεταξύ άλλων) περισσότερη αστυνόμευση στα σχολεία, αύξηση των αμυντικών δαπανών, μόνιμη διεξαγωγή των Ολυμπιακών στη χώρα μας, αντικατάσταση του Greece με το Hellas, αλλά και κατάργηση του νόμου που διευκολύνει την εισαγωγή μειονοτικών μουσουλμάνων στα πανεπιστήμια (!).
Εγινε λοιπόν θεσμός η Βουλή των Εφήβων και οι συμμετέχοντες σε αυτήν έφηβοι διδάχθηκαν γρήγορα τους ρόλους που καλούνται να παίξουν. Από εκεί και πέρα η κριτική που ασκήθηκε στις "πατερναλιστικές" διαδικαστικές παρεμβάσεις του κυρίου Κακλαμάνη ή στην κάπως "στημένη" και "σοβαροφανή" φετινή εμφάνιση των νέων δεν αγγίζει την ουσία του νέου "θεσμού" που κατά τον Πρόεδρο της Βουλής συνιστά "κατάκτηση της ελληνικής νεολαίας". Αλλά πρόκειται για κατάκτηση ή για μία ακόμη σχολική δοκιμασία, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των πιο αμφιλεγόμενων μηχανισμών του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος; Από πέρσι διατυπώσαμε την άποψη ότι η επιλογή "βουλευτών" χωρίς διαδικασίες ψηφοφορίας αποτελεί υπονόμευση του στοιχειώδους δημοκρατικού δικαιώματος των μαθητών να επιλέγουν τους εκπροσώπους τους, ότι η Βουλή των Εφήβων προβλήθηκε ως "μάθημα δημοκρατίας", στην πραγματικότητα όμως οι οργανωτές της τήρησαν το σκέλος "μάθημα" και αδιαφόρησαν απολύτως για το σκέλος "δημοκρατία". Η φετινή εμπειρία μάς επιτρέπει να επανέλθουμε: Η επώδυνη μαθητεία στην ιδιότητα του πολίτη προτείνεται μέσω της Βουλής των Εφήβων ως μια διαδικασία συμμετοχής των "αρίστων" (αρίστων στην έκθεση ιδεών και στον μικρομεγαλισμό) σε ένα τηλεοπτικό σόου όπου επιβραβεύονται (δηλαδή προβάλλονται) όσοι/όσες αναμασούν με τον θεατρικότερο τρόπο τα ιδεολογήματα της μόδας. Ελπίδες προβολής έχουν ακόμη και όσα κορίτσια διαθέτουν "αρκετά αποκαλυπτικά ντεκολτέ", σύμφωνα με την ταξινόμηση του "Ελεύθερου Τύπου".
Αλλά ο τελικός λόγος για όλα αυτά ανήκει προφανώς στους ίδιους τους μαθητές. Και όταν λέμε μαθητές επιμένουμε να εννοούμε και εκείνους που δεν γράφουν καλές εκθέσεις...
 

(Ελευθεροτυπία, 28/6/1997)