"Αφέλειες ανίδεων λαών..."     

"Εξι συλλήψεις στη χθεσινή διαμαρτυρία της Πρωτοβουλίας Πολιτών Ενάντια στο 2004, στην Ακρόπολη"
        ("Ελευθεροτυπία", 4/9/97)

Με νωπή ακόμη την ετυμηγορία των "Αθανάτων", η στιγμή μπορεί να μην είναι η καταλληλότερη για έναν απολογισμό της επιχείρησης "Αθήνα 2004". Είναι ωστόσο θεμιτή η υπόθεση ότι η όλη διεκδίκηση στηρίχθηκε ιδεολογικά στην υποτιθέμενη ομοφωνία του ελληνικού λαού ως προς την ανάληψη της Ολυμπιάδας: οι μετρήσεις έδιναν ένα συντριπτικό ποσοστό (υψηλότερο από 96%) υπέρ της διεξαγωγής των Ολυμπιακών στην ελληνική πρωτεύουσα, αντίστοιχο του οποίου δεν είχε να επιδείξει καμία από τις υπόλοιπες διεκδικήτριες πόλεις. Το δεδομένο όμως αυτό μπορεί κάλλιστα να διαβαστεί και ανάποδα: σε άλλες χώρες υπήρξε η δυνατότητα να ανταλλαγούν επιχειρήματα υπέρ και κατά της διοργάνωσης, δόθηκε δηλαδή κάποια δημοσιότητα και στις απόψεις των "αντιρρησιών", με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα ρεύμα κατά της υποψηφιότητάς τους. Στην Ελλάδα, οι αντίστοιχες θέσεις θεωρήθηκαν εκ των προτέρων "ανθελληνικές" και εξοστρακίστηκαν εξαρχής ως περιθωριακές, ηττοπαθείς και εθνικά επιζήμιες. Οι προχθεσινές συλλήψεις μαρτυρούν τα στενά όρια ανοχής προς τη μερίδα εκείνη των Ελλήνων πολιτών που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τόλμησαν να αντιταχθούν στην αθηναϊκή υποψηφιότητα. Η πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης έδωσε και σε αυτή την περίπτωση τον τόνο, προβάλλοντας την αθηναϊκή υποψηφιότητα ως το απόλυτο καλό και εμφανίζοντας κάθε διαφωνία ως "γραφική" παραφωνία.
Το φαινόμενο δεν είναι πρόσφατο, γι' αυτό και είναι δύσκολο να ανατραπεί. Από την εποχή της αναβίωσης των Ολυμπιακών στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, η ανάληψη των αγώνων συνδέθηκε, στην Ελλάδα, με την αυτονόητη προώθηση των εθνικών δικαίων, τη σίγουρη καταρράκωση των εχθρών του έθνους, την αποτελεσματική διαφήμιση της χώρας στο εξωτερικό. Στο συγκεκριμένο κλίμα, ήταν επόμενο να καταπνίγονται εξαρχής οι φωνές που διατύπωσαν κατά καιρούς αντιρρήσεις για τον ιδεολογικό αυτό λόγο, ο οποίος όχι μόνο ακυρώνει τα όποια "ολυμπιακά ιδεώδη", αλλά αποκρύπτει συστηματικά και το εξόχως προβληματικό περιεχόμενο της σύγχρονης εκδοχής των Ολυμπιακών. Το χρονικό της αντίθεσης στους αγώνες, μια από τις τόσες αποσιωπημένες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, είναι βέβαιο ότι επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις. Ανάμεσά τους και ένα κείμενο του Κωστή Παλαμά για τους υπεράνω υποψίας Ολυμπιακούς του 1896 στην Αθήνα. Πρόκειται για μια άγνωστη -και εξαιρετικά καίρια- εκτίμηση του ποιητή, που εντοπίσαμε σε επιστολή του προς την Καλλιρρόη Παρρέν, στην οποία την παινεύει για το θεατρικό της έργο "Η Νέα Γυναίκα" που ανέβηκε σε αθηναϊκή σκηνή στα 1907. Την παραθέτουμε:
"Ομως ό,τι δεν μ' ευχαρίστησε πολύ από την ωραία τούτη και σημαντικώτατη πράξη είναι οι λυρικοί χαιρετισμοί οι σκορπισμένοι προς την Αθήνα και προς την Ελληνική γη που πανηγυρίζουν τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896. Δε μπορώ να ξεχάσω την ακράταγη αισιοδοξία που μας είχε παλαβώσει όλους μας, την παιδιάτικη ξιπασμάρα μας όλων που είχαμε πιστέψει πως την αναστήσαμ' εμείς την αρχαία ομορφιά, και πως η Ευρώπη, τελειωτικά πια κρεμασμένη από τα πόδια του Λούη, που προφητικά τα χαιρέτισε ο Καρκαβίτσας, δε θα έκανε πια τίποτ' άλλο, παρά να χάσκη μπροστά μας και να μας προσκυνά. Αφέλειες ανίδεων λαών και ξεπεσμένων. Την απάντηση μας την έδωσε ο πόλεμος του 1897. Η τελευταία πράξη της 'Νέας Γυναίκας' είναι κάπως περισσότερο απ' όσο πρέπει λιβανισμένη από τον ολυμπιακό ενθουσιασμό".
Εναν αιώνα μετά, οι προσδοκίες έμοιαζαν ίδιες, η "ξιπασμάρα" αντίστοιχη. Αυτή τη φορά βέβαια, μετά την κρυάδα του 1990 στο Τόκιο, οι τόνοι κρατήθηκαν κάπως πιο χαμηλοί και το προβάδισμα πήραν σιωπηλά οι μπίζνες. Στο όνομα, πάντοτε, του εθνικού μεγαλείου.
 

(Ελευθεροτυπία, 6/9/1997)