Οι εχθροπραξίες του διαλόγου     

"Τα πρώτα θεμέλια για τη μοιρασιά του Αιγαίου μπήκαν χθές στη Νέα Υόρκη"
        ("Ελ. Τύπος", 25.9.97)

Αστραψαν, βρόντηξαν, κινδυνολόγησαν και θρήνησαν, ακόμη μια φορά, οι πάσης φύσεως αναλυτές των διπλωματικών πεπραγμένων της κυβέρνησης. Τελευταία αφορμή το "ναυάγιο" των ελληνο-τούρκο-αμερικάνο-κυπριακών συνομιλιών της Νέας Υόρκης και η "ταφή του πνεύματος της Μαδρίτης". Ζεστό - κρύο σε ανεξέλεγκτες δόσεις. Από τα πολλά που διοχετεύονται, ο καθένας αποσπά ό,τι ανταποκρίνεται στις βαθύτερες ή ρηχότερες πολιτικές και εθνικές του επιθυμίες και η κοινή γνώμη αντιδρά καχύποπτη με βάση τα κλασικά ανακλαστικά.
Το φαινόμενο δεν είναι περίεργο. Η ίδια η διαδικασία των ελληνοτουρκικών (τριγωνικών, διμερών, εξ αποστάσεως ή εκ του σύνεγγυς) συνομιλιών, εξ ορισμού είναι αντιφατική και ανοιχτή σε όλες τις (πιθανές και απίθανες) ερμηνείες. Η σύγχυση, η υπερβολή και η διγλωσσία αποτελούν μέρος της διαπραγμάτευσης, όπως και κάθε άλλης διαπραγμάτευσης. Γι' αυτό ο Θ. Πάγκαλος τη μια μέρα δηλώνει ιδιαίτερη ικανοποίηση και βρίσκει δημιουργικό και φιλικό το κλίμα των επαφών και, την επομένη, λαύρος, δεν συζητά με "ληστές, φονιάδες και βιαστές", ούτε και ανέχεται τις πιέσεις των Αμερικανών. Είναι επόμενο: ο ένας διαμορφωτής της κοινής γνώμης βλέπει, συστηματικά, "ξεπουλήματα", "θερμά επεισόδια", "υποταγή στις ορέξεις των ξένων που πατρονάρουν τους εχθρούς μας", ταυτιζόμενος με τη σκληρή όψη του υπουργού, ενώ ο άλλος πλέει ευτυχισμένος στο Αιγαίο της ειρήνης και στα νερά της αποστρατικοποιημένης Κύπρου, που οδεύει προς την Ευρώπη, παίρνοντας τα άλλα δεδομένα.
Ομως, παρά το ευμετάβλητο της ατμόσφαιρας -γεγονός που συντηρεί και την επιβίωση των δημοφιλών, πλην άχρηστων, στερεοτύπων- η πολιτική της "βήμα, βήμα" ειρηνικής προσέγγισης με τον "προαιώνιο εχθρό", υπό τα βλέμματα των διαμεσολαβητών και των διεθνών οργανισμών, είναι σε πλήρη εξέλιξη:
* Μπροστά στο φακό οι κύριοι Πάγκαλος και Τζεμ συμφώνησαν να συνεχίσουν το διάλογο, πιστοί στη συμφωνία της Μαδρίτης.
* Ολοι οι αρμόδιοι παράγοντες της αμερικανικής διπλωματίας (Ολμπράιτ, Χόλμπρουκ, Μπερνς, Γκρόσμαν), αλλά και ο κ. Πόος, ο προεδρεύων της Ε. Ενωσης, συμφωνούν ότι η τουρκική πλευρά πρέπει να δεχτεί την προσφυγή στη Χάγη για τα Ιμια, ότι η Κύπρος πρέπει να αποστρατικοποιηθεί και να ενταχθεί στην Ευρώπη και ότι η Ελλάδα είναι "η ηγέτιδα δύναμη ειρήνης στα Βαλκάνια", πιστή και στο πνεύμα της Μαδρίτης και στο ευρωπαϊκό μέλλον της Τουρκίας.
* Κληρίδης και Ντενκτάς συζητούν τα θέματα ασφαλείας της Κύπρου, δηλαδή το πώς είναι δυνατό να απαλλαγεί το νησί από στρατούς και όλο και μεγαλύτερους πυραύλους.
* Στις 10 Οκτωβρίου ο Θ. Πάγκαλος θα κουβεντιάσει με τον Χ. Σολάνα στο ΝΑΤΟ την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης στο Αιγαίο (π.χ. άοπλες πτήσεις πάνω από το Αιγαίο, περιορισμός στρατιωτικών ασκήσεων, μηχανισμός ελέγχου των παραβιάσεων κ.λπ). Το ίδιο συζητά ήδη με τον αμερικανό υφυπουργό εξωτερικών Μ. Γκρόσμαν.
* Στις 2 Νοεμβρίου θα συναντηθούν στην Κρήτη, με την ευκαιρία της Διαβαλκανικής Διάσκεψης Κορυφής, οι κύριοι Σημίτης, Γιλμάζ και οι υπουργοί τους.
Ποια "ναυάγια" και ποια "αδιέξοδα"; Η διαπραγμάτευση συνεχίζεται και, ουσιαστικά, ουδείς από τους "εθνικά ανησυχούντες" μπορεί να προτείνει τίποτα καλύτερο. Εκτός αν επιστρέψουμε στο στάδιο των αλήστου μνήμης αδιέξοδων πατριωτικών κραυγών, που πίσω τους δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο από νέες αγορές όπλων, εκατέρωθεν πρωτόγονη μισαλλοδοξία, ανταλλαγή παραλογισμών και μυρωδιές κρεοπωλείου.
 

(Ελευθεροτυπία, 27/9/1997)