Η γλώσσα του πολέμου  


Δίπλα στον κρότο των βομβών και το κροτάλισμα των πολυβόλων, ο πόλεμος των λέξεων. Δύσκολο να κρατήσει κανείς την ψυχραιμία του μπροστά στο θέαμα των τρομοκρατημένων πόλεων, των πυρπολημένων χωριών, του κυνισμού και της αγριότητας των αρχιτεκτόνων της σφαγής. Μια ψύχραιμη ωστόσο ματιά στις λέξεις-κλειδιά, που επιστρατεύονται για την περιγραφή των εξελίξεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, έχει να πει πολλά.

ΑΛΒΑΝΟΦΩΝΟΙ. Ελληνική παγκόσμια πρωτοτυπία: τα ελληνικά ΜΜΕ είναι τα μόνα που επιμένουν να στερούν από τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του Κοσσυφοπεδίου τα εθνικά χαρακτηριστικά της, τα αναγνωρισμένα επισήμως από τις ίδιες τις γιουγκοσλαβικές αρχές. Τι κι αν επί Τίτο οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου είχαν και τυπικά το δικαίωμα να αναρτούν, ως εθνικό τους σύμβολο, τη σημαία της Αλβανίας - δίπλα, φυσικά, στην (τότε) γιουγκοσλαβική; Μπορεί ακόμη κι ο τελευταίος Σέρβος εθνικιστής να μιλά για "Αλβανούς", η ταύτιση όμως με το "αδελφό έθνος" οδηγεί την εγχώρια δημοσιογραφία στην επιβολή της "δικής μας" ορολογίας και στα ξένα μειονοτικά ζητήματα.

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ (αγγλοελληνιστί "humanitarian catastrophe"). Η καραμέλα της κυβέρνησης Κλίντον, των ΝΑΤΟϊκών αξιωματούχων και των διαμορφωτών της κοινής γνώμης που τάσσονται στο πλευρό τους. Η μαζική έξοδος των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου (προπαγανδιζόμενη, ψευδώς, σαν "το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων στη μεταπολεμική Ευρώπη") επιστρατεύεται ως δικαιολογία για τη μετατροπή της περιοχής σε γενικευμένο πεδίο βολής. Τι κι αν, αποδεδειγμένα, το ίδιο το "φάρμακο" επιδεινώνει το πρόβλημα που υποτίθεται ότι αποσκοπεί να "θεραπεύσει"; Ο σχετικός προβληματισμός φαίνεται να αφορά κυρίως όσους επιμένουν να διαχωρίζουν την ανθρωπιστική δράση από την προμήθεια προσχημάτων για στρατιωτικές επεμβάσεις των ισχυρών της γης. Διαπιστώνοντας με θλίψη ότι "το ελατήριο της σκανδάλης του ΝΑΤΟ είναι πλέον ανθρωπιστικό", ο Ζαν Κριστόφ Ρουφέν, πρώην αντιπρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μια πολιτική χαμηλών τόνων είναι προτιμότερη από τις πολιτικές παρεμβάσεις: "Τα μέλη των ανθρωπιστικών οργανισμών πρέπει να γνωρίζουν ότι τα λόγια τους μπορούν να σκοτώσουν. Η καταγγελία για πενήντα νεκρούς εδώ, μπορεί να φέρει 5.000 θύματα λίγο πιο κάτω" (Le Monde 20/3).

ΧΙΤΛΕΡ. Το αγαπημένο επιχείρημα και των δυο πλευρών: Αξιοποιώντας την πείρα του Πολέμου στον Περσικό (τότε που τα έγκυρα ΜΜΕ ψαλίδισαν το μουστάκι του Σαντάμ, έτσι ώστε να φέρνει προς Αδόλφο), αρχιτέκτονες και υποστηρικτές των νατοϊκών βομβαρδισμών -από τον Κλίντον και τους Γάλλους σερβοφάγους ώς το Γκίντερ Γκρας και την Μπιάνκα Τζάγκερ- δεν κουράζονται να επαναλαμβάνουν ότι οποιαδήποτε συνδιαλλαγή με τον Μιλόσεβιτς θα συνιστούσε "ένα νέο Μόναχο". Το αντίστροφο επικρατεί στην Ελλάδα, όπου για ένα ευρύτατο φάσμα ο Κλίντον ταυτίζεται με το απόλυτο κακό. Και οι δύο, όμως, αυτές εκδοχές σχετικοποιούν σε τελική ανάλυση τη ναζιστική θηριωδία. Αν θέλουμε να μιλήσουμε πειστικά για ιστορία, τα εγκλήματα του Μιλόσεβιτς θα μπορούσαν να μας παραπέμψουν στις μεθόδους "εθνικής ολοκλήρωσης" που μας κληροδότησαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ενώ η βάρβαρη νατοϊκή επιδρομή θα μπορούσε να μας θυμίσει αποικιακή εκστρατεία τιμωρίας απείθαρχων ιθαγενών από κάποια ευρωπαϊκή Δημοκρατία στις αρχές του αιώνα.

ΒΙΕΤΝΑΜ. Το αιώνιο σύμβολο νικηφόρου αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, δεν ήταν δυνατό παρά να επιστρατευθεί κι εδώ - ως εξορκισμός, σχεδόν, απέναντι στην κτηνώδη ισχύ της πολεμικής μηχανής των ΗΠΑ. Η υιοθέτησή του από τους "νέους αντιιμπεριαλιστές" της (άκρο)δεξιάς προκαλεί αναπόφευκτα χαμόγελα, ίσως και να δίνει την ψευδαίσθηση επιστροφής στις παλιές καλές μέρες της δεκαετίας του '60. Αν κάτι απουσιάζει, ωστόσο, αυτό είναι οι Βιετκόγκ και η ενοποιητική επαγγελία ενός καλύτερου κόσμου που να δίνει σ' αυτό τον αντιιμπεριαλισμό ένα θετικό περιεχόμενο. Οπως και να το κάνουμε, ούτε η επίκληση της προαιώνιας Ορθοδοξίας, ούτε οι "διεθνείς ταξιαρχίες" του Ζιρινόφσκι, αποτελούν την ιδεώδη απάντηση στα ιπτάμενα φρούρια του ΝΑΤΟ...

(Ελευθεροτυπία, 3/4/1999)