Τα παράδοξα της ομοδοξίας
"Οι ναυτοδίκες είπαν 'όχι' στο ΝΑΤΟ"
("Αθηναϊκή", 22/4/1999)
Παρότι προφανές και κοινότοπο, θα το επαναλάβουμε: ο παραλογισμός του πολέμου
έχει αμέτρητες και πολλαπλές συνέπειες, όχι μόνο στο υλικό επίπεδο, αλλά και στο
ιδεολογικό και στο κοινωνικό. Συνέπειες σοβαρές, συχνά ανεξάρτητες από τη
γεωγραφική απόσταση που μας χωρίζει από τις εστίες της ανθρωποσφαγής. Στην
ελληνική κοινωνία ήδη τινάζονται στον αέρα τα ως τώρα φαινομενικά συμπαγή
ιδεολογικοπολιτικά μέτωπα, όπως και οι δήθεν σταθερές ηθικές αξίες που διέπουν
μια δημοκρατική πολιτεία, και στη θέση τους οργανώνονται νέες ευκαιριακές (και
συνήθως, ακραία αντιφατικές) επιχειρηματολογίες και συμμαχίες. Η διγλωσσία
γίνεται εθνικό σπορ όσο κι αν μπαγιάτικα (και ιστορικά επικίνδυνα) προτάγματα
εθνικής συναίνεσης, του είδους "Πρώτα η Ελλάδα", επιχειρούν να την καθαγιάσουν
ή, έστω, να την κουκουλώσουν.
Το παράδειγμα της αρνητικής στάσης ορισμένων ναυτών, και ιδίως ενός επαγγελματία
αξιωματικού, να ακολουθήσουν τη ΝΑΤΟϊκή αποστολή του αντιτορπιλικού
"Θεμιστοκλής" στην πολεμική ζώνη, νομίζουμε ότι γίνεται κλειδί για την κατανόηση
των πιο πάνω ισχυρισμών. Οι ναύτες τελικά δεν θέλησαν να τραβήξουν τα πράγματα
στα άκρα. Συνεπώς αρκούμαστε στην υπόθεση του αντιρρησία αξιωματικού.
Επικαλούμενος λόγους θρησκευτικής συνείδησης ("Δεν ήθελα να υπάρξει ούτε η
έμμεση εμπλοκή μου εναντίον ομοθρήσκου λαού"), καθώς και τις επαφές του με την
ηγεσία της Εκκλησίας, ο ανθυποπλοίαρχος Μαρίνος Ριτσούδης κατάφερε να ξεπεράσει
σχεδόν ανώδυνα ένα κατ' εξοχήν βαρύ στρατιωτικό αδίκημα. Δεν χρειάζεται ειδική
πολιτική αγωγή για να αντιδιαστείλει κανείς αυτή τη μεταχείριση με τα δεινά
(ποινικά και ηθικά) που έχουν υποστεί και υφίστανται άλλοι "αλλόδοξοι" πολίτες
της χώρας μας, οι οποίοι πάλι για λόγους συνείδησης αρνούνται την υποχρεωτική
τους στράτευση. Μόλις στις 15 του μήνα, το ναυτοδικείο καταδίκασε σε τετράχρονη
φυλάκιση τον αντιρρησία Λάζαρο Πετρομελίδη γιατί προσπαθούσε, προσφεύγοντας στο
Συμβούλιο της Επικρατείας, να μειώσει τη χρονική διάρκεια της υποχρέωσής του για
κοινωνική (εκτός στρατεύματος) υπηρεσία. Αν δεχόταν ο κ. Πετρομελίδης να
στρατευτεί στη ΝΑΤΟϊκή πολεμική μηχανή, ως ετοιμοπόλεμος "κανονικός" φαντάρος
και ως πατέρας ενός παιδιού, θα υπηρετούσε τέσσερις μόνο μήνες. Αλλά, σύμφωνα με
τον (μετά πολλών κόπων και βασάνων ψηφισθέντα) νόμο περί εναλλακτικής θητείας
όφειλε να παραμείνει τριάντα εννέα ολόκληρους μήνες στην υπηρεσία που τον
έστειλαν. Προφανώς σ' όλες τις δίκες των, προ του σημερινού πολέμου, αντιρρησιών
συνείδησης, δεν υπήρχε καμιά συμπαράσταση από τους εταίρους τού πρόσφατα
διαμορφωμένου, πλην όμως ευκαιριακού, αντιπολεμικού, αντιΝΑΤΟϊκού (και εμφανώς
φιλοσερβικού) κινήματος. Τουναντίον, η θέση της ελληνοχριστιανικής ορθοδοξίας
κατά των "προδοτών του έθνους, αναρχικών και ιεχωβάδων", οι οποίοι αρνούνται
όλους τους στρατούς και όλους τους πολέμους, ήταν (και δεν πρόκειται να αλλάξει)
σταθερή: Κανένα έλεος στους αρνησιπάτριδες!
Αυτή η τραγελαφική πραγματικότητα μπορεί να εξηγήσει και την απουσία, από τη
δημόσια συζήτηση γύρω από τον "Θεμιστοκλή", οποιασδήποτε αναφοράς στο
αναγνωρισμένο (έστω και κολοβά) θεμελιώδες δικαίωμα της άρνησης στράτευσης για
ιδεολογικούς ή θρησκευτικούς λόγους. Αν επικρατούσαν οι αυθεντικές ειρηνιστικές
απόψεις, η αξιοποίηση των σύγχρονων δημοκρατικών θεσμών θα ήταν δεδομένη. Κατά
παράδοξο τρόπο, ο μόνος, απ' όσο ξέρουμε, που σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει αυτή
την οδό (έστω και για τους δικούς του λόγους, που βεβαίως δεν είναι
αντιμιλιταριστικοί) ήταν ο αντιστράτηγος ε.α. Ι. Αντωνακέας. Στην επιστολή του
προς την "Καθημερινή" (22/4) διαβάζουμε: "Η πολιτεία αναγνωρίζει το μείζον,
διατί όχι και το έλαττον; Το μείζον είναι η γενική άρνησις. Το έλλατον είναι η
μερική άρνησις. Δηλαδή, δέχεται (κανείς) να υπηρετήσει και να πολεμήσει εάν
παραστεί ανάγκη δια την Πατρίδα, όχι όμως και πέραν των συνόρων εναντίον χώρας η
οποία δεν απειλεί την Ελλάδα. Κατά συνέπειαν, ορθόν ίσως είναι οι αρνηθέντες, να
θεωρηθούν ως 'αντιρρησίαι συνειδήσεως' και να απαλλαγούν".
(Ελευθεροτυπία, 24/4/1999)