Χριστόδουλε, τι το θες το κουταλάκι; 

"Ανώνυμη εταιρεία για τη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων ιδρύει η Εκκλησία"
        (ΕΞΟΥΣΙΑ, 12/10/99)

Στο περιθώριο του "ιερού πολέμου" που έχει ξεσπάσει τις τελευταίες μέρες μεταξύ Αρχιεπισκόπου και Πατριάρχη, με επίδικο αντικείμενο τα "πρωτεία" στο χώρο της ελλαδικής εκκλησίας και διεκδικούμενο έπαθλο την πρώτη θέση στην χρηματοφόρα πίστα των Βρυξελλών, πέρασαν οι νέες διατυπώσεις ιεραρχών για τη σχέση των πιστών με τα μυστήρια και τις ιερές τελετουργίες.
Με αφορμή το τριήμερο συμπόσιο με θέμα "Το μυστήριο της Αγίας Βαπτίσεως", το οποίο έγινε στη Μονή Πεντέλης παρουσία του Αρχιεπίσκοπου Χριστόδουλου, ακούσαμε και διαβάσαμε πολλά για τα ντεκολτέ της κουμπάρας ή για το μήκος της φούστας της ή τις προδιαγραφές για τα μη αιρετικά σταυρουδάκια. Θα διαφωνήσουμε με όσους έσπευσαν να διακωμωδήσουν την αγωνία των κληρικών να διατηρήσουν τη θρησκευτική διάσταση του βαπτίσματος και τη διαφωνία της Εκκλησίας με την "κοσμική" διάσταση που τείνει να πάρει η τελετή. Εχουν δικαίωμα οι παράγοντες της εκκλησίας να διεκδικούν το δικό τους τυπικό, εφόσον βέβαια δεν υποκαθιστούν τους κρατικούς θεσμούς και τη διοίκηση, όπως κάνουν συχνά, με αφορμή τον πολιτικό γάμο ή τις κηδείες.
Δεν ισχύει όμως το ίδιο με κάποιες άλλες διαστάσεις των εκκλησιαστικών μυστηρίων, οι οποίες μας θυμίζουν την απόσταση της σημερινής εποχής από την περίοδο που οργανώθηκε το λατρευτικό τυπικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η θεία κοινωνία, κατά την οποία υποχρεώνεται ο πιστός να μεταλάβει με το ίδιο κουταλάκι που έγλειψαν πριν απ' αυτόν δεκάδες ή και εκατοντάδες άλλοι, υγιείς ή άρρωστοι. Πρόκειται για μια διαδικασία, η οποία θα απαγορευόταν από τους κανόνες υγιεινής οποιασδήποτε σύγχρονης κοινωνίας. Οταν πρωτοθεσπίστηκε, βέβαια, η μετάληψη με "λαβίδα", η προληπτική ιατρική χανόταν στα όρια της δεισιδαιμονίας και οι γνώσεις για τη μετάδοση των ασθενειών βρίσκονταν στο ναδίρ. Η ύπαρξη μικροβίων επρόκειτο να ανακαλυφθεί πολλούς αιώνες αργότερα. Κανείς δεν μπορεί λοιπόν να ψέξει τους επισκόπους του 9ου αιώνα που εισήγαγαν τη λαβίδα. Αλλά σήμερα; Ποια θεία φώτιση υποχρεώνει τις μανάδες να υποβάλλουν τα παιδιά τους από βρεφική ηλικία στη δοκιμασία αυτή;
Δυστυχώς, ο ίδιος ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος έχει τοποθετηθεί δημόσια για το θέμα, αρνούμενος ακόμα και να το συζητήσει. Σε ειδική μελέτη που συνέγραψε με την ιδιότητα του μητροπολίτη Δημητριάδος το 1997 ("Η προσέλευση στη θεία Μετάληψη"), ο κ. Χριστόδουλος είναι κατηγορηματικός: "Η Θεία Κοινωνία δεν μεταδίδει αρρώστιες!" Σπεύδει μάλιστα να προλάβει ακόμα και τη σκέψη αυτή: "Ενδέχεται μερικοί χριστιανοί να διερωτώνται μήπως η χρήση κοινής λαβίδας για όλους ενέχει τον κίνδυνο μόλυνσης, εν όψει μάλιστα και του AIDS. Και μόνο μια τέτοια σκέψη είναι βέβηλη και βλάσφημη και αμαρτωλή. Η θεία Κοινωνία είναι φάρμακον αθανασίας και όχι αιτία θανάτου." Επειδή, μάλιστα, ο κ. Χριστόδουλος υποψιάζεται ότι κάποιους δεν τους πείθει μόνο με τα θεολογικά, παραθέτει και εμπειρικά επιχειρήματα: "Ποτέ δεν παρουσιάσθη έστω και ένα κρούσμα τέτοιας μόλυνσης. Ούτε καν στους ιερείς των νοσοκομείων ή παλαιότερων των λεπροκομείων, που όπως είναι γνωστόν καταλύουν στο τέλος, δηλαδή καταναλώνουν τρώγοντας και πίνοντας ό,τι έχει μείνει μέσα στο Αγιον Ποτήριον."
Φυσικά δεν υπάρχει καμιά σχετική επιδημιολογική μελέτη, και η Εκκλησία δεν είναι διατεθειμένη να την παραγγείλει, αφού "ακόμα και η σκέψη αυτή είναι αμαρτωλή". Το μόνο που απασχολεί τον κ. Χριστόδουλο είναι μήπως παραπέσει καμιά σταγόνα ("μαργαρίτης") από το υγρό της μετάληψης. "Οι έχοντες τεχνητή οδοντοστοιχία συνηθίζουν να την αφαιρούν, διά να μη μείνει σ' αυτήν κάποιος μαργαρίτης." Και "ο ιερεύς ή ο διάκονος αν κάτι έχει στάξει επάνω στο πανί, το καθαρίζουν με τη γλώσσα τους."
Ειρωνεία της τύχης: η αρχή αυτής της βάρβαρης συνήθειας τοποθετείται στον 9ο αιώνα, όταν η λαβίδα αντικατέστησε την πολύ υγιεινότερη παράδοση της τοποθέτησης του άρτου στα χέρια των πιστών, όπως συμβαίνει σήμερα με το αντίδωρο.

(Ελευθεροτυπία, 16/10/1999)