Ο κ. Σπράος επιστρέφει από το παράθυρο 

"Το νέο αμοιβαίο κεφάλαιο του ΙΚΑ, ασπίδα στις φούσκες της Σοφοκλέους"
        (ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 19/10/99)

Την ώρα που η κυβέρνηση υποχωρούσε ατάκτως μπροστά στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης ότι με τους κουλοχέρηδες έχει μετατρέψει τη χώρα σε ένα απέραντο καζίνο, η προστασία του νόμιμου τζόγου του χρηματιστηρίου παραμένει στο κέντρο του ενδιαφέροντος της κυβερνητικής πολιτικής. Και εδώ δεν υπάρχει καμιά αντιπολίτευση να αντιδράσει, με την εξαίρεση των κομμάτων της αριστεράς. Τελευταίο παράδειγμα, η εξαγγελία του διοικητή του ΙΚΑ Μιλτιάδη Νεκτάριου ότι θα δημιουργηθεί μια ανώνυμη εταιρεία για τη διαχείριση μέρους των αποθεματικών του οργανισμού και την τοποθέτησή τους στο χρηματιστήριο. Η εξαγγελία συμπληρώθηκε με την ανακοίνωση της σύναψης δανείου από ξένη τράπεζα με σκοπό την τιτλοποίηση των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων του ΙΚΑ.
Πρόκειται για μέτρα που λαμβάνονται σιγά-σιγά και στην πραγματικότητα δίνουν σταδιακά σάρκα και οστά στα μέτρα αναμόρφωσης του ασφαλιστικού συστήματος που είχε προτείνει η Επιτροπή Σπράου τον Οκτώβριο του 1997. Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν τότε απέτρεψαν την άμεση υιοθέτηση του συστήματος των "τριών πυλώνων", δηλαδή την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος, όπως ορίζουν οι επιταγές της Παγκόσμιας Τράπεζας. Φαίνεται, λοιπόν, ότι επιλέγεται η υπόγεια υιοθέτηση της ίδια πολιτικής που συνάντησε τόσα εμπόδια στην ευθεία εφαρμογή της.
Μόνο που αυτή η σταδιακή εφαρμογή των προτάσεων της Επιτροπής Σπράου απογυμνώνει τα μέτρα αυτά από το ιδεολογικό περίβλημα (περί δημογραφικού, περί επικείμενης κατάρρευσης του ισχύοντος διανεμητικού συστήματος, κλπ). Δεν νομίζουμε ότι τα αδικούν όσοι υποστηρίζουν ότι τελικά πίσω από όλη αυτή την πολιτική δεν κρύβεται τίποτα περισσότερο από την προσπάθεια τόνωσης της χρηματαγοράς και στήριξης του χρηματιστηρίου. Οπως διαβάζουμε στην Εκθεση της Επιτροπής Σπράου, "η ύπαρξη κάποιου τομέα με κεφαλαιοποίηση διευκολύνει, αφού τονώνει το χρηματιστήριο λειτουργώντας εξισορροπητικά." Σε υποσημείωση της ίδιας έκθεσης βρίσκουμε όμως και την παγίδα της κεφαλαιοποίησης: "Το δημογραφικό σημαίνει ότι από ένα σημείο και μετά θα υπάρχει καθαρή ρευστοποίηση στο χρηματιστήριο, καθώς τα ταμεία θα πρέπει να πληρώνουν συντάξεις, με σαφώς αρνητική επίπτωση."
Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να ψέξει τον κ. Νεκτάριο ότι αντέγραψε την Εκθεση Σπράου. Ενα χρόνο πριν κυκλοφορήσει η Εκθεση αυτή, ο διοικητής του ΙΚΑ -ο οποίος τότε εργαζόταν στον ιδιωτικό τομέα- είχε διατυπώσει σχεδόν πανομοιότυπες απόψεις στη μελέτη του "Κοινωνική Ασφάλιση στην Ελλάδα: Προτάσεις για μια συνολική μεταρρύθμιση". Με μοναδική διαφορά ότι τους τρεις "πυλώνες ή στυλοβάτες" των κυρίων Σπράου και Τήνιου, ο κ. Νεκτάριος τους ονομάζει τρία "επίπεδα προστασίας". Πρόκειται και στη μία και στην άλλη περίπτωση για τη μετάφραση του αγγλικού όρου pillar, τον οποίο χρησιμοποιεί η μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας "Averting the Old Age Crisis", για να υποδείξει το μοντέλο φιλελεύθερης διαχείρισης των κοινωνικών ασφαλίσεων. Περιττό να υπενθυμίσουμε ότι η μελέτη αυτή εξαίρει ως υπόδειγμα ιδιωτικοποίησης κοινωνικών ασφαλίσεων τη Χιλή του Πινοτσέτ.
Ο κ. Νεκτάριος, πάντως, ατύχησε, διότι η περασμένη Δευτέρα, που διάλεξε για να ανακοινώσει τα μέτρα του, συνέπεσε με την κατρακύλα του δείκτη στο Χρηματιστήριο της Αθήνας. Αλλη μια απόδειξη, ότι ακόμα και οι πλέον ειδικοί δεν είναι δυνατόν να προβλέψουν σωστά την εξέλιξη του χρηματιστηριακού τζόγου. Ο ίδιος ο διοικητής του ΙΚΑ, πάντως, διαβεβαίωσε ότι η κερδοφορία μέσω του χρηματιστηρίου θα είναι εξασφαλισμένη. Η υπόθεση μας θυμίζει έντονα την παρατήρηση του αμερικανού οικονομολόγου Ρόμπιν Χάνελ στο βιβλίο του με τίτλο "Ο πανικός κυριαρχεί", που μόλις κυκλοφόρησε:
"Μεταξύ όλων των οικονομικών συστημάτων, ο καπιταλισμός είναι ο μανιοκαταθλιπτικός ασθενής. Η πληθωρική, η αχαλίνωτη αισιοδοξία και η ευφορία ακολουθείται από κατήφεια, βαριεστημάρα και κατάθλιψη. Αλλά όσο συχνά και να επαναλαμβάνεται ο κύκλος, πάντοτε ο ασθενής πιστεύει ότι η τελευταία άνοδος θα διαρκέσει επ' άπειρον. Φυσικά αισθάνεται και πάλι ηλίθιος μόλις σκάσει η φούσκα."

(Ελευθεροτυπία, 23/10/1999)