Η
συνωμοτική
αντίληψη της
αμηχανίας
"Η
ενέργειά μας
σχεδιάστηκε εκ
των προτέρων"
(Βέλιμιρ
Ιλιτς, δήμαρχος
του Τσάτσακ, 8/10/00)
Τελικά,
τι ακριβώς
συνέβη στο
Βελιγράδι το
κρίσιμο
απόγευμα της 5ης
Οκτωβρίου; Πριν
καλά καλά
στεγνώσει το
μελάνι από τις
πάνδημες
εκδηλώσεις
ικανοποίησης
για την
καθεστωτική
αλλαγή στη
Γιουγκοσλαβία,
ήρθε η ώρα των
συνωμοτικών
θεωριών. Τις
εξέφρασε με το
σαφέστερο
τρόπο ένας
άνθρωπος που
γνώρισε από
πρώτο χέρι την
ανατραπείσα
σερβική ηγεσία
-ο Αλέξανδρος
Λυκουρέζος: "Είναι
αδιανόητο για
κάποιον που
έχει
παρακολουθήσει
τα γεγονότα στη
Γιουγκοσλαβία
τα τελευταία
χρόνια", δήλωσε,
"να βλέπει την
αστυνομία, μετά
από τις πρώτες
αψιμαχίες, να
παρακολουθεί,
να αλλάζει
πλευρό. Και το
στρατό ιδίως,
να μην
επεμβαίνει".
Ακολούθησαν οι
αποκαλύψεις
μιας σειράς
στελεχών της
αντιπολίτευσης
για την
προηγηθείσα
συνεννόηση
ανάμεσα στους
ίδιους και
κάποιες επαφές
τους μέσα στα
σώματα
ασφαλείας, και
τα πράγματα
συσκοτίστηκαν
ακόμη
περισσότερο.
Τι
σημαίνουν όλα
αυτά; Μήπως
αντί για λαϊκή
εξέγερση, η
ανατροπή του
Μιλόσεβιτς
συνιστά ένα
καμουφλαρισμένο
ανακτορικό
πραξικόπημα;
Μολονότι οι
διασυνδέσεις
ανάμεσα στη
δυναμική
πρωτοπορία των
διαδηλωτών και
ένα (απροσδιόριστο
προς το παρόν)
τμήμα των
μηχανισμών
καταστολής
μπορεί να
θεωρηθεί
δεδομένη, μια
τέτοια ανάλυση
κατά τη γνώμη
μας είναι βαθιά
λανθασμένη. Η
αποδοχή της
σημαίνει πως
χάνουμε από τα
μάτια μας το
δάσος (το
μαζικό
ξεσηκωμό
εκατοντάδων
χιλιάδων
ανθρώπων, με
αιχμή του
δόρατος τους
φοιτητές και
τους -μέχρι
πρότινος
πιστούς στο
Σοσιαλιστικό
Κόμμα- εργάτες
των ορυχείων)
και
προσηλωνόμαστε
στο δέντρο (τις
διαδικασίες
προσχώρησης
ενός τμήματος
των μηχανισμών
καταστολής στο
αντίπαλο
στρατόπεδο).
Αυτού του
είδους η
διάσπαση του
σκληρού πυρήνα
των κρατικών
μηχανισμών
συνιστά
άλλωστε
κλασικό
συστατικό
στοιχείο μιας
γνήσιας
επαναστατικής
διαδικασίας,
της έστω και
βραχυχρόνιας
ανάδυσης
μορφών
δυαδικής
εξουσίας κατά
τη μετάβαση από
το παλιό στο
καινούριο.
Η
εικόνα αυτή
επιβεβαιώνεται
από τις ίδιες
τις μέχρι
στιγμής
αποκαλύψεις
των ίδιων των
οργανωτών της
εξέγερσης -είτε
πρόκειται για
τον "εξτρεμιστή"
δήμαρχο του
Τσάτσακ είτε
για τα
καθοδηγητικά
στελέχη της
φοιτητικής
οργάνωσης "Οτπορ"-
που είδαν το
φως στο διεθνή
Τύπο:
- Η "εκτροπή"
του πανεθνικού
συλλαλητηρίου
της
αντιπολίτευσης
σε εξέγερση
υπήρξε σαφής
επιλογή του
δυναμικού
πυρήνα της
τελευταίας, που
είχε διδαχθεί
από την
εμπειρία του
κινήματος του
1996-97 για την
αναποτελεσματικότητα
των "ήπιων"
μορφών πάλης.
Για προφανείς
λόγους, αυτή η
επιλογή δεν
διατυμπανίστηκε
εκ των προτέρων,
ούτε
ανακοινώθηκε
στα στελέχη
εκείνα της
αντιπολίτευσης
που θεωρούνταν
"υπερβολικά
άτολμα".
- Η
προετοιμασία
της σύγκρουσης
σε τεχνικό
επίπεδο έγινε
με τη
συγκρότηση
ειδικών "ομάδων
κρούσης" και
την πρόβλεψη
της σχετικής
υλικοτεχνικής
υποδομής: μια
μπουλντόζα και
τρία φορτηγά με
πέτρες. Για
λόγους
αυτοάμυνας, σε
περίπτωση που
τα πράγματα
κλιμακώνονταν
εκτός ελέγχου,
υπήρχε επίσης
ένας αριθμός
οπλισμένων
διαδηλωτών (που
δεν χρειάστηκε
να παρέμβουν).
- Στόχος
της σύρραξης
υπήρξε ευθύς
εξαρχής η
ανατροπή του
καθεστώτος κι
όχι ένα
αυθόρμητο
ξέσπασμα της
λαϊκής οργής.
Το πιστοποιεί,
μεταξύ άλλων, η
επιλογή των
κτιρίων που
δέχτηκαν την
έφοδο των
διαδηλωτών (κοινοβούλιο,
ραδιοτηλεοπτικοί
σταθμοί).
- Η
διαπλοκή με τις
υπηρεσίες
ασφαλείας
φαίνεται ότι
αποσκοπούσε
κυρίως στην
εξουδετέρωση
των τελευταίων
και την
αποτροπή
γενικευμένης
αιματοχυσίας. Έξι
αστυνομικοί
από το Τσάτσακ,
που -όπως
δηλώνουν οι
ίδιοι- "δεν
άντεχαν πια την
κατακραυγή του
κόσμου που τους
περιέβαλλε",
συνόδευαν τις
φάλαγγες του
δημάρχου Ιλιτς
και
χρησιμοποίησαν
τα υπηρεσιακά
τους γουόκι
τόκι για να τον
ενημερώνουν
σχετικά με τις
κινήσεις των
ΜΑΤ -αλλά και
για να
συνεννοούνται
με τους "εντός
των τειχών"
συναδέλφους
τους, που είχαν
ήδη εκδηλώσει
την πρόθεση να
μην προβάλουν
αντίσταση.
Ανάλογες
επαφές
προϋπήρξαν και
με κατώτερα -πλην
κρίσιμα από
τεχνική άποψη-
στελέχη των
κατειλημμένων
ραδιοτηλεοπτικών
σταθμών.
Η
εικόνα που
προκύπτει
είναι έτσι
αρκετά σαφής: η
οκτωβριανή
επανάσταση του Βελιγραδίου
δεν υπήρξε
καθόλου
περισσότερο "πραξικόπημα"
απ' ό,τι η (εξίσου
επιτελικά
σχεδιασμένη)
μακρινή
πρόγονός της
στην
Πετρούπολη και
τη Μόσχα του 1917.
Οι διαφορές
αρχίζουν από
κει και πέρα -κι
αφορούν όχι το
πρωταρχικό
αίτημα των
εξεγερμένων
για ισότητα κι
ελευθερία, όσο
την
προγραμματική
αποτύπωσή του.