Το τέλος μιας ουτοπίας


"Ρίχνουν το ΧΑΑ ξένοι θεσμικοί"
                («ΤΑ ΝΕΑ», 12/7/2001) 


ΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ελληνική ιστορία δεν είχαν γραφτεί και ειπωθεί τόσα πολλά για ένα θέμα, που οι περισσότεροι, απ' αυτούς τους οποίους απασχολεί, δεν φαίνεται να επιθυμούν να το κατανοήσουν. Τους αρκεί η εφήμερη διακύμανση του μεγέθους του πορτοφολιού τους. Και όμως το χρηματιστηριακό κραχ (με τις πολλές και δραματικές επιπτώσεις στην πολιτική σκηνή και στις τσέπες κάμποσων), κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για την εξαγωγή κοινωνικά χρήσιμων διδαγμάτων. 

ΑΣ ΔΟΥΜΕ κατ' αρχήν, γιατί τα σκαμπανεβάσματα των χρηματαγορών παραμένουν θολά και ...ακατανόητα, ακόμα και για τους ίδιους τους ταγούς της "νέας οικονομίας". Γιατί μια κατ' εξοχήν υλική διαδικασία συγκέντρωσης και αναδιανομής κεφαλαίων επιχειρείται να εξηγηθεί με μεταφυσικούς όρους. Γιατί όλοι μιλούν για την "ψυχολογία των αγορών". Γιατί οι "επενδυτές" (μικροί και μεγάλοι) εναλλάσσουν διαρκώς τα συναισθήματά τους περνώντας με σχιζοφρενική ευκολία και ένταση από τη "δίκαιη οργή" στην απόλυτη "πίστη στους νόμους της αγοράς".

ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΜΑΣ, η ρίζα του κακού είναι δομική. Το χρηματιστήριο -θέλουμε δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε- είναι στην ουσία ένα "αεροπλανάκι". Μια "πυραμίδα". "Πυραμίδα", σαφέστατα πιο σύνθετη, ανθεκτική και λαμπερή απ' αυτές που κατέρρευσαν το 1997 στην Αλβανία, λ.χ., αλλά "πυραμίδα". Το σύστημα βασίζεται σε μια πρωτόγονη, ανθρωποφαγική αρχή: Να βρω έναν τρόπο (χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς) ώστε να φάω τα εισοδήματα των άλλων, οι οποίοι πρέπει να πιστεύουν ακριβώς το ίδιο με μένα. Οτι δηλαδή και εκείνοι, χωρίς ηθικούς φραγμούς, μπορούν να κατασπαράξουν τα υπάρχοντα του "πλησίον" τους. Σκοπός του συστήματος είναι να μαζευτούν πολλά κεφάλαια από πολλούς, να αυξηθεί η ζήτηση των τίτλων (μετοχών, ομολόγων ή όπως αλλιώς θα ονομάζονται), με σκοπό να ανεβούν οι τιμές τους. Μετά, οι παλαιότεροι (και "εξυπνότεροι της πιάτσας"), που αγόρασαν σε φτηνές τιμές τα χαρτιά, θα καρπωθούν τη διαφορά και θα ...την κάνουν, μέχρι την επόμενη "ψυχολογική βελτίωση της αγοράς", ντόπιας ή ξένης. Εννοείται ότι, παρά τους υποκριτικούς ισχυρισμούς, δύσκολα εντοπίζει κανείς κάποιον που τη συμμετοχή του στο χρηματιστηριακό "παιχνίδι" τη θεωρεί ως συνεισφορά στην "οικονομική ανάπτυξη του τόπου". Με μεγάλη δυσκολία θα βρει κανείς κάποιον να εκτιμά την εργασία και τους χρήσιμους ανθρώπους που ζουν έντιμα και σεμνά από τη δουλειά τους. Ο κόσμος της εργασίας έχει απαξιωθεί (αθόρυβα και αθέατα) πολύ πριν από τις πτώσεις του γενικού δείκτη της Σοφοκλέους.

ΠΡΟΦΑΝΩΣ, όλα τα παραπάνω δεν συμφέρει (τα εκατοντάδες εκατομμύρια ατόμων που συμμετέχουν στις ανά τον κόσμο Σοφοκλέους) ούτε να κατανοηθούν ούτε βέβαια και να ομολογηθούν. Αντίθετα, κάθε φορά που θα πέφτουν οι δείκτες των χρηματιστηρίων πρέπει να επινοείται ένα "συγκυριακό λάθος", δήθεν συγκεκριμένο, πάντοτε κάποιου άλλου, που οφείλει να τοποθετείται γεωγραφικά όσο το δυνατόν πιο μακριά. Μόνο έτσι το σύστημα θα παραμένει ελκυστικό και θα συνεχίζει να μαζεύει και να αναδιανέμει (άδικα και απάνθρωπα) τα στάσιμα και αντιπαραγωγικά κεφάλαια, οποιασδήποτε προέλευσης και "εθνικής" καταγωγής.

ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ καιρός να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η ελληνική κοινωνία περνώντας την τελευταία 25ετία από την υπανάπτυξη και τη φτώχεια σε μια εύθραυστη ευημερία (με την πλήρη επικράτηση των "δυνάμεων της αγοράς"), πρέπει να δει τον εαυτό της στον καθρέφτη. Με τις νέες οικονομικές ασύδοτες συμπεριφορές, την κουλτούρα του εύκολου πλουτισμού, αλλά και τη διογκούμενη παραοικονομία, τη φοροδιαφυγή, την εισφοροδιαφυγή οδηγούμαστε σε αλλεπάλληλες κρίσεις. Κρίσεις του κράτους πρόνοιας, των σχέσεων με τους γείτονες, τους Αλλους, περιβαλλοντικές κρίσεις και άλλες, που στο άμεσο μέλλον δεν θα μπορούν να ξεπεραστούν στο πλαίσιο μιας έστω και προβληματικής Δημοκρατίας.Η διάλυση του κοινωνικού ιστού, η διεύρυνση των ανισοτήτων, η θρασύτητα των στρωμάτων που δημιουργεί η "νέα οικονομία" θα πολλαπλασιάζει τα φαινόμενα δυστυχίας και αγριανθρωπισμού, θα ανοίγει το δρόμο σε αυταρχικές εκτροπές. Και τότε ποιος θα θυμάται τα υποτιμητικά παιχνίδια στο ΧΑΑ, τη Merrill Lynch, τις σομόν σελίδες, τα "παπαγαλάκια" και τα πράσινα άλογα της ΠΑΣΟΚικής δημαγωγίας; 



(Ελευθεροτυπία, 14/7/2001)

 

www.iospress.gr