Μνημεία υπό καταστροφή


"Τερατούργημα το νέο Μουσείο Ακρόπολης"
                (Στ. Ξαρχάκος, «Ελ. Τύπος», 16/4/2002) 


ΠΕΡΑΣΕ ΣΤΑ ΨΙΛΑ των εφημερίδων. Και όμως, πρόκειται για την πρώτη επίσημη παραδοχή ότι το υπό ανέγερση Μουσείο της Ακρόπολης απειλεί με καταστροφή τη σημαντική ανασκαφή στου Μακρυγιάννη. Με την ευκαιρία της Διεθνούς Ημέρας Μνημείων, που έχει καθιερώσει η UNESCO στις 18 Απριλίου, το ελληνικό τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) συνέταξε κατάλογο με τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους που απειλούνται με καταστροφή από την εγκατάλειψη ή την ...ανάπτυξη. Μεταξύ άλλων, στον κατάλογο που ανακοινώθηκε την Πέμπτη, περιλαμβάνεται και η ανασκαφή του Μακρυγιάννη, που έχει μόνο σε ένα βαθμό ανασκαφεί και όπου το ΚΑΣ έχει χαρακτηρίσει σημαντικά τα ευρήματα, ενώ δεν έχει γίνει ακόμα επιστημονική ανακοίνωση και αξιολόγηση των ευρημάτων.

ΝΑ ΛΟΙΠΟΝ, που δεν είναι ούτε «ρομαντικοί» ούτε «υπερβολικοί» όσοι αντιδρούν στη χωροθέτηση του νέου Μουσείου σ' αυτή την τοποθεσία. Σε λίγες μέρες αναμένεται και η επίσημη απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο ερώτημα του ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Σταύρου Ξαρχάκου, αν χρηματοδοτεί άμεσα ή έμμεσα το έργο αυτό και αν είναι ενήμερη για τις επιλογές που έγιναν από τις ελληνικές αρχές, δεδομένου ότι «δεν αποκλείεται οι επιλογές αυτές να οδηγήσουν σε τραγικά λάθη, ένα από τα οποία θα ήταν η ανεπανόρθωτη ζημιά στο τοπίο και στην αισθητική της ιστορικής περιοχής της Ακρόπολης».

Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ του έργου είναι ένα ακόμα σκοτεινό σημείο στην ήδη περίπλοκη ιστορία. Από το Νοέμβριο του 1999, μιλώντας στην Ολομέλεια της Βουλής, η τότε υπουργός Πολιτισμού Ελισάβετ Παπαζώη είχε ανακοινώσει ως δεδομένη τη χρηματοδότηση του Μουσείου από την Ε.Ε.: «Τέλος, θα ήθελα να σας πω ότι αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής, γιατί και το Μουσείο της Ακρόπολης έχει τη χρηματοδότησή του με τα πενήντα δισεκατομμύρια (50.000.000.000) δραχμές από το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης». Ομως, άλλο η πρόβλεψη χρηματοδότησης και άλλο η εκταμίευση συγκεκριμένων πόρων. Μέχρι σήμερα έχουν χρηματοδοτηθεί μόνο ορισμένες απαλλοτριώσεις, καθώς και η διαδικασία του πρόσφατου διαγωνισμού. Για το ποσό που στοίχισε η μελέτη Τσουμί - Φωτιάδη, που κέρδισε το διαγωνισμό, δεν μας έχουν ενημερώσει οι αρμόδιοι -αν και ήταν υποχρεωμένοι, εφόσον η προκήρυξη του διαγωνισμού έθετε το κόστος της μελέτης ως στοιχείο που θα βάρυνε στην κρίση της επιτροπής. Το σίγουρο είναι ότι τα 50 δισ. της κυρίας Παπαζώη είναι ακόμα στον αέρα. Για να υπάρξει χρηματοδότηση, απαιτείται υποβολή μελέτης. Αλλά η οριστική μελέτη θα αναδείξει και τα προβλήματα που υποδεικνύουν όσοι αντιδρούν στο έργο. Τα ίδια προβλήματα που καταγγέλλει και το ελληνικό τμήμα του ICOMOS. Με την υποβολή της μελέτης θα πρέπει να δοθεί και λύση στο πρόβλημα της θεμελίωσης του τεράστιου κτιρίου πάνω στην ανασκαφή. 

ΜΕΧΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ, πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλύπτει την ελληνική κυβέρνηση και τους χειρισμούς της. Στις αρχές Μαρτίου υπέβαλε σχετικό ερώτημα ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ Γιάννης Πατάκης: «Δεδομένου ότι μέρος της χρηματοδότησης του έργου καλύπτεται από την Ε.Ε., ερωτάται η Επιτροπή τι μέτρα θα πάρει ώστε να αποφευχθεί η ανέγερση ενός κτιρίου πολιτισμού πάνω στα ερείπια άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων». Η απάντηση της Επιτροπής ήταν διπλωματική. Επιβεβαίωνε καταρχάς την «πρόθεση» χρηματοδότησης του νέου Μουσείου από το τρίτο ΚΠΣ και έριχνε το μπαλάκι στην ελληνική κυβέρνηση: «Οι συγκεκριμένες ενέργειες και οι σχεδιασμοί ανήκουν στην αποκεντρωμένη ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης, και πιο συγκεκριμένα του οργανισμού που λογοδοτεί στο υπουργείο Πολιτισμού». Από κει και πέρα η Επιτροπή παίζει το ρόλο απλού παρατηρητή: «Ορίστηκε μια ειδική επιτροπή αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων με το καθήκον να ελέγχει τη μελέτη που αποβλέπει να βρει τρόπους προστασίας των αρχαιολογικών ευρημάτων, παράλληλα με την εξυπηρέτηση των αναγκών του νέου μουσείου».

ΕΙΝΑΙ ΣΙΓΟΥΡΟ, βέβαια, ότι δεν μπορούν να μας «προστατεύσουν» οι ευρωπαϊκοί πολιτικοί θεσμοί, αν δεν είμαστε σε θέση να προστατευθούμε μόνοι μας. Η ενεργοποίηση των Ελλήνων ευρωβουλευτών και η ανακοίνωση του ελληνικού ICOMOS είναι ένα πρώτο ελπιδοφόρο σημάδι. Το νέο «Τάμα του έθνους» πρέπει να έχει την τύχη του παλιού.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ "ΙΟΥ"

"Το νέο Τάμα του Εθνους" ("Ιός", 10/3/2002)

"Πριν χτιστεί" ("Ιός", 7/4/2002)

(Ελευθεροτυπία, 20/4/2002)