Πανελλαδικές με ράσα
"Μοντέρνο το θέμα της Εκθεσης"
(«ΕΘΝΟΣ», 21/5/2003)
ΓΙΑ ΑΚΟΜΗ ΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑ, το θέμα της έκθεσης που δόθηκε στους μαθητές της Β' Λυκείου -μια έκκληση στους νέους να εγκαταλείψουν τα τηλεοπτικά σκουπίδια και να το ρίξουν στο διάβασμα- αποτέλεσε αντικείμενο επαίνων από τους συμπολιτευόμενους και κριτικής από τους αντιπολιτευόμενους. Ενώ, ωστόσο, όλοι κόπτονταν υπέρ ή κατά των τηλεοπτικών "ριάλιτις" της έκθεσης, κανείς δεν μπήκε στον κόπο να ασχοληθεί έστω και στοιχειωδώς με το κείμενο που δόθηκε στα παιδιά και στο οποίο στηρίχθηκαν όλες οι ασκήσεις του γλωσσικού μαθήματος, συμπεριλαμβανομένης και της έκθεσης. Το κείμενο επιχειρεί έναν ζοφερό απολογισμό των επιπτώσεων της τηλεόρασης στην εκπαιδευτική διαδικασία, την ενασχόληση των νέων με την ανάγνωση κ.ο.κ.
ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, ορισμένες διατυπώσεις του (οι ταινίες του Σαββατόβραδου "έχουν στοιχίσει σε πλήθος παιδιών την απουσία από τον κυριακάτικο εκκλησιασμό ή από το οικογενειακό τραπέζι"), αλλά και η σημείωση ότι πρόκειται για "διασκευή" πέντε σελίδων από έργο του Βασιλείου Θερμού με τίτλο "Ποιμαίνοντες μετ' επιστήμης", μας οδήγησε να αναζητήσουμε το βιβλίο για να δούμε σε τι ακριβώς συνίσταται η "διασκευή" των αρμοδίων του υπουργείου Παιδείας. Βρεθήκαμε έτσι μπροστά σε μια απίστευτη "λαθροχειρία":
ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ, ο συγγραφέας αναφέρεται ως πατήρ Βασίλειος Θερμός, ιδιότητα που μυστηριωδώς
εξαφανίζεται στη σχετική παραπομπή του κειμένου των εξετάσεων. Εκτός αυτού, το απόσπασμα έχει κυριολεκτικά "λογοκριθεί", προκειμένου να μη γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για θέσεις ενός ιερέα ως προς τις επιπτώσεις της τηλεόρασης στη θρησκευτική αγωγή. Εχουν έτσι αφαιρεθεί ολόκληρες παράγραφοι που αναφέρονται στην αναγκαιότητα ή μη ίδρυσης εκκλησιαστικού τηλεοπτικού σταθμού, στη "διασύνδεση της Εκκλησίας με όλες τις μορφές του δημόσιου βίου", στην "ποιμαντική του γάμου" κ.ο.κ. Κυρίως όμως έχει "μεταμφιεστεί" όλο το απόσπασμα, ώστε, δίχως να χάσει το ηθικολογικό περιεχόμενό του, να εμφανιστεί ως κείμενο "κοσμικό", που μόνο από κάποιες μικρές λεπτομέρειες μπορεί κανείς να υποψιαστεί τις θρησκευτικές του συνδηλώσεις.
"ΔΕΝ ΘΑ ΗΤΑΝ ΑΣΚΟΠΟ να αναλογιστούμε ως κοινωνία τις επιπτώσεις ενός πολιτισμού της τηλεοπτικής εικόνας στη ζωή μας", ξεκινά το κείμενο των εξετάσεων. Μόνο που άλλα έγραφε
ο π. Θερμός: "Δεν θα ήταν άσκοπο να αναλογιστούμε ως Εκκλησία τις επιπτώσεις ενός πολιτισμού της εικόνας στη ζωή μας". Και παρακάτω: "Το βιβλίο αποτελεί 'εκ των ων ουκ άνευ' μέσο για τη χριστιανική αγωγή. Εγείρει δε (η κατάσταση) νέες απαιτήσεις για τα βιβλία των θρησκευτικών, για το χριστιανικό εξωσχολικό βιβλίο, ακόμα και για τα βιβλία των μεγάλων, για το χριστιανικό περιοδικό." Ιδού τώρα η "εκκοσμικευμένη" εκδοχή του ίδιου αποσπάσματος: "Το βιβλίο αποτελεί βασικό μέσο για την αγωγή. Εγείρει δε νέες απαιτήσεις για την ποιότητα και
την κίνηση του εξωσχολικού αναγνώσματος, όπως είναι τα βιβλία για παιδιά και εφήβους, τα κόμικς, τα περιοδικά, τα λογοτεχνικά κείμενα." Και ακόμη: "Η τηλεόραση έχει επιβάλει μια ριζικά διαφορετική αίσθηση του χρόνου από εκείνη της σημερινής λατρείας μας, η οποία αντλεί από τα δεδομένα της αγροτικής κοινωνίας", σημειώνει ο π. Θερμός. "Η τηλεόραση έχει επιβάλει μια ριζικά διαφορετική αίσθηση του χρόνου από εκείνη που μας κληροδότησε η παράδοση αιώνων", αντιτείνει το κείμενο των εξετάσεων.
ΘΕΛΕΤΕ ΚΙ ΑΛΛΑ; "Πολύ φυσικό είναι να θεωρείται ανιαρό και το σχολικό μάθημα, όπως και η ώρα του Κατηχητικού", συνεχίζει ο π. Θερμός. "Πολύ φυσικό είναι να θεωρείται ανιαρό το σχολικό μάθημα, όπως και ο διάλογος στην οικογένεια", διορθώνει το κείμενο των πανελλαδικών. "Πώς τα λόγια και το ήθος της εν γένει εκκλησιαστικής μας ζωής θα εισάγουν και θα εδραιώνουν μία καρδιακή ευσέβεια;", αναρωτιέται ο ιερωμένος. "Πώς τα λόγια και το ήθος της οικογενειακής, σχολικής, κοινωνικής ζωής θα εισάγουν και θα εδραιώνουν την ανθρώπινη ποιότητα;", είναι το ακατάληπτο ερώτημα που τέθηκε στους άτυχους υποψηφίους.
ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ότι ο π. Θερμός, αποφεύγοντας να αναφερθεί στις αλλοιώσεις που υπέστη το έργο του, έσπευσε να δηλώσει ικανοποιημένος για την επιλογή του βιβλίου του ("Εθνος" 21/5).
Αυτό, ωστόσο, δεν απαλλάσσει τα μέλη της επιτροπής εξετάσεων: παραπλάνησαν τα παιδιά προτείνοντάς τους ένα λειψό και "λογοκριμένο" -εξ ου και δυσνόητο- υβρίδιο. Ας είχαν τουλάχιστον την τιμιότητα να σεβαστούν το πρωτότυπο, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της επιλογής τους.
(Ελευθεροτυπία, 31/5/2003)