Η ευελιξία της φτώχειας

«Μερική απασχόληση στο δημόσιο»

(«ΕΘΝΟΣ», 3/12/03)

 
Στην αναβροχιά, καλό ειν' και το χαλάζι; Καθώς η ανισότητα διευρύνεται, ο κοινωνικός αποκλεισμός παγιώνεται (22% οι φτωχοί) και η ανεργία αποκτά δομικά χαρακτηριστικά (500.000 πολίτες), οι προσλήψεις 9.291 ανέργων του ΟΑΕΔ στο δημόσιο και την τοπική αυτοδιοίκηση με καθεστώς μερικής απασχόλησης, φαίνεται ότι ανακουφίζουν κάπως μερίδα των λαϊκών στρωμάτων. Παράλληλα όμως με τη μαζική εφαρμογή (και) αυτού του "ευέλικτου" εργασιακού θεσμού, και μάλιστα στο δημόσιο τομέα -πέρα από τις όποιες προεκλογικές εντυπώσεις- επιταχύνονται σοβαρές εξελίξεις σε βάρος του κόσμου της εργασίας, υπονομεύοντας ευθέως τους περιλάλητους στόχους της "κοινωνικής συνοχής".

Οι συγκεκριμένοι μερικώς απασχολούμενοι για δύο μόνο χρόνια (με αμοιβή γύρω στα 380 ευρώ το μήνα) έρχονται να προστεθούν στο ολοένα διογκούμενο σώμα των φτωχών εργαζομένων με τα ελάχιστα δικαιώματα, που ήδη φτάνει τους 450.000 ανθρώπους. Με λίγα λόγια η ένταξή τους στην αγορά εργασίας, με αυτούς τους όρους που πραγματοποιείται, απαξιώνει περαιτέρω όχι απλώς το κόστος της εργασίας, αλλά και τον πυρήνα των εργατικών κατακτήσεων. Εξ ορισμού η μερική απασχόληση -όπως και οι άλλες "ευέλικτες" μορφές εξαρτημένης εργασίας- πλήττει τα ειδικά και τα γενικά ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων, πριμοδοτεί (πέρα από την εργασιακή ανασφάλεια) την παραοικονομία και την εισφοροδιαφυγή (αφού οι φτωχοί εργαζόμενοι είναι υποχρεωμένοι να ψάξουν και άλλη, άτυπη, πηγή εισοδήματος), και βεβαίως οδηγεί μαθηματικά στην κλιμάκωση των αντιλαϊκών έμμεσων φόρων. Αν δεν υπάρχουν δηλωμένα εισοδήματα να φορολογηθούν, ούτε φυσικά καμιά πρόθεση φορολόγησης του κεφαλαίου, αν δεν υφίστανται τα απαραίτητα αποθεματικά στα ασφαλιστικά Ταμεία, τότε το κράτος θα φορολογεί ακόμη περισσότερο τη λαϊκή κατανάλωση και θα αφαιρεί υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, παιδείας κ.ο.κ. Απλά πράγματα.

Τα τελευταία χρόνια η "ελαστικοποίηση" των εργασιακών σχέσεων μεγαλώνει με ρυθμό γεωμετρικής προόδου, αποδίδοντας με ανάλογη ταχύτητα νέα προκλητικά προνόμια και μυθώδη κέρδη στις επιχειρήσεις. Το κόστος της εργασίας μειώθηκε την τελευταία δεκαετία πάνω από 17%, ενώ ο βασικός μισθός που προβλέπεται από την Εθνική Συλλογική Σύμβαση είναι καθηλωμένος στα 498 ευρώ (μικτά), ο φτηνότερος σε όλη την Ευρώπη Αυτή η νεοφιλελεύθερη συνταγή που αποτυπώθηκε σε σειρά σχετικών νόμων μετά το 1990 έχει κυριολεκτικά κατεδαφίσει το βιοτικό επίπεδο και την προσωπική αξιοπρέπεια δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων, αφαιρώντας και τη δυνατότητά τους να εκφραστούν συλλογικά μέσα από συνδικάτα ή άλλες κοινωνικοπολιτικές οργανώσεις. Είναι ουσιαστικά οι νέοι δουλοπάροικοι, αθέατοι, μοναχικοί, κάθε τόσο άνεργοι που θα οδεύουν συστηματικά προς τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Εποχικά εργαζόμενοι, μερικά απασχολούμενοι, συμβασιούχοι περιορισμένου χρόνου, ενοικιαζόμενοι, δήθεν "ανεξάρτητοι επαγγελματίες" με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, θύματα του συστήματος outsourcing κ.λπ., συγκροτούν μαζί με τους μετανάστες ένα νέο "υποπρολεταριάτο" (με ή χωρίς λευκά κολάρα). Σύμφωνα με μελέτες του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ χρόνο με το χρόνο αυτές οι "ευέλικτες" μορφές απασχόλησης πολλαπλασιάζονται με ρυθμό γύρω στο 30%, τείνοντας να περιορίσουν δραστικά το δικαίωμα στη σχετικά σταθερή εργασία που προσ- φέρουν οι συμβάσεις αορίστου χρόνου. Στον τομέα των υπηρεσιών, λ.χ., οι συμβασιούχοι περιορισμένου χρόνου αποτελούν ήδη το 1/4 του συνόλου των εργαζομένων εκεί. Κι όλα αυτά ενώ η κυβέρνηση με αμείωτη ένταση συνεχίζει τις προκλητικές επιδοτήσεις και τα κίνητρα στο κεφάλαιο, μπας και δημιουργήσουν κάποιες σταθερές θέσεις απασχόλησης, που διαρκώς χάνονται.

Ολα αυτά λογικά θα 'πρεπε να απασχολούν σοβαρά τα ΜΜΕ, αλλά μάλλον θεωρούνται ντεμοντέ και συνεπώς ελάχιστα θα ερέθιζαν τα μηχανάκια της AGB. Είναι όμως αρκετή αυτή η εξήγηση; Προφανώς όχι. Πίσω από τη λαμπερή πρόσοψη πολλών ΜΜΕ, μια ματιά στη δική τους εργασιακή "ευελιξία" θα έφτανε για να μας λυθεί η απορία.

(Ελευθεροτυπία, 6/12/2003)