Μονόπλευρες διευρύνσεις

«Νεοφιλελεύθερη σφραγίδα στο ΠΑΣΟΚ»

    («ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», 11/2/04)

 
Η «θεραπεία σοκ» που εφαρμόζει ο Γιώργος Παπανδρέου στη «δημοκρατική παράταξη» συνεχίζεται. Μετά την ουσιαστική διάλυση της κομματικής δομής του ΠΑΣΟΚ, μέσω της καινοφανούς εκλογής του νέου προέδρου, ακολουθεί ο προσδιορισμός του νέου ιδεολογικού του στίγματος, με τη σύμπραξη των δύο γκουρού του νεοφιλελευθερισμού.

* Βιάστηκαν όσοι μίλησαν για μια αμφίπλευρη διεύρυνση του κυβερνώντος κόμματος. Ανάμεσά τους κι ο Κώστας Λαλιώτης, που θυμήθηκε ανάλογες συμβολικές προεκλογικές κινήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου.

* Βιάστηκαν, όμως, και οι παλιοί συνεργάτες του κ. Μάνου και του κ. Ανδριανόπουλου στη Νέα Δημοκρατία, οι οποίοι κατάγγειλαν την προσχώρηση ως «καιροσκοπική» και αρκέστηκαν σε «αμυντικά» επιχειρήματα. Είδαμε στελέχη της Νέας Δημοκρατίας και έντυπα του χώρου να μιλούν για τον «άκρατο φιλελευθερισμό» του Μάνου ή την ταύτιση του Ανδριανόπουλου με τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία, λες κι αυτό είναι έγκλημα για τη συντηρητική παράταξη.

* Βιάστηκαν, τέλος, και τα στελέχη των δύο κομμάτων της Αριστεράς, τα οποία μίλησαν για «δεξιά στροφή» του ΠΑΣΟΚ ή για αποκάλυψη της εκλεκτικής συγγένειάς του με τον νεοφιλελευθερισμό.

Τα πράγματα είναι λίγο πιο σύνθετα. Η διεύρυνση που επιχείρησε ο κ. Παπανδρέου δεν ήταν «αμφίπλευρη», αλλά μονόπλευρη. Πριν τα βρουν με το ΠΑΣΟΚ, οι δύο φιλελεύθεροι πολιτικοί και τα δύο στελέχη της παραδοσιακής Αριστεράς τα είχαν βρει μεταξύ τους. Δεν εννοούμε καμιά συνωμοτική και ετερόκλητη συνάντηση, αλλά μια πραγματική ιδεολογική σύγκλιση (ή μετάλλαξη) που συντελείται εδώ και καιρό στο χώρο της παλιάς ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και σε μερίδα των φιλελευθέρων, ο λεγόμενος «κοινωνικός φιλελευθερισμός». Το επισήμανε ένας μόνο πολιτικός, ο Θόδωρος Πάγκαλος.

Παγιδευμένο στα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε επί Ανδρέα Παπανδρέου για την πολιτική του πρακτική, το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί βέβαια να αναπτύξει μια συνεκτική επιχειρηματολογία για τη σημερινή πρωτοβουλία του Γιώργου Παπανδρέου που να ανταποκρίνεται στην ιστορική μυθολογία της βάσης του. Εκείνοι που είναι πραγματικά για λύπηση είναι τα ιστορικά στελέχη του τέως «κινήματος». Αιφνιδιασμένα από την εξέλιξη, φωνάζουν (ή μάλλον ψιθυρίζουν) «λύκος», αλλά είναι πλέον πολύ αργά. Ακούγαμε με συμπόνια τον κ. Γιάννη Καψή να δηλώνει ότι θα «σοσιαλιστικοποιήσει» τον Μάνο και τον Ανδριανόπουλο. Αλλά ήδη ο ίδιος ο κ. Καψής και οι άλλοι σύντροφοί του έχουν υποστεί πολλαπλή «φιλελευθεροποίηση». Δεν κινδυνεύει λοιπόν να «μολυνθεί» από τη συνεργασία.

Τα περιθώρια για μια άλλη οικονομική πολιτική στο σημερινό πλαίσιο της Ε.Ε. είναι ασφυκτικά. Οι ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΚΟ, η φιλελεύθερη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, η προσέλκυση πάση θυσία επενδύσεων, η συγκράτηση των μισθών, η ανάπτυξη μέσω της εξασφάλισης υπερκερδών στις μεγάλες επιχειρήσεις, αποτελούν μονόδρομο για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Και σ' αυτά τα ζητήματα η Νέα Δημοκρατία του '90-'93 δεν υπήρξε πιο «δεξιά» από το ΠΑΣΟΚ που τη διαδέχτηκε. Ο Μάνος δεν τόλμησε ποτέ να εισηγηθεί στο Ασφαλιστικό τη μεταρρύθμιση Γιαννίτση-Σπράου, ούτε το φιλελεύθερο μυαλό του συνέλαβε ποτέ μια τόσο γιγάντια ιδιωτικοποίηση όσο αυτή που συντελείται ήδη από την ΕΤΑ.

Από την άλλη πλευρά, ο φιλελευθερισμός διαθέτει κάποιες άλλες πλευρές, τις οποίες επίσης θα ήθελαν να αποφύγουν τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ: ο κοσμοπολιτισμός, η ανάδειξη των δικαιωμάτων του ατόμου, η υπεράσπιση των μειονοτήτων, η αντιαπαγορευτική πολιτική για τα ναρκωτικά, ο διαχωρισμός κράτους και Εκκλησίας κ.λπ. Σ' όλα αυτά, οι προσωπικές επιλογές του κ. Παπανδρέου βρίσκονται πιο κοντά με εκείνες των τεσσάρων πολιτικών της «διεύρυνσης», παρά του κόμματός του. Μόνο που, καθώς φαίνεται, δεν τολμά να περιλάβει αυτά τα όχι και τόσο δημοφιλή ζητήματα στην προεκλογική του ατζέντα. Ας όψονται οι εταιρείες δημοσκοπήσεων που καταρτίζουν τα κομματικά προγράμματα.

(Ελευθεροτυπία, 14/2/2004)