Η κρυφή δημοκρατία της γραφειοκρατίας


"Χαλαρά στις εκλογές, δαγκωτό στο ...ριάλιτι"
        ("Απογευματινή", 9/6/2004)

Μια ατέλειωτη γκρίνια συνόδευσε την προεκλογική εκστρατεία για τις αυριανές εκλογές. Οι ίδιοι, βέβαια, που κατεύθυναν τη σχετική (μη) συζήτηση φρόντισαν πρώτα να επιπλήξουν το κοινό για την έλλειψη ενδιαφέροντος και να ενοχοποιήσουν τους (δικούς τους) τηλεθεατές. Ολοι πια γνωρίζουμε ότι αυτό που διακυβεύεται αύριο είναι αν ο κ. Παπανδρέου θα έχει εσωκομματικά προβλήματα τη Δευτέρα, αν ο κ. Καραμανλής θα στρογγυλοκαθίσει στη θέση του χαλαρά, αν η κ. Παπαρήγα θα μονοπωλήσει το χώρο της Αριστεράς ή αν θα επιβιώσει ο κ. Κωνσταντόπουλος. Το πρόβλημα είναι εξάλλου μαθηματικό: χάρη στην απλή αναλογική και τη λίστα, το μόνο που μπορεί να «παίζει» είναι τα ποσοστά των κομμάτων και ένας ευρωβουλευτής πάνω-κάτω για όλους.

Πολύ κακό για το τίποτα λοιπόν; Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όσο κι αν αυτό μοιάζει παράδοξο, είναι από τους θεσμούς που επέτρεψαν να αναπτυχθεί μια άλλη πολιτική λογική από το μονόδρομο που υιοθετούν την τελευταία δεκαετία οι κυρίαρχες δυνάμεις σ' όλο τον κόσμο. Ο τρόπος λειτουργίας, οι αντιπαραθέσεις, αλλά κυρίως τα πορίσματα των εργασιών, οι εκθέσεις και οι υποδείξεις του βρίσκονται πολύ συχνά σε αντίθεση με τον ρεαλιστικό κυνισμό της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. Σ' αυτή, άλλωστε τη δυσπιστία που προκαλεί το Ευρωκοινοβούλιο στους ιθύνοντες της ΕΕ, οφείλεται η καθυστερημένη απόδοση σ' αυτό αρμοδιοτήτων, αλλά και οι συχνές συγκρούσεις που προκαλεί η λειτουργία του.

Αυτή η διαπίστωση έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το πολιτικό ενδιαφέρον και την εμπιστοσύνη που επιδεικνύουν προς αυτό οι ευρωπαϊκοί λαοί, αλλά αντιφάσκει και με τον τρόπο που το αντιμετωπίζουν τα πολιτικά κόμματα. Μετά από μια περίοδο άνθησης και πρόκλησης του λαϊκού ενδιαφέροντος, ο κορυφαίος αυτός ευρωπαϊκός θεσμός τείνει να καταντήσει χώρος εξυπηρέτησης πολιτικών φίλων ή απόρριψης πολιτικών αντιπάλων των κομματικών ηγεσιών.

Πάντως το Ευρωκοινοβούλιο παραμένει η μικρή ασφαλιστική δικλείδα σε μια ΕΕ που διεκδικεί το δικό της παγκόσμιο ρόλο δίπλα και κάτω από τις ΗΠΑ. Η σχετική αυτονομία των μελών του από άμεσα κυβερνητικά (ή αντιπολιτευτικά) καθήκοντα επιτρέπει την ανάπτυξη ξεχασμένων πολιτικών αρχών που κυριάρχησαν (ή έστω διεκδικήθηκαν) κατά την περίοδο του κράτους πρόνοιας. Ακούγονται ακόμα στις αίθουσές του λέξεις που έχουν μπει στο ράφι από τη νεοσυντηρητική πολιτική που επικρατεί σε παγκόσμια κλίμακα: εξασφάλιση εργασίας, κοινωνική αλληλεγγύη, πάλη κατά του ρατσισμού και του πολέμου, διεκδίκηση της ισονομίας, αποδοχή του διαφορετικού, υποδοχή του μετανάστη.

Και το σημαντικότερο: από τη σύστασή του, το Ευρωκοινοβούλιο αποτελεί το πρόπλασμα της πολιτικής ένωση της Ευρώπης, με όρους που δεν εγκρίνει καθόλου η υπερατλαντική μεγάλη μας σύμμαχος. Ισως αυτή η ενοχλητική του πλευρά να κρύβεται και πίσω από αυτή την εκστρατεία πολιτικής απάθειας που ενορχηστρώνεται επιμελώς σε πολλές χώρες κατά την προεκλογική εκστρατεία που μόλις τελείωσε. Αν επιβεβαιωθούν, λοιπόν, αύριο οι απαισιόδοξες εκτιμήσεις για την προσέλευση των ευρωπαίων ψηφοφόρων, ηττημένο δεν θα είναι το ένα ή το άλλο τοπικό κόμμα, αλλά ο ίδιος ο θεσμός και οι ελπίδες που γεννά η -έστω κολοβή- διατήρησή του.

 

(Ελευθεροτυπία, 12/6/2004)