Τα καλά της φούσκας στη Σοφοκλέους

"Ωρολογιακή βόμβα χαρακτηρίζει ο ΟΟΣΑ το ασφαλιστικό στη χώρα μας"
        (ΣΚΑΙ, 5/7/05)

Συμπληρώνονται οκτώ χρόνια από τότε που η επιτροπή του καθηγητή Σπράου παρέδιδε το πόρισμά της για την ανάγκη δημιουργίας ενός ασφαλιστικού συστήματος «τριών πυλώνων», δηλαδή την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος που εισηγείται (και επιβάλλει) η Παγκόσμια Τράπεζα.

Είχαμε τότε αποκαλύψει ότι το μοντέλο της επιτροπής σοφών του ΠΑΣΟΚ που προωθούσε τη λύση στο ασφαλιστικό δεν ήταν άλλο από το μοντέλο της Χιλής του Πινοσέτ, όπου εφαρμόστηκε για πρώτη φορά -με την άνεση που εξασφάλιζε το δικτατορικό καθεστώς- από την ομάδα των νεοφιλελεύθερων «παιδιών» απ' το Σικάγο («Ο Σπράος, ο κ. Πινέρα και ο Πινοσέτ», 25/10/97). Η αποκάλυψη είχε σημαντικό αντίκτυπο και το πόρισμα της Επιτροπής έμεινε στα αζήτητα.

Η μαζική αντίδραση συνδικάτων και εργαζομένων υποχρέωσε τον κ. Γιαννίτση να αποσύρει τα μέτρα που ήθελε να εφαρμόσει σ' αυτή την κατεύθυνση λίγο αργότερα, όμως ο σπόρος που έσπειρε αυτή η επιτροπή δίνει δυστυχώς ακόμα και σήμερα καρπούς.

Αυτοί οι τρεις αυτοί «πυλώνες» της Χιλής που χρησιμοποιεί η μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας "Averting the Old Age Crisis" για να υποδείξει το μοντέλο φιλελεύθερης διαχείρισης των κοινωνικών ασφαλίσεων αποτελούν φαίνεται μονόδρομο για την οικονομική σκέψη στη χώρα μας. Αλλωστε και ο κ. Νεκτάριος που διηύθυνε το ΙΚΑ επί ΠΑΣΟΚ σε δική του μελέτη μιλούσε κι αυτός για «τρία επίπεδα προστασίας». Ετσι μετέφραζε εκείνος τη λέξη pillar (στυλοβάτης) που χρησιμοποιεί η Παγκόσμια Τράπεζα. Αλλά και η Νέα Δημοκρατία στο προεκλογικό της πρόγραμμα που συνέταξε επιτροπή υπό τον κ. Σουφλιά το φθινόπωρο του 2001 μιλάει κι αυτή για «τρία επίπεδα» και τους δίνει ακριβώς το ίδιο περιεχόμενο με τους τρεις πυλώνες της επιτροπής Σπράου και της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Να μας συμπαθάνε οι διεθνείς οργανισμοί που κρούουν διαρκώς τον κώδωνα του κινδύνου, όσο και οι εγχώριοι κωδωνοκρούστες τους. Πίσω από τις καταστροφολογικές συζητήσεις για το δημογραφικό, κρύβεται η απλή πρόθεσή τους να ιδιωτικοποιήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο των κεφαλαίων του ασφαλιστικού τομέα, να μειώσουν (έως και να εξαφανίσουν) τη συμβολή των εργοδοτών στις εισφορές (για να αυξήσουν έτσι τη λεγόμενη ανταγωνιστικότητα) και να ακυρώσουν την κρατική εγγύηση στο τελικό ύψος της σύνταξης.

Υπάρχει, όμως, κάτι που τους εμποδίζει να μιλήσουν ανοικτά για τις προθέσεις τους. Μετά το φιάσκο του χρηματιστηρίου, ποιον θα πείσουν ότι η λύση είναι η ...επένδυση των προσωπικών αποταμιεύσεων στο χρηματιστήριο; Αλλά ολόκληρη η φιλοσοφία της ιδιωτικοποιημένης ασφάλισης στηρίζεται ακριβώς στο μύθο της θετικής χρηματιστηριακής εξέλιξης.

Ετσι ακούμε τον καημένο τον κ. Αλογοσκούφη να ξορκίζει το κεφαλαιοποιητικό σύστημα και να μας λέει ότι ουδέποτε θα εγκαταλείψουμε το αναδιανεμητικό σύστημα που ισχύει στη χώρα μας διότι αλλιώς «θα χαθούν οι συντάξεις μιας γενιάς».

Αυτά στους δημόσιους διαλόγους και τις συνεντεύξεις των πολιτικών. Αλλά στις ροζ σελίδες των εφημερίδων έχει αρχίσει ήδη να ξανακούγεται η προπαγάνδα για το «θαύμα» της Χιλής: «Μία χώρα, η οποία ήδη από το 1981, τόλμησε να προχωρήσει στη ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος είναι η Χιλή και 24 χρόνια μετά αποτελεί ίσως το πλέον επιτυχημένο παράδειγμα για τις υπόλοιπες χώρες», μαθαίνουμε από διθυραμβικό κείμενο για τις μεταρρυθμίσεις Πινοσέτ (Καθημερινή, 6/3/05). Ανάλογες εκτιμήσεις κάνουν στελέχη του τομέα των ιδιωτικών ασφαλίσεων (Καθημερινή, 21/5/05).

Αλλά για πιο επιτυχημένο παράδειγμα μιλάνε; Μια πρόσφατη μελέτη της χιλιανής κυβέρνησης προβλέπει ότι οι μισοί από τους εργαζόμενους δεν είναι σε θέση να αποταμιεύουν όσα απαιτούνται για να πάρουν την ελάχιστη σύνταξη και θα χρειαστεί κρατική επιδότηση. Περισσότεροι από το 17% των Χιλιανών εξακολουθούν να εργάζονται μετά τη συνταξιοδότησή τους, διότι δεν τους αρκεί η σύνταξη για να ζήσουν. Αλλο 7% συνταξιούχων έχουν ανάγκη να δουλέψουν αλλά δεν βρίσκουν δουλειά. Βέβαια οι επιχειρήσεις της ιδιωτικής ασφάλισης και οι τράπεζες ευημερούν. Αλλά αυτό είναι το ζητούμενο;

(Ελευθεροτυπία, 9/7/2005)