Καναλοσκοπήσεις...
 

"Και οι ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης επικροτούν τα βασικά κυβερνητικά μέτρα"
    («Η Καθημερινή»,25/2/2007)

Με έκδηλη ικανοποίηση αποδέχτηκαν οι τηλεσχολιαστές των καναλιών την πρόσφατη δημοσκόπηση που δημοσίευσε η «Καθημερινή» και μετέδωσε ο ΣΚΑΪ για τις αλλαγές στα ΑΕΙ, σύμφωνα με την οποία ακόμα και η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και της Αριστεράς επικροτούν το νομοσχέδιο της κυρίας Γιαννάκου.

Μπορεί όμως κάποιος να εκτιμήσει αυτά τα αποτελέσματα ως απήχηση της πραγματικότητας; Και ποιας ακριβώς πραγματικότητας; Της τηλεοπτικής ή της πανεπιστημιακής; Τι νόημα έχει μια έρευνα που σε άλλον απευθύνεται, άλλος είναι ο ερωτώμενος και σε αλλουνού το κεφάλι θα πέσει ο πέλεκυς του νόμου;

Είναι γνωστό παγκοσμίως ότι οι έρευνες του «σφυγμού» της επικαιρότητας συμπλέουν με την κυρίαρχη άποψη των ΜΜΕ, κυρίως των ηλεκτρονικών. Συγκεκριμένα, οι τηλεφωνικές έρευνες γίνονται ακριβώς για να θεμελιώσουν τις απόψεις των ΜΜΕ.

Ας δούμε τη συγκεκριμένη περίπτωση. Προηγήθηκε επί μέρες ο βομβαρδισμός «ενημέρωσης». Αλλά αυτή η τηλεοπτική ενημέρωση περιοριζόταν στην εμφάνιση εικόνων βίας, τη διόγκωση της παρουσίας κουκουλοφόρων, τη μεταφορά ενός σκηνικού χάους, την απόκρυψη των ειρηνικών συλλαλητηρίων. Παράλληλα, οι ίδιοι τηλεπαρουσιαστές μετέδιδαν σειρά δυσμενών και «ελαφρώς» ειρωνικών σχολίων για την υπουργό. Και -ως εκ θαύματος- ήρθαν και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Οταν λοιπόν η πλειοψηφία των τηλεθεατών απαντά θετικά στο ερώτημα αν είναι υπέρ της μεταρρύθμισης, στην πραγματικότητα δίνει θετική ψήφο στο να πάψει η «κυριαρχία των κουκουλοφόρων». Με την ίδια ευκολία βέβαια κατακρίνει και τους χειρισμούς της υπουργού.

Αλλά ποιο είναι ακριβώς το ερώτημα, στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν οι ερωτώμενοι; Οταν απαντούσαν θετικά για την τροποποίηση του νόμου σχετικά με το άσυλο, εκείνο που είχαν στο μυαλό τους είναι οι καθημερινές πιέσεις των μέσων ενημέρωσης για «συλλήψεις», για «αποκάλυψη των κουκουλοφόρων», που ευθύνονται δήθεν για την κρίση στην Παιδεία. Η εικόνα του ελληνικού πανεπιστημίου για το μέσο τηλεθεατή ταυτίζεται με αυτά τα έντονα φορτισμένα προπαγανδιστικά ρεπορτάζ.

Αν, για παράδειγμα, έμπαινε ανάλογο ερώτημα τις μέρες που όλα τα κανάλια παρουσίαζαν τη βάρβαρη κακοποίηση του Κύπριου φοιτητή από την ΕΛ.ΑΣ. είναι σίγουρο ότι θα πλειοψηφούσε η άποψη ότι η ΕΛ.ΑΣ. δεν πρέπει να πλησιάζει ούτε στο χιλιόμετρο τα πανεπιστήμια.

Ακόμα και στο ζήτημα της «καθολικής ψηφοφορίας» για τις πρυτανικές εκλογές, που εμφανίστηκε να συγκινεί το 80% των ερωτωμένων, στην πραγματικότητα οι τηλεθεατές απαντούσαν έχοντας στο νου τους ένα εφιαλτικό σκηνικό με τη βίαιη επιβολή μειοψηφιών στο εσωτερικό των ΑΕΙ, αγνοώντας δηλαδή ότι ο χώρος του πανεπιστημίου και οι γενικές συνελεύσεις των κινητοποιημένων φοιτητών παραμένουν μοναδικό παράδειγμα άσκησης άμεσης συμμετοχικής δημοκρατίας.

Από την τρομοκρατία και τα ερωτικά σκάνδαλα μέχρι τις αλλαγές στις ταυτότητες και στο άσυλο η κοινή γνώμη πάντα συμφωνεί -θέλει να συμφωνεί- με την κυρίαρχη εικόνα που εκπέμπουν τα ΜΜΕ. Ο κόσμος ειδικά στην τηλεφωνική έρευνα απαντάει το «αρεστό». Γιατί να μην είναι αντικειμενική λοιπόν μια έρευνα για το άσυλο στο χώρο της φοιτητικής κατάληψης, όπου, αν μη τι άλλο, απαντούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι; Είναι περισσότερο αξιόπιστες οι «ζωντανές» δημοσκοπήσεις που γίνονται στα τοκ σόου ανάμεσα στους τηλεθεατές; Μόνο αν τέτοιου είδους έρευνες μετρούσαν με ειδικές ερωτήσεις την επιρροή της άποψης των ΜΜΕ στην άποψη του ερωτώμενου, και επαναλαμβάνονταν σε χρόνο που το θέμα δεν θα «έπαιζε» πρώτο στην επικαιρότητα, ίσως θα έδειχναν κάποιες τάσεις των ερωτωμένων.

Φυσικά σε καμιά δημοσκόπηση δεν ρωτήθηκε το «δείγμα» αν συμφωνεί με την αύξηση των κρατικών δαπανών για την Παιδεία, όπως δεν ρωτήθηκε ποτέ για το αν συμφωνεί με αυξήσεις πάνω από 10% ή το διπλασιασμό των χαμηλών συντάξεων. Ολα αυτά φαντάζουν παράλογα, εφόσον δεν έχουν «εγκριθεί» από τους «κυρίαρχους» παρουσιαστές των οχτώ.

Στην ουσία, λοιπόν, αυτές οι έρευνες καταγράφουν μόνο τη συλλογική γνώμη που έχει ήδη διαμορφωθεί από τους τηλεοπτικούς προπαγανδιστές. Από εγκλήματα μέχρι διαδηλώσεις κι από κουμπάρους μέχρι εμβόλια, η κοινή γνώμη της φραπελιάς δυστυχώς ταυτίζεται πάντοτε με τους επαγγελματίες της τηλεοπτικής αλήθειας. Και το αποτέλεσμα αυτό το ανακοινώνουμε δωρεάν.

(Ελευθεροτυπία, 3/3/2007)