Από το λάθος στην τραγωδία


Δεν είναι εύκολο να μιλάς ψυχρά, όταν το θέμα αφορά ανθρώπινες απώλειες. Όμως με τη γλώσσα των αριθμών το δυστύχημα της Σαντορίνης απέχει πολύ απ' τις ναυτικές τραγωδίες που καταγράφηκαν στο Αιγαίο τις τελευταίες δεκαετίες με δεκάδες κάθε φορά θύματα.

Κατά πάσα πιθανότητα το ναυάγιο οφείλεται σε ένα ανθρώπινο λάθος, απ' αυτά που κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει. Όμως το «ανθρώπινο λάθος» που προηγήθηκε αυτού του μοιραίου στιγμιαίου λάθους ίσως είναι πολύ σοβαρότερο. Γιατί «λάθος» είναι το ίδιο το Sea Diamond, δηλαδή ο τύπος του πλοίου αυτού. Παρά την τόση διαφήμιση που συνοδεύει όλα αυτά τα κρουαζιερόπλοια-ξενοδοχεία πολυτελείας, είναι σαφές διά γυμνού οφθαλμού ότι πρόκειται για μη ναυτικά σκαριά, για επιπλέουσες πολυκατοικίες, λες κι έχουν χτιστεί από πολιτικούς μηχανικούς και όχι ναυπηγούς, με μόνο σχεδιαστικό πρόγραμμα να χωρέσει όσο περισσότερους ανθρώπους. Πρόκειται για μια πολυτελή γαλέρα με τους επιβάτες να στοιβάζονται σ' αυτό που κάποτε θα ήταν τα αμπάρια του πλοίου και τώρα μετατρέπονται σε καμπίνες «πολυτελείας».

Καμιά τελειοποίηση των μηχανών και των οργάνων πλεύσης και καμιά υπερειδίκευση του πληρώματος δεν μπορεί να υποκαταστήσει τους κανόνες της υδροδυναμικής που παραβιάζονται εξ ορισμού σ' αυτού του είδους τα πλοία. Οποια πιστοποιητικά αξιοπλοϊας κι αν διέθετε το καράβι, δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στο ελάχιστο: να είναι ασφαλείς όλες οι καμπίνες στη σχετικά μικρή αρχική κλίση. Φοβούμαστε ότι το χτίσιμο του πλοίου με τα τεράστια έξαλλα ευθύνεται και για το αρχικό λάθος, αλλά και για την αδυναμία να ρυμουλκηθεί ο πλωτός όγκος προς κάποια αβαθή.

Πριν από λίγα χρόνια (Νοέμβριος 2002) συνέβη στα ανοιχτά της βορειοδυτικής Ισπανίας το γνωστό ναυάγιο του δεξαμενόπλοιου Prestige, το οποίο προκάλεσε τεράστια θαλάσσια ρύπανση. Εκείνο το ναυάγιο στάθηκε η αφορμή για να ανασχεδιαστούν από την ΕΕ οι κανόνες ναυσιπλοϊας και -κυρίως- οι προδιαγραφές ασφαλείας των μεγάλων δεξαμενοπλοίων, παρά το γεγονός ότι είχαν τεθεί αυστηρότεροι κανόνες μετά το προηγούμενο ναυάγιο του Erika (1999, κι αυτό ελληνόκτητο) στα ανοιχτά των γαλλικών ακτών.

Το ίδιο συμβαίνει από την εποχή του Τιτανικού. Το ίδιο συνέβη με το ναυάγιο του Torrey Canyon το 1967, όταν θεσπίστηκαν οι Διεθνείς Συμβάσεις για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (SOLAS 1974) και για την Πρόληψη Ρύπανσης από Πλοία (MARPOL 1973/78), ενώ και το καταστροφικό ναυάγιο του Exxon Valdez (1989), στις ακτές της Αλάσκας, είχε ως αποτέλεσμα τη θέσπιση της Διεθνούς Σύμβασης για θέματα Πρόληψης Πετρελαϊκής Ρύπανσης, Αντιμετώπισης και Συνεργασίας. Πάντα κάποιο ναυάγιο χρειάζεται για να θυμηθούμε ότι πρέπει να μπουν κάποιοι φραγμοί στην εφευρετικότητα του εφοπλιστικού κεφαλαίου. Νομίζουμε ότι η περίπτωση του Sea Diamond είναι ανάλογη για τα κρουαζιερόπλοια. Οσο κι αν αυτό μοιάζει πρόωρο, πρέπει τώρα που το θέμα έφτασε στην επικαιρότητα να αναδειχτούν τα βαθύτερα αίτια της τραγωδίας.

Δεν είμαστε πολύ αισιόδοξοι ότι θα κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση οι αρμόδιοι. Θυμίζουμε ότι και στην υπόθεση του Prestige ήταν έντονη η ελληνική συμμετοχή. Όχι μόνο επειδή το πλοίο ήταν ελληνικών συμφερόντων και ο πλοίαρχός του ήταν Ελληνας, αλλά κυρίως επειδή σ' όσα ακολούθησαν η χώρα μας συντάχθηκε με όσους απέρριπταν την υιοθέτηση αυστηρότερων μέτρων ασφαλείας. Δεν έχει περάσει ούτε μήνας από τη μέρα που ο επίτροπος Μπαρό στιγμάτισε την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα για την άρνησή τους να στηρίξουν μια νέα σχετική δέσμη μέτρων, ενώ ο κ. Κεφαλογιάννης έχει ασκήσει βέτο σε μέτρα για την ποινική και αστική ευθύνη των πλοιοκτητών που ρυπαίνουν και ο γ.γ. του ΥΕΝ Γιάννης Τζωάννος έχει καλέσει τους ευρωβουλευτές να καταψηφίσουν κανονισμό για τα μονοπύθμενα.

Την ίδια απαισιοδοξία προκαλεί και το έντονο ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης για τα ερωτηματικά που έμειναν αναπάντητα από το ναυάγιο της Σαντορίνης. Πολύ φοβόμαστε ότι το ενδιαφέρον θα εξατμιστεί με την ίδια ευκολία που το εφοπλιστικό κεφάλαιο έχει πάρει το πάνω χέρι στο χώρο των ελληνικών media. Ηδη, ορισμένοι δαιμόνιοι δημοσιογράφοι έχουν αρχίσει να στρέφουν τις «έρευνες» και τα «ερωτήματά» τους προς την κατεύθυνση της χαροκαμένης Γαλλίδας.

(Ελευθεροτυπία, 14/4/2007)