Πώς αντιμετωπίστηκαν οι 124 διεθνείς τραπεζικές κρίσεις

Η «άλλη» έκθεση του ΔΝΤ


Οπως αναμενόταν, το κλιμάκιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που μελέτησε την ελληνική οικονομία κατέληξε στη γνωστή συνταγή: εισηγείται νέα πολυετή και σκληρή λιτότητα με πάγωμα μισθών, νέους φόρους και περιορισμό των ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Χωρίς να ταυτιστεί ανοιχτά με τις υποδείξεις, η κυβέρνηση διά του αρμόδιου υπουργού Οικονομίας άφησε να εννοηθεί ότι συμφωνεί με το μεγάλο μέρος τους, μόνο που τις ονομάζει «βαθιές μεταρρυθμίσεις». Πρόκειται βέβαια για την πρώτη δημόσια ομολογία ότι δεν είναι μόνο η παγκόσμια κρίση το πρόβλημα, αλλά και η αποτυχία του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, όπως εφαρμόστηκε στα καθ’ ημάς.

Όσοι όμως εξακολουθούν να ρυθμίζουν την οικονομική τους πολιτική με βάση τις υποδείξεις του κακόφημου αυτού διεθνούς οργανισμού, καλό είναι να ρίξουν μια ματιά σε μια άλλη εξαιρετικά επίκαιρη έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιό του. Αναφερόμαστε στη μελέτη δυο οικονομολόγων που εργάζονται στο ΔΝΤ, ανέλυσαν το σύνολο των 124 τραπεζικών κρίσεων σ’ όλο τον κόσμο από το 1970 μέχρι σήμερα κι επιχείρησαν να συγκρίνουν τα αίτια, τις λύσεις που δόθηκαν και το κόστος τους (Luc Laeven and Fabian Valencia «Systemic Banking Crises: A New Database», IMF Working Paper, WP/08/224, Νοέμβριος 2008).

Οι δυο ερευνητές διαπιστώνουν καταρχήν ότι κάποιου είδους αναδόμηση του τραπεζικού συστήματος βρίσκεται πίσω από κάθε χρηματοπιστωτική κρίση. Όσο για την αντιμετώπιση της κρίσης, η μελέτη αναδεικνύει ως πιο επιτυχημένη μέθοδο τη χρηματοδότηση των τραπεζών από το κράτος μέσω εξαγοράς μετοχών τους. Αυτές οι μετοχές συνήθως πωλούνται από το δημόσιο μετά την εξομάλυνση της οικονομικής κατάστασης και μάλιστα με κέρδος. Αλλά παραμένει το ενδεχόμενο να κρατά το κράτος ένα μέρος του πακέτου ή όλες τις μετοχές, κοινωνικοποιώντας έτσι ένα μέρος του τραπεζικού συστήματος.

Αυτό που μας ενδιαφέρει κυρίως εδώ είναι η διαπίστωση της μελέτης ότι ένας από τους βασικούς τρόπους που βοηθά στην ανάκαμψη μιας οικονομίας σε κρίση είναι η ανακούφιση των οφειλετών (μέσω της ελάφρυνσης των χρεών τους, μέσω της μείωσης των επιτοκίων δανεισμού ή μέσω συνδυασμού των δύο μέτρων). Πρόκειται για ιδανικό συνδυασμό οικονομικής αποτελεσματικότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτή η πολιτική εξαγοράς των χρεών δεν είναι βέβαια καθόλου ανέξοδη. Όσοι όμως φοβούνται πως έτσι θα σπαταληθούν τα χρήματα των φορολογουμένων για την ανακούφιση των υπερχρεωμένων, ας λάβουν υπόψη τους ότι η μελέτη των Laevan και Valencia καταλήγει στο ακόλουθο συμπέρασμα: «φαίνεται ότι υπάρχει μια αρνητική σχέση μεταξύ των απωλειών στην παραγωγή και του δημοσιονομικού κόστους». Μ’ άλλα λόγια, από τη μελέτη των 124 διεθνών χρηματοπιστωτικών κρίσεων των τελευταίων 40 χρόνων προκύπτει ότι το κόστος της κρίσης θα πληρωθεί είτε με δημοσιονομική δαπάνη είτε με μεγαλύτερες απώλειες στην παραγωγή.

Αυτά, βέβαια, τα συμπεράσματα δεν θεωρούν ότι είναι κατάλληλα προς εξαγωγή οι «σοφοί» του ΔΝΤ. Και δεν είναι καθόλου πρόθυμοι να τα αναζητήσουν οι δικοί μας «σοφοί».
 

(Ελευθεροτυπία, 30/5/2009)