Το σκοτεινό χρυσωρυχείο της Μικρασίας
 
 

"Ο αναμεμειγμένος σε σωρεία σκανδάλων σύζυγος της Τσιλέρ, μέτοχος στην προσπάθεια κατασκευής εργοστασίου χρυσού στην περιοχή της Περγάμου"
     ("Αιολικά Νέα", 11.2.1997)

Ηδη από το 1990, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι αριστερές και οι οικολογικές οργανώσεις και ο Τύπος στην Τουρκία και την Ελλάδα, έχουν ασχοληθεί αναλυτικά και έχουν καταδικάσει το σχέδιο "εκβιομηχάνισης" περιοχών της Δυτικής Τουρκίας. Πρόκειται για μεγάλες επενδύσεις του πολυεθνικού κεφαλαίου στον τομέα της εξόρυξης ευγενών μετάλλων, με καταστροφικές συνέπειες για την ενδοχώρα αλλά και για τα παράλια της Μικράς Ασίας. Ολες οι τουρκικές κυβέρνησεις της τελευταίας εσοδείας προχωρούν στον "εκσυγχρονισμό" της χώρας, υπογράφοντας εκατοντάδες μυστήριες συμβάσεις με αδιαφανή πολυεθνικά τραστ, παρακάμπτοντας συστηματικά τις λαϊκές αντιδράσεις και τις καταγγελείες των διεθνών οικολογικών οργανώσεων. Τα κοιτάσματα της γειτονικής χώρας γοητεύουν το σύνολο των πολυεθνικών εταιρειών, που έχουν πρωταγωνιστήσει παγκοσμίως σε όλων των ειδών τα σκάνδαλα, όχι μόνο για τον όγκο και την ποιότητά τους. Η κάθοδος των κολοσσών σε πάνω από 500 περιοχές της γειτονικής χώρας σχετίζεται απόλυτα με το φτηνό κόστος εξόρυξης, αλλά και την εν γένει επιχειρηματική ασυλία που τους εξασφαλίζει το τουρκικό κράτος.
Τις επόμενες μέρες αναμένεται η τελική απόφαση του Aνωτάτου Δικαστηρίου της Τουρκίας, βάσει της οποίας θα ανοίξει οριστικά ο δρόμος για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων χρυσού από την (δυσδιάκριτης προέλευσης) EUROGOLD στο Οβατζίκ κοντά στην Πέργαμο, απέναντι δηλαδή από τη Μυτιλήνη. Οπως επανειλημμένα έχει επισημανθεί και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις θα είναι σοβαρές. Το εργοστάσιο θα γεμίσει τον τόπο (και τα νερά του Αιγαίου, κατ' επέκτασιν) με επικίνδυνα κυανιούχα απόβλητα, αφού βεβαίως προηγουμένως θα έχει ξεριζωθεί ένας μεγάλος ελαιώνας. Σε ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Β4-0410/17.11.1994) έχει ζητήσει όχι μόνο από την τουρκική κυβέρνηση "να απαγορεύσει τη χρησιμοποίηση των κυανιούχων ουσιών στη μεταλλουργία και να προλάβει την καταστροφή", αλλά έχει καλέσει και τα κράτη-μέλη να πάψουν να αδιαφορούν. "Το Kοινοβούλιο επισημαίνει ότι τα κράτη- μέλη και η Τουρκία έχουν υποχρέωση να προστατεύσουν τη Μεσόγειο και τις ιστορικές πόλεις. Καλεί τα κράτη-μέλη, ειδικότερα δε την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, να απαγορεύσουν τη χρησιμοποίηση από γερμανικές επιχειρήσεις του κυανίου που θα επιφέρει σοβαρές οικολογικές και υγειονομικές καταστροφές, και να υποχρεώσουν τις γερμανικές επιχειρήσεις και Τράπεζες να τηρούν τις προδιαγραφές της ΟΔΓ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης και εκτός της επικράτειάς της".
Η μέθοδος εξόρυξης χρυσού ή άλλων μεταλλευμάτων με τη χρήση κυανίου δεν επιτρέπεται στην Ευρωπαϊκή Ενωση από το 1991, με βάση την οδηγία του Συμβουλίου 91/689/ΕΟΚ. Επίσης, πολλές μεγάλες επιχειρήσεις ευρωπαϊκών συμφερόντων έχουν συνυπογράψει τη Δήλωση του UNEP -ενός προγράμματος του ΟΗΕ για την προστασία του περιβάλλοντος. Σε πρόσφατ ερώτηση προς την Κομισιόν (28.11.96), από τις πολλές σχετικές με τα προβλήματα στα μικρασιατικά παράλια, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης υπογραμμίζει ότι η Ε.Ε διαθέτει όλα τα μέσα για να αποτρέψει το κακό. Οι εταιρείες όμως δεν έχουν πάντοτε τις ίδιες ευαισθησίες ούτε γνωρίζουν σύνορα. Σε ρεπορτάζ για τις επερχόμενες οικολογικές καταστροφές, η αριστερή βερολινέζικη εφημερίδα Tageszeitung (31.10.1995) εξηγεί ορισμένα τεχνάσματα των σχετικών επιχειρήσεων: "Σε εκατοντάδες σημεία της Τουρκίας σχεδιάζονται ορυχεία χρυσού. Η γερμανική Metallgesellschaft θέλει να είναι παρούσα με τη θυγατρική της Eurogold. Η Prussang ίδρυσε γι' αυτό το λόγο την Τuprag. Αλλά και η Dresdner Bank εμφανίζεται ως χρηματοδότης του προγράμματος εξορύξεων, αλλά αποσύρθηκε κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου. Και η Degussa συμμετέχει στις συζητήσεις ως προμηθεύτρια κυανίου. 'Οι γερμανικές εταιρείες εμφανίζονται επισήμως να έχουν πουλήσει τα μερίδια συμμετοχής τους στο έργο', λέει η Πέτρα Ζάουντλερ από τη διεθνή ομάδα Fian. Πιστεύει όμως ότι οι εταιρείες εξακολουθούν να συμμετέχουν εμμέσως. Η Τuprag πουλήθηκε μεν στη νοτιοαφρικάνικη εταιρεία Gensor, όμως τώρα υπάρχει η βρετανική Preussag".
Πολύ περισσότερα για το κρυφτούλι των πολυεθνικών και το εύρος των διαπλεκομένων συμφερόντων, με επίκεντρο την κερδοφόρα και μολυσματική επένδυση της Eurogold στην Πέργαμο, μαθαίνουμε από το ρεπορτάζ του Στρατή Μπαλάσκα στα "Αιολικά Νέα" (12.2) της Μυτιλήνης, καθώς και από τον δήμαρχο της Περγάμου Σεφά Τασκίν. Οπως είναι ίσως γνωστό, το σύνολο των πολιτών της Περγάμου έχει αντιταχθεί στο εργοστάσιο χρυσού. Σε δημοψήφισμα τον περασμένο Δεκέμβρη δεν βρέθηκε ούτε μία ψήφος υπέρ της ρυπογόνας εγκατάστασης. Ανάλογα μαζικά κινήματα πολιτών έχουν αναπτυχθεί και σε άλλες περιοχές της Τουρκίας. Η συντονισμένη κινητοποίηση και με τους ευρωπαίους Αριστερούς και Πράσινους δεν έχει πάει χαμένη. Οι "επενδύσεις" δεν προχωρούν με την ταχύτητα που είχε προβλεφθεί. Ωστόσο, η επιμονή των πολυεθνικών και των κυβερνητικών παραγόντων να επιβάλουν πάση θυσία το πρόγραμμα εξορύξεων φέρνει στην επιφάνεια ακόμα πιο σκοτεινές διαπλοκές και επιδιώξεις.
Ο Σεφά Σεχίν, ο οποίος ερευνά σε βάθος το ζήτημα, οδηγείται στο συμπέρασμα ότι τελικά "πίσω από το χρυσό και το κυάνιο, υπάρχει το ουράνιο". Κατηγορούμενος από τις συντηρητικές πολιτικές παρατάξεις της χώρας του και ως "εθνοπροδότης", αφού πρωτοστατεί και στο αντιεθνικιστικό μέτωπο μαζί με Ελληνες ειρηνιστές, ο δήμαρχος της Περγάμου δεν φοβάται να αναμετρηθεί με την πραγματικότητα. Υποστηρίζει ότι το σύμπλεγμα των εταιρειών πίσω από την Eurogold οδηγεί απ' ευθείας στο καρτέλ των πολυεθνικών της παραγωγής και εμπορίας ουρανίου και πυρηνικών αποβλήτων. Η Τουρκία και το Αιγαίο δεν κινδυνεύουν μόνο από τις χαβούζες του κυανίου. Το μεγάλο κέρδος δεν θα έρθει από το χρυσό, αλλά από το ουράνιο και την ταφή πυρηνικών αποβλήτων. Η αλυσίδα των εταιρειών οδηγεί ως την νοτιοαφρικάνικη ΑΑC, την Gencor, την αυστραλέζικη ΜΙΜ, την εγγλέζικη RTZ, τη γερμανική RWE, την Degussa, την Metallgesellscaft και από 'κει στο μέγα σκάνδαλο της γερμανικής πυρηνικής βιομηχανίας με τη NUKEM και την TRANSUKLEAR τη δεκαετία του 1980. Και στο βάθος η Chemical Bank και η Chase Manhattan Corporation, που έχουν σχέσεις με την AAC, η οποία κατέχει μεγάλο πακέτο μετοχών της Eurogold. Αλλά, όπως αποκάλυψε ο δημοσιογράφος της "Χουριέτ", Εμιν Τσολασάν στις 11.1.1997, και διαβάσαμε στα "Αιολικά Νέα", μεγάλα συμφέροντα στην Chemical Bank έχει και ο Οζέρ Τσιλέρ, σύζυγος της "υπερπατριώτισσας" υπουργού Εξωτερικών.      

(Ελευθεροτυπία, 15/2/1997)