Η Ευρώπη που αντιστέκεται
 
 

"Ο ηγέτης της γαλλικής ακροδεξιάς Λεπέν προειδοποίησε ότι, αν σημειωθούν βίαια επεισόδια το Σαββατοκύριακο στο Στρασβούργο, δεν θα οφείλονται στο κόμμα του"
     (Γαλλικό Πρακτορείο, 25/3/97)

"Αποφασίσαμε να μη μείνουμε πια σιωπηλοί. Κι αυτό είναι το νόημα της κινητοποίησης του Μετώπου των Πολιτών. Είμαστε πολλοί. Είμαστε ελεύθεροι. Είμαστε πολίτες στρατευμένοι και αποφασισμένοι να συνεχίσουμε. Το ραντεβού του Πάσχα είναι απλώς το πρώτο, άλλες πόλεις έρχονται να προστεθούν στον αγώνα μας. Αύριο ένα Μέτωπο Πολιτών θα αγρυπνά σε κάθε πόλη. Το 'Λεωφορείο των Πολιτών' πρέπει να συνεχίσει να κυκλοφορεί στο Στρασβούργο, όπως και οι αξίες μας: Η Ελευθερία, η Ισότητα, η Αδελφότητα. Και θα είμαστε χιλιάδες στις 29 Μαρτίου, στη μεγάλη διαδήλωση. Είμαι βέβαιος ότι η δύναμη τούτου του κύματος των πολιτών που ξεκίνησε από το Στρασβούργο θα σβήσει για πάντα τη φαιά κηλίδα".
Με τα λόγια αυτά, λίγες ημέρες πριν, ο καθηγητής Κώστας Νανόπουλος προλόγιζε εκ μέρους του Μετώπου των Πολιτών τη συναυλία του Αλγερίνου Χαλέντ στο Στρασβούργο. Τα 9.000 άτομα που είχαν συγκεντρωθεί δεν βρίσκονταν εκεί για να ακούσουν απλώς έναν δημοφιλή καλλιτέχνη. Με την παρουσία τους ενίσχυαν το Μέτωπο των Πολιτών που τους τελευταίους μήνες έχει αποδυθεί σε μια έντονη αντιφασιστική δράση ενόψει του σημερινού συνεδρίου του λεπενικού Εθνικού Μετώπου στην πόλη.
Τα γεγονότα είναι λίγο-πολύ γνωστά: Το συνέδριο του Εθνικού Μετώπου, που πραγματοποιείται από σήμερα και για τρεις συνεχείς ημέρες στο Στρασβούργο, έχει προκαλέσει την έντονη κινητοποίηση των αντιφασιστικών συσπειρώσεων και έχει αναζωπυρώσει τη διαμάχη για τους τρόπους αντιμετώπισης των ρατσιστικών και ξενόφοβων ιδεών, που μοιάζουν να έχουν πλέον αποκτήσει σοβαρά ερείσματα στη γαλλική κοινωνία. Οι σχετικές συζητήσεις βλέπουν το φως της δημοσιότητας μόνον όταν αφορούν τα κόμματα, όπως συνέβη με το Εθνικό Συμβούλιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος το περασμένο Σαββατοκύριακο, κατά το οποίο συγκρούστηκε η άποψη για πλήρη απαγόρευση του Εθνικού Μετώπου (Ανρί Εμανιέλ) με τη θέση ότι η πάλη κατά του Λεπέν πρέπει να έχει πρώτιστα πολιτικό και δευτερευόντως δικαστικό χαρακτήρα (Λιονέλ Ζοσπέν). Η συγκυρία ωστόσο έχει να παρουσιάσει ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες που σπανίως προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης. Δεν πρόκειται μόνο για τις αντιλεπενικές ομάδες ("Manifeste", "Ras l' Front", "Scalp"), οι οποίες έχουν κάνει τα τελευταία χρόνια αισθητή την παρουσία τους. Το "σοκ της Βιτρόλ", του τέταρτου κατά σειρά μεγάλου δήμου που κέρδισε (και μάλιστα μόνο εναντίον όλων) το Εθνικό Μέτωπο και ο διαβόητος νόμος Ντεμπρέ για τη μετανάστευση οδήγησαν στην αφύπνιση κοινωνικών δυνάμεων που παρέμεναν ως πρόσφατα ανενεργές.

Ξεσηκωμός

Αλλά το "κίνημα της ανυπακοής" κατά του ρατσιστικού νόμου είναι μία μόνο εκδοχή της αντίστασης προς την έρπουσα ξενοφοβία. Το βασικό ενδιαφέρον των πρόσφατων κινητοποιήσεων είναι ότι δεν υπάγονται σε ένα και μοναδικό μοντέλο και ότι πολύ συχνά εμφανίζονται ως "αυθόρμητες" κινήσεις πολιτών. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει η "Λιμπερασιόν" (24/3), εδώ και τέσσερις μήνες δεν υπάρχει περίπτωση στέλεχος του Εθνικού Μετώπου να εμφανιστεί σε επαρχιακή πόλη και να μην τον περιμένουν εκεί μερικές χιλιάδες αντιφασίστες. Η αρχή έγινε στις 9 Δεκεμβρίου στην Γκρενόμπλ, όπου ένας απροετοίμαστος Λεπέν βρέθηκε αίφνης μπροστά σε 20.000 διαδηλωτές, που είχαν ανταποκριθεί στην πρόσκληση μιας ενωτικής επιτροπής, αποτελούμενης από 76 τοπικές οργανώσεις.
Στο κλίμα αυτό, η λεπενική σύναξη του τρέχοντος Σαββατοκύριακου (ανήμερα του καθολικού Πάσχα) στο Στρασβούργο συνιστά μια πρόκληση που δεν ήταν δυνατό να περάσει απαρατήρητη. Και πάλι όμως η ειδησεογραφία περιορίζεται στη "θεαματική" διάσταση των γεγονότων: το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον μονοπωλούν η απόφαση της σοσιαλίστριας δημάρχου Κατρίν Τροτμάν να "αποσύρει" προσωρινά το άγαλμα της ηρωίδας των λεπενικών Ζαν ντ' Αρκ, η προετοιμασία της σημερινής μεγάλης διαδήλωσης και το ενδεχόμενο βίαιων συμπλοκών μεταξύ φασιστών και αντιφασιστών. Ετσι, έχουν παραμείνει στην αφάνεια οι πιο ελπιδοφόρες πλευρές της όλης ιστορίας, μεταξύ των οποίων η πολύμηνη και εντατική προεργασία του τοπικού Μετώπου των Πολιτών. Πρόκειται για έξι κατοίκους του Στρασβούργου (ανάμεσά τους και ένας Μαροκινός) που πριν από έναν περίπου χρόνο αποφάσιζαν να επιχειρήσουν τη δική τους πολιτικό-κοινωνιολογική ανάλυση του λεπενικού λόγου και να αναζητήσουν αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισής του. Η επιλογή να προβάλουν ως βασική τους ιδιότητα τη λέξη "πολίτης" (citoyen) δεν υπήρξε τυχαία: η έννοια, αφενός παραπέμπει ευθέως στη Γαλλική Επανάσταση, αφετέρου αποτελεί σήμερα αντικείμενο μιας γόνιμης αμφισβήτησης, που θέτει ερωτήματα στο περιεχόμενο της παραδοσιακής πολιτικής.
"Συνεχίζαμε την επεξεργασία μας, όταν τον Οκτώβριο πληροφορηθήκαμε ότι ο Λεπέν ζητά να πραγματοποιήσει το συνέδριό του στο Στρασβούργο", μας εξηγεί ο μαθηματικός Κώστας Νανόπουλος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου και ένας από τους συνιδρυτές του Μετώπου Πολιτών. "Συμφωνήσαμε ότι θα ήταν λάθος να απαγορευτεί το συνέδριο, γιατί τότε όλη η υπόθεση θα περνούσε στα χέρια των πολιτικών και θα πνιγόταν η φωνή των πολιτών που θα είχαν να πουν πολλά με αυτή την ευκαιρία". Το πρόβλημα είχε προκύψει και παλαιότερα: θέλοντας να εκμεταλλευτεί τους συμβολισμούς της συγκεκριμένης πόλης (έδρα του Ευρωκοινοβουλίου, τόπος της γαλλογερμανικής συμφιλίωσης), ο Λεπέν είχε ζητήσει και το 1992 να πραγματοποιήσει συγκέντρωση στο Στρασβούργο. Η άρνηση της δημάρχου Τροτμάν να του παραχωρήσει αίθουσα οδήγησε στη δικαστική της καταδίκη.

3 κρίσιμες μέρες

Τον περασμένο Δεκέμβριο, το Μέτωπο Πολιτών κυκλοφόρησε κείμενο για συλλογή υπογραφών με τίτλο "Οχι στο Εθνικό Μέτωπο", στο οποίο κατήγγελλε την πρόθεση του Λεπέν να οργανώσει συνέδριο στο Στρασβούργο και καλούσε τους δημοκράτες της πόλης να κινητοποιηθούν κατά της φασιστικής πρόκλησης. "Η τοπική εφημερίδα 'Dernieres Nouvelles d' Alsace' αρνήθηκε να δημοσιεύσει την Εκκλησή μας", αποκαλύπτει ο κ. Νανόπουλος. "Το έβρισκε προφανώς επιθετικό και ενδιαφερόταν να μην οξύνει το κλίμα, καθώς στους 250.000 αναγνώστες της θα συμπεριλαμβάνεται και ένα μέρος των ψηφοφόρων του Λεπέν, που ούτως ή άλλως στην περιοχή μας έχει το 25% των ψήφων". Το κείμενο κυκλοφόρησε τελικά χέρι-χέρι σε φωτοτυπίες και έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τους κατοίκους της πόλης.
Η δράση του Μετώπου των Πολιτών δεν περιορίστηκε στη συλλογή υπογραφών. Από τις πρωτοβουλίες του ξεχωρίζουμε τις περιοδείες του "Λεωφορείου των Πολιτών", που αλώνισε τα προάστια της πόλης, όπου είναι συγκεντρωμένοι οι μετανάστες, προκαλώντας ενδιαφέρουσες συζητήσεις, καθώς και τις ανοιχτές συγκεντρώσεις στην κεντρική πλατεία Κλεμπέρ, όπου βουλευτές καλούνταν να συνομιλήσουν με τους πολίτες του Στρασβούργου. "Αργότερα δημιουργήθηκαν δύο ακόμη τοπικές συσπειρώσεις ενόψει του συνεδρίου του Λεπέν", συνεχίζει ο κ. Νανόπουλος. "Η 'Δικαιοσύνη και Ελευθερία' που εμπνεύστηκε το όνομά της από μια ιταλική αντιφασιστική οργάνωση και η "Κουλτούρες και Ελευθερίες": η δεύτερη ανέλαβε τις πολιτιστικές εκδηλώσεις και τα χάπενινγκ που πραγματοποιούνται τον τελευταίο καιρό στην πόλη, η πρώτη δημιουργήθηκε από κόμματα, συνδικάτα και οργανώσεις της αριστεράς και είναι υπεύθυνη για τη σημερινή διαδήλωση. Εμείς δεν την πλαισιώσαμε, επιλέγοντας να διατηρήσουμε μέχρι τέλους την αυτονομία μας".
Ποια θα είναι η δραστηριότητα του Μετώπου Πολιτών το κρίσιμο αυτό Σαββατοκύριακο; Ο συνομιλητής μας μας ξαφνιάζει: "Εχουμε αποφασίσει να 'αναστείλουμε' τη δράση μας αυτές τις τρεις ημέρες του συνεδρίου και απλώς να συμμετάσχουμε, όπως όλοι οι συμπολίτες, στις κινητοποιήσεις". Και η σημερινή αντιφασιστική διαδήλωση; "Η διαδήλωση θα έχει μια μορφή που αντιστοιχεί στις δυνάμεις που την προετοίμασαν και δούλεψαν για την επιτυχία της: θα προηγούνται οι διοργανωτές της, εμείς θα ακολουθούμε στο κέντρο και θα την κλείνουν τα κόμματα και οι πολιτικοί (ο Ζοσπέν, ο Υ, κ.ο.κ.) που για το λόγο αυτόν έχουν έρθει από το Παρίσι".
Οι πολίτες του Στρασβούργου μοιάζουν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν την πρόκληση των φασιστών στην ιστορική τους πόλη. Δεν ξέρουν κι αυτοί πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα τις τρεις κρίσιμες αυτές ημέρες. Γιατί, όπως έγραψε και η τοπική τους εφημερίδα, αυτή που αρνήθηκε να δημοσιεύσει την Εκκληση του Μετώπου Πολιτών, "η μόνη προαναγγελθείσα βεβαιότητα αυτού του Σαββατοκύριακου είναι ότι ο Λεπέν θα επανεκλεγεί αρχηγός του κόμματός του".

 

(Ελευθεροτυπία, 29/3/1997)