Εκπαίδευση 2.000 π.Χ.
 

"Ο γυμνασιάρχης τούς έστειλε για κούρεμα"
    
("ΤΑ ΝΕΑ", 24.9.97)

Να 'ταν μοναδική η περίπτωση του γυμνασιάρχη στο Βόλο... Φοβούμαστε ότι οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί μεγάλης περιφέρειας της Δυτικής Αττικής θα νιώσουν φέτος στο πετσί τους μια ιδιότυπη εκδοχή της πολυδιαφημισμένης "Παιδείας του 2000". Το έγγραφο που έφθασε στα χέρια μας δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας: ο νέος προϊστάμενος της συγκεκριμένης περιοχής αποφασίζει και διατάσσει την επιστροφή των σχολείων της ευθύνης του σε μια παιδαγωγική αντίληψη που θα ζήλευαν και οι πλέον οπισθοδρομικοί προπάτορές του του προηγούμενου αιώνα. Σχολείο ή στρατώνας; Το ερώτημα μοιάζει αφελές, αν κρίνουμε από τα γραφόμενα του κυρίου προϊσταμένου: το σωστό σχολείο δεν μπορεί παρά να εμπνέεται από το στρατώνα τα μυστικά της εύρυθμης λειτουργίας του.
Σχέσεις ιεραρχημένες μέχρι αηδίας, "καψόνια" για τους καθηγητές, βαθιά υποτίμηση της συνδικαλιστικής δραστηριότητας, χρέωση των μαθητών και των γονιών τους με θρανία και καρέκλες κατά το στρατιωτικό πρότυπο: ο κύριος προϊστάμενος της Δυτικής Αττικής μοιάζει αποφασισμένος να προσφέρει το δικό του λιθαράκι στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Μεμονωμένο το φαινόμενο, θα ισχυριστούν όσοι παρακολουθούν τα πράγματα μέσα από τις τηλεοπτικές αψιμαχίες της εποχής. Ας μας επιτραπεί να διαφωνήσουμε. Η εκπαιδευτική πραγματικότητα, η μεγάλη απούσα της σημερινής συζήτησης, περιλαμβάνει κι αυτές τις πτυχές, οι οποίες όμως σπανίως βλέπουν το φως της ημέρας. Και κάτι ακόμη σοβαρότερο: το κλίμα που καλλιεργείται -από αρμοδίους και μη- τον τελευταίο καιρό, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ευρύτερη αποδοχή της "μεταρρύθμισης", επιτρέπει -αν δεν καλλιεργεί- την εμφάνιση κρουσμάτων που, θεωρητικά, βρίσκονται στους αντίποδες των εκσυγχρονιστικών εκπαιδευτικών επιδιώξεων. Τεμπελχανάδες και αγράμματοι οι καθηγητές, κοπανατζήδες και χασικλήδες οι μαθητές, αδιάφοροι και διαζευγμένοι οι γονείς, χρειάζονται όλοι ένα λοχία να τους στρώσει επειγόντως...

Δέσμη οδηγιών


Και ο λοχίας βρέθηκε, τουλάχιστον στη Δυτική Αττική. Είναι ο ιερέας Γ.Φ., ο οποίος ανέλαβε πρόσφατα το καθήκον να διευθύνει ένα από τα γραφεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της περιοχής. Σημειώνουμε ότι οι προϊστάμενοι των γραφείων αυτών επιλέγονται από το Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και διαθέτουν σοβαρές αρμοδιότητες που αφορούν τα σχολεία της ευθύνης τους. Την πρώτη λοιπόν Σεπτεμβρίου, ο κύριος προϊστάμενος έστειλε στους καθηγητές της επικράτειάς του μια "πρώτη δέσμη οδηγιών" (η διατύπωση είναι δική του) επιδιώκοντας να τους υπενθυμίσει τις "αυτονόητες υποχρεώσεις" τους. Στην εισαγωγική παράγραφο του εν λόγω εγγράφου, ο νέος προϊστάμενος καλεί τους υφισταμένους του σε "συστράτευση για αναβάθμιση της όλης εκπαιδευτικής διαδικασίας".
Ως εδώ καλά. Την ίδια λέξη επιλέγει και το κείμενο με τίτλο "Εκπαίδευση 2000" και υπότιτλο "Για μια παιδεία ανοικτών οριζόντων" που κυκλοφόρησε από το υπουργείο για να εκλαϊκεύσει τη φιλοσοφία του νόμου Αρσένη: "Από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας, σε μια περίοδο παγκόσμιων διαρθρωτικών αλλαγών στην παραγωγή και τη χρήση της γνώσης, είναι η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, ώστε η Παιδεία μας να αποκτήσει την αναγκαία ποιότητα και αποτελεσματικότητα και να ανταποκριθεί στον εθνικό της ρόλο". Αναβάθμιση το υπουργείο, αναβάθμιση και ο κύριος προϊστάμενος. Μόνο που αξίζει να δούμε περί τίνος ακριβώς πρόκειται.
Σταχυολογούμε από το κείμενο του ιερωμένου εκπαιδευτικού τα σημεία που κατά τη γνώμη μας συνοψίζουν καλύτερα το πρόγραμμά του για αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας: "Το βοηθητικό προσωπικό", προστάζει ο προϊστάμενος, "βρίσκεται στο Σχολείο 30' πριν την έναρξη, ο Διευθυντής 15' και οι Καθηγητές 5-10'. Οταν τα πράγματα δε συμβαίνουν έτσι, γινόμαστε θεατές μιας αγέλης που τρέχει για την πρωινή σύναξη, χωρίς να μπορείς να ξεχωρήσεις (sic) ποιος ποδοπατεί ποιον και ξεκινά άσχημα ό,τι πιο όμορφο μπορεί να επιχειρηθεί". Η σχολική ευταξία συμπληρώνεται με δύο ακόμη ρυθμίσεις: "Περίπατοι θα γίνονται σύμφωνα με τους περιορισμούς του νόμου και μόνο για συγκεκριμένο λόγο με ενημέρωση του Γραφείου από την προηγούμενη ημέρα. Αποφάσεις της τελευταίας στιγμής υπό το καθεστώς κραυγών δεν τιμούν κανένα". Ακόμη: "Στο ωρολόγιο πρόγραμμα κάθε Καθηγητή θα υπάρχουν τρία τουλάχιστον κενά σε διαφορετικές ημέρες, μεταξύ των ωρών διδασκαλίας και όχι πριν ή μετά (...) Στο πρόγραμμα που θα μας υποβληθεί οι ώρες αυτές θα επισημαίνονται με ερυθρά μελάνη".
Σχεδιάστηκε λοιπόν η πρωινή αναφορά, πατάχθηκαν οι οχλοκρατικές τάσεις, μοιράστηκαν τα νούμερα για τις βάρδιες. Απομένει η χρέωση του υλικού: "Θα γίνει χρέωση του καθίσματος και του θρανίου σε κάθε μαθητή συνυπογράφοντος και του κηδεμόνα, ως αστικού υπευθύνου. Οι αίθουσες θα χρεωθούν στα προεδρεία. Διαφορετικά, καταντάμε απαθείς θεατές ζημιών, που τελικά πληρώνουμε όλοι".
Υπάρχει ωστόσο ένα ακόμη ζήτημα που σηκώνει βελτίωση: "Ο Εκκλησιασμός των μαθητών μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα εάν γίνεται με τμήματα ή έστω τάξεις και όχι ολόκληρο το Σχολείο. Στην περίπτωση μάλιστα και άλλου Σχολείου, οι ενδείξεις που έχουμε είναι μάλλον αρνητικές. Τις αμέσως προσεχείς ημέρες θα επιδιώξουμε μια κοινή συνάντηση με τους Ιερατ. Προϊσταμένους των έξι Ενοριών του Δήμου για να μεθοδεύσουμε ένα σωστό εκκλησιασμό των παιδιών".

Η καρέκλα του προϊσταμένου


Τα θέματα ιεραρχίας είναι πάντως τα σοβαρότερα. Στο σημείο αυτό, ο κύριος προϊστάμενος δεν σηκώνει κουβέντα:
"Με βάση την αρχή της ιεραρχίας, ο Προϊστάμενος συνεργάζεται καταρχήν μόνο με τους Διευθυντές των Σχολείων. Αυτόκλητος Καθηγητής στο Γραφείο, μας μόνο με έγγραφο θα γίνεται δεκτός. Η συνέπεια είναι μεγάλη αρετή, που πρέπει να κοσμεί ιδιαίτερα τον παιδαγωγό. Τουλάχιστον όσο μας αφορά, ο χρόνος που ορίζεται είναι αυτός και όχι άλλος!. Τα έγγραφά σας θα είναι δακτυλογραφημένα ή έστω καλλιγραφημένα (...). Αιφνίδια επίσκεψη στον Προϊστάμενο δεν είναι νοητή. Γίνεται τηλεφώνημα στο Γραφείο και ζητείται η συνάντηση. Ο Προϊστάμενος θα κρίνει πότε θα δεχτεί και η απάντηση θα δοθεί από τον αρμόδιο υπάλληλο".
Οπως βλέπουμε, η επίσκεψη στο γραφείο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Για κάποιους όμως (τους συνδικαλιστές;) απλώς δεν προβλέπεται: "Η καλή συνεργασία όλων με τις Αρχές είναι επιβεβλημένη. Ωστόσο μόνο οι Διευθυντές μπορούν να θέτουν προβλήματα. Η ύπαρξη 'παραγοντίσκων' μεταξύ των εκπαιδευτικών αφενός δεν περιποιεί τιμή στον κλάδο και αφετέρου φέρνει σε δύσκολη θέση τις Υπηρεσίες και δεν προωθούνται οι σωστότερες λύσεις".
Αλλά η τιμητική αναφορά μας στην "Παιδεία του 2000" δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, προτού παραθέσουμε δύο ακόμη "οδηγίες" του κυρίου προϊσταμένου, εκείνες που αναφέρονται άμεσα στο πρόσωπό του: "Σε προγραμματισμένη επίσκεψη του Προϊσταμένου σε Σχολείο θα βρίσκονται όλοι οι Καθηγητές, εκπρόσωποι του Συλλόγου Γονέων και της Μαθητικής Κοινότητας. 'Τιμής ένεκεν' παραχωρείται το κάθισμα του Διευθυντή". Στρογγυλοκάθισε ο προϊστάμενος, πώς πρέπει τώρα να τον προσφωνήσουν; Το ερώτημα έχει τεθεί (και λυθεί) προ πολλού, και μάλιστα από ολόκληρο πρόεδρο της Δημοκρατίας: "Ο υπογράφων φέρει και ένα σχήμα, εκείνο του Ορθόδοξου Ιερέα. Ρωτηθήκαμε εξαρχής πώς θα θέλαμε να μας προσφωνούν. Για την Υπηρεσία υπάρχει 'ο κύριος προϊστάμενος'. Το 'πατήρ Γεώργιος' μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από εκείνους που έχουν συναίσθηση αυτής της πνευματικής πατρότητας".
 

 

(Ελευθεροτυπία, 27/9/1997)

 

www.iospress.gr